پرش به محتوا

آذری دیلی

ویکی‌پدیادان، آچیق بیلیک‌لیک‌دن

ایران بؤلگه‌سینده اولان قدیم و اؤلو بیر دیل؛ تورکجه ایله فرقلی‌دیر

آذری (آذری دیلی)
دوْغما دانیشانلارایران
منطقهقزوین
دوْغما دانیشانلار
۲۰۰ نفر  (بدون تاریخ)
فارس الیفباسی
دیل کوْدلاری
ISO 639-3

آذری یا دا آذری دیلی (فارسجا و پهلویجه: آذری Āḏarī) — بیر اؤلو ایران دیلیدیر.[۱]

بو دیلین تورک دیلی ایله هئچ بیر ایلگیسی یوخدور و بو آدی تورکجه‌نین یئرینه ایشلتمک تام یانلیشدیر.[۲]

ایلک آراشدیرمالار

[دَییشدیر]

آذری دیلی حاقیندا یالنیز ۲۰-جی عصرده، احمد کسروی‌نین (۱۸۹۰–۱۹۴۶) «آذری یوخسا آذربایجانین قدیم دیلی» (فارس. آذری یا زبان باستان آذربایجان‎) آدلی کیتابیندا معلومات وئریلیر. کیتاب ۱۹۲۶-جی ایلده تئهراندا ایشیق اوزو گؤرموشدور. کسروی ایلک دفعه اورتا عصرلرده آتروپاتئنادا یاییلمیش آذری دیلی‌نین ماتئریال‌لارینی اورتایا چیخارمیش، اونون ایران کاراکتئرینی ثبوت ائتمیش‌دیر.[۳]

سونرالار قوندارما سؤزلرله، پان ایرانیستلر بو آدی تورکجه‌نین یئرینه ایشلتمه‎یه چالیشاراق تورکجه‎نین آرادان آپارماغینا چالیشیبلار. شوروی‌ده ده ایستالین دؤوروندن بو سیاست باشلانمیشدیر.[۴]

کسروی‎نین قوندارمالاری

[دَییشدیر]

کسروی گئریده قویدوغو بوتون اثرلرده یالانا، ضدیته، چاشقینلیغا اوز توتموش‌دور. اونون مشروطه تاریخی‌نین تاریخچیلیگی تئز-تئز وورغولانیر و آردیجیل‌لاری اونون ایشی‌نین اهمیتینی نوماییش ائتدیریرلر. عینی ظاهرده علمی گؤرونن اثرده هر جور تحریف و غرضلردن ایستیفاده ائدیله‌رک، حرکات‌لارین تاریخی قربه قارشی قورخودوجو مناسیبتله یازیلمیش‌دیر. اونون «تاریخی چاپاق و قلیان»، «تاریخی آسلان ایله گونش»، «شئیخ صفی و اونون اؤولادلاری»، «ورجاوند فوندو» و دیگر اثرلرینی کیتابچا‌لار کاتئقوریاسینا عایید ائتمک اولار و هئچ بیر علمی-تدقیقات یوخدور. دیر. او، اؤز موجررد دوشونجه‌سی ایله حتی فارس دیلی اوچون دانیشیق و یازی قایدا و پرینسیپ‌لرینی ایجاد ائتمه‌یه و فارس دیلی‌نین مهو ائدیلمه‌سی نتیجه‌سینده فارسجانین دیلشوناس‌لیق علمی‌نین علمی رنگیندن اوزاق دوشمه‌یه باشلادی.

«آذری دیلی» نظریه‌سی و اونون اوچون مفهومون ساختالاشدیریلماسی قورخو و منفی جسارت، یاخشی رقس و اؤزونو گؤسترمه روحو، کسروی‌نین اوشاقجاسینا حرکت‌لری نتیجه‌سینده یارانمیش‌دیر و بیز اونا بو ایکی اوریژینال و قدیم سؤزو وئرمک‌دن چکینیریک. تورپاغیمیزین تاریخیندن و "آذری‌دن» بیز اؤز دیلیمیزه، مدنیتیمیزه آد وئرمک‌دن اوتانمالیییق. بو سؤزو کسروی اویدورماییب، معناسینی تحریف ائدیب. آزربایجانین مدنیت مسئله‌لری ایله مشغول اولماقدا هامیمیز مسولیت داشیییریق. اگر علمی آراشدیرما‌لاریمیزدا ناتامام آراشدیرما‌لاردان و یا ایشسیزلیک‌دن اذیت چکسک، تکببور و ائقویزمه قاپیلا‌راق، مغرور و مظلوم خالقیمیزین تاریخی گؤزلنتی‌لرینی و گؤزلنتی‌لرینی یئرینه یئتیره بیلمیجییک.[۵]

قایناقلار

[دَییشدیر]
  1. ^ Qədim azəri dili
  2. ^ https://w.wiki/CTyS
  3. ^ Мамедов А. А. Талыши как носители древнего языка Азербайджана // Вопросы филологических наук. — 2006. — № 5. — С. 113–127. — ISSN 1728–8843
  4. ^ پان فارسیسم
  5. ^ «آذر» و «آذری»دکتر حسین محمدزاده صدیق