نوبل جایزه‌سی

نوبل اؤدولو، سوئد دیلینده "Nobelpriset" - ديََرلی علمی تدقیقاتلار، اینقیلابی ایختیراعلار، مدنیته و يا جمعیتین اینکیشافینا ائدیلن زنگین تؤهفه‌يه گؤره وئریلن نۆفوذلو اولوسلارآراسی اؤدول.

تاریخ

آلفرد نوبل 1833-جۆ ایل اوْکتیابرین 21-ده ایستوکهولم، سوئد، شهرینده مۆهندیس عاییله‌‌سینده آنادان اوْلموشدور. اوْ، کیمیاچی (شیمی)، مۆهندیس و ایختیراعچی کیمی مشهوردور. 1894-جۆ ایلده نوْبل بوْفوْرس مئتالورژی قایغیسینی آلیب، اوْنو بؤیوک سیلاحلانما ایستئحصال شیرکتینه چئوریلمیشدی. عؤمور بوْیو عرضینده نوْبل بؤیوک ثروت توْپلامیشدی. گلیرین ان بؤیوک حیصه‌‌نی اوْ، اؤز 355 ایختیراعلاردان، (اوْنلارین ان مشهورو اوْلان دینامیت) آلمیشدی.

1888-جی ایلده آلفرد نوْبل فرانسه دیلینده قزئتینده اؤزونه حصر ائدیلمیش، ژۇرنالیستلرین سهوه گؤره چاپ اوْلونموش "اؤلوم تاجیری دۆنیانی دیَیشدی" آدیندا نئکروْلوْقو اوْخودو. بۇ مقاله‌نی اوْخودوقدان سوْنرا نوْبل اؤز فعالیتیندن قالان ایزین باره‌ده فیکیرلشمه‌یه باشلادی. بۇندان سوْنرا اوْ، اؤز وصیتینی دیَیشمک قرارا گلدی. آلفرد نوْبل 1896-جێ ایلین دئکابرین 10-دا ایتالیانین سان-رئموْ شهرینده بئیین‌داخیلی قانسیزماسیندان وفات اوْلموشدور.

27 نووامبر 1895-جی ایلده آلفرد برنارد نوْبلین وصییتی اساسیندا تاسیس ائدیلمیشدیر. «Compuart» ژۇرنالی. آلفرد برنارد نوْبلین اؤلوموندن سوْنرا قالان کاپیتال نوْبل فوْندونو تشکیل ائتمیشدیر. همین کاپیتال و فوْندون یارانماسیندا نوْبل قارداشلاری شیرکتی‌نین سهمیندن الده ائدیلن گلیر نوْبل فوْندونون چوْخ حیصه‌‌سینی تشکیل ائتمیشدیر.1901-جی ایلدن وئریلیر.

نوْبل مۆکافاتی‌نین مبلغی حال-حاضیردا تخمینن $1میلیون 450 مین-ه برابردیر.

نوبل اؤدولو ساحه‌لری

اؤدول آلفرد نوْبلین وصییتینه اساساً آشاغیداکی بئش ساحه‌‌ اۆزره وئریلمه‌لیدیر:

نوبل کیمیا اؤدولو

کیمیا اۆزره ان مۆهوم کشف و يا ایختیراع ائدن شخص " سوئد بیلیملری‌نین سلطنتی آکادمیسی (Royal Swedish Academy of Sciences) طرفیندن تلطیف اوْلونور.

نوبل فیزیک اؤدولو

فیزیک اۆزره ان مۆهوم کشف و يا ایختیراع ائدن شخص "سوئد بیلیملری‌نین سلطنتی آکادمیسی (Royal Swedish Academy of Sciences) طرفیندن تلطیف اوْلونور.

نوبل طیب و فیزیولوژی اؤدولو

"فیزیوْلوْژي و طیب اۆزره ان مۆهوم کشف و يا ایختیراغ ائدن شخص "کاروْلینسکا اينستیتوت" (Karolinska Institutet) طرفیندن تلطیف اوْلونور.

نوبل ادبیات اؤدولو

نوبل ادبیات اؤدولو؛ ادبیات اۆزره ایدئالیستیک مئيلده ان مشهور ایشین مۆلیفی سوئد آکادمیاسی (Swedish Academy) طرفیندن تلطیف اوْلونور.

نوبل باریش اؤدولو

میللتلر آراسیندا ان چوْخ و يا ان ياخشی توپلومسال ایشلر گؤرن شخص نروژ نوبل کومیته‌سی (Norwegian Nobel Committee) طرفیندن تلطیف اوْلونور.

نوبل ایقتصادیات اؤدولو

بۇندان باشقا وصییتدن کنار 1969-جۇ ایلدن باشلایاراق سوئد بانکی‌نین تشببوسو ایله نوبل ایقتصادیات اؤدولو ده وئریلیر. اوْنون تلطیف قایداسی دیگر ساحه‌‌لرده اوْلدوغو کیمیدیر.