آلبالی
آلبالی لاتینجه: Cerasus
ایچینده‌کیلر
یابانی آلبالی[دَییشدیر]
آلبالی یاریمجین‌سینه عایید ۱۴۰ نؤع وار. نؤع مۆختلیف لیکلرین‌دن ان چوخ یاییلانی آشاغی‌داکیلاردیر:
- مرمریک آلبالی؛
- ماهالب آلبالی‌سی؛
- چؤل آلبالی‌سی.
گومان ائدیرلر کی، عادی مدنی آلبالی یابانی گیلاس ایله چؤل آلبالیلارینین طبیعی هیبریدی‌دیر. آذربایجان‌دا مرمریک و چؤل آلبالی‌سی بیته‌ن ساحه‌لر چوخ‌دور.
یابانی آلبالی آوریل-مای‌دا چیچکلییر. آغ رنگ‌لی چیچکلری ۲-۴ عدد بیر یئرده اوزون ساپلاق اۆزرینده عمله گلیر. مئیوه‌لری ایولون آخیری و آوقوست‌دا یئتیشیر. مئیوه‌سی مدنی سورتلارا نیسبتاً خیردا اولوب (۸-۱۰ مم دیامئترلی)، قیرمیزی، توند قیرمیزی و یا قارا-بنؤوشیی‌دیر. تورش و یا تورشا-شیرین‌دیر. بعضاً دادی آجی اولور، هر ۳-۴ ایلده‌ن-بیر بول محصول وئریر. ترکیبین‌ده ۱۲% شکر (ساده شکرلر)، ۲%-ا قدر اورقانیک تورشو (آلما و لیمو)، کاروتین، سی، ب۱ ویتامینلری، فول تورشوسو (بج)، آشیلاییجی و پکتین‌لی ماده‌لر واردیر. مئیوه‌لری کومپوت، کیسئل، شیره، شربت، شراب، مورببه و ایسپیرت‌سیز ایچکیلر ایستهصالین‌دا ایشلدیلیر. آلبالینین یارپاقلاری تروزلری دۇزا و سیرکه‌یه قویدوق‌دا ایستیفاده ائدیلیر. چییردیی و لپه‌سی اتریات صنایع‌سین‌ده، بعضی سابونلارین اتیرلندیریلمه‌سین‌ده تطبیق اولونور.
افسانه‌سی[دَییشدیر]
یارپاقلاری چیخمامیش‌دان اوّل گوللری چیخان آغاج کیمی، ویشنه اونو سیموولیزه ائدیر کی، اینسان بو دونیایا چیلپاق گلیر و چیلپاق دا اونو تورپاغا وئریرلر. چینلیلرده ویشنه یاز چیچکله‌نمه‌سینی، اومید، گنج‌لیک، جسارت، همچینین قادین گؤزللیینی و طبیعت‌ده قادین باشلانغیجینی سیموولیزه ائدیر. ژاپونلاردا چیچکله‌نمه، زنگین‌لیگی بیلددیریر، ویشنه گولو ایسه ژاپوننین ائمبلئ‌می‌دیر. بو مئیوه‌نین ترکیب ایله باغلی اولماسی گومان ائدیله‌ن سامورایلارین ائمبلئ‌می قان‌لی-قیرمیزی دری و یومشاق ات آلتیندابرک سۆموک‌دن عبارت‌دیر. دؤیوش‌دن سونرا، یارالی سامورایلارا ویشنه شیره‌سی وئریردیلر، بو دا گۆجو قایتاریر و ایتیریلمیش ائنئرژینی برپا ائدیر.
فای‌داسی[دَییشدیر]
آلبالینین خالق طبابتین‌ده ایستیفاده‌سی چوخ گئنیش و چوخ نؤع لودور. آلبالی شیره‌سی ایشتاهی و هضمی یاخشیلاشدیریر، سوس‌لوغو یاتیزدیریر، بلغم گتیرن، آنتی‌سپتیک و یونگول زیفلدیجی خصوصیتلره مالیک‌دیر، همچینین دیرلی دیئتیک محصول‌دور. سود ایله آلبالی شیره‌سی آرتریت، همچینین یاخشی قانکه‌سه‌ن و سیدیک قووان واسطه کیمی توصیه اولونور.
موالیجوی مقصدله آلبالینین مئیوه‌لرین‌دن آلینمیش عصاره‌دان، یارپاقلارین‌دان و مئیوه ساپلاغین‌دان ایستیفاده ائدیلیر. یارپاقلارین‌دان آلینمیش سولو تینکتورا ساریلیغا قارشی، مئیوه ساپلاغین‌دان آلینمیش سولو عصاره ایسهالا قارشی تطبیق اولونور.
آلبالینین اتلیی و شیره‌سی آنتی‌سپتیک تأثیره مالیک‌دیر. خالق طبابتین‌ده آلبالینین سودله بیرلیک‌ده سوستاولارین ایلتیهابی زامانی قبول ائدیرلر. همچینین نفس یوللارینین ایلتیهابین‌دا بلغمگتیریجی کیمی تطبیق ائدیلیر. آلبالی هم ده بالوئره‌ن بیتکی‌دیر. ۱ هکتار آلبالی ساحه‌سین‌دن آریلار ۱۵-۵۳ کق بال حاصیل ائده بیلیرلر.
تۆره لری[دَییشدیر]
آذربایجانین درمان بیتکیلری[دَییشدیر]
دین‌ده[دَییشدیر]
"قوران"دا آلبالی حاقیندا بئله بیر ایفاده وار:
"اما اونلار (بیزدن) اوز چئویریب اوزاقلاش‌دیلار و بونا گؤره آنبارلارینی ییخیب کئچه‌ن، صاحب اولدوقلاری (سون درجه محصولدار) ایکی باغچانی یالنیز آجی-تیکان‌لی کول و بیر نئچه دنه آلبالی آغاجین‌دان عبارت (ویرانه) بیر باغچایا چئویره‌ن بیر سئل گؤندردیک."[۱] شابلون:Sitatın sonu
پ.س. اصلینده بو قوران سوره‌سین‌ده آدی کئچه‌ن بیتکی آلبالی یوخ، سیدر آغاجی‌دیر.
سبا سوره‌سی، ۱۶-جی آیه - اما اونلار اوز دؤندردیلر، بیز ده اۆستلرینه گۆج‌لو سئل گؤندردیک. اونلارین ایکی باغچاسینی آجی مئیوه‌لی، یولغون‌لو و (ایچین‌ده) بیر آز سیدر آغاجی اولان ایکی باغلا عوض ائتدیک.
ایستینادلار[دَییشدیر]
- ↑ قوران‌دا آدی چکیله‌ن بیتکیلر (لاتین تورک دیلینده)
