ایشبارا خاقان: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

ویکی‌پدیادان، آچیق بیلیک‌لیک‌دن
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
کبدون خلاصۀ ویرایش
ک Beautification Vikipediya) (۲.۷)
خط ۱: خط ۱:
{{شاه
{{شاه
| آد = ایشبارا<br><hr> [[File:Old Turkic letter N1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter G1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter Q.svg|10px]] [[File:Old Turkic letter A.svg|10px]][[File:Old Turkic letter R1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter B1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter SH.svg|10px]][[File:Old Turkic letter I.svg|10px]]
| آد = ایشبارا<br/><hr> [[File:Old Turkic letter N1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter G1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter Q.svg|10px]] [[File:Old Turkic letter A.svg|10px]][[File:Old Turkic letter R1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter B1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter SH.svg|10px]][[File:Old Turkic letter I.svg|10px]]
|شکیل =
|شکیل =
|شکیل اؤلچوسو =
|شکیل اؤلچوسو =
خط ۲۷: خط ۲۷:
}}
}}


'''ایشبارا''' — ([[اسكى تورکجه]]: [[File:Old Turkic letter N1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter G1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter Q.svg|10px]] [[File:Old Turkic letter A.svg|10px]][[File:Old Turkic letter R1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter B1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter SH.svg|10px]][[File:Old Turkic letter I.svg|10px]]) کوْلو خاقانین اوْغلو٬ گؤی‌تۆرکلرین بئشینجی خاقانی (۵۸۷-۵۸۱ میلادی). ایشبارا خاقان دؤنمینده [[گؤی‌تورک خاقانلیغی|گؤی‌تۆرک خاقانلیغی]] شرقی گؤی‌تۆرک خاقانلیغی و غربی گؤی‌تۆرک خاقانلیغینا بؤلوندو.<ref name="ت">«ایسلامیتدن اؤنجه تۆرکلرین تاریخی»٬ یازان: گورون کامران٬ مۆترجیملر: جعفرزاده اسماعیل٬ حسینعلی‌زاده سیامک٬ سومر نشر٬ تبریز ۱۳۹۰، ص ۲۰۹-۲۱۱</ref>
'''ایشبارا''' — ([[اسكى تورکجه]]: [[File:Old Turkic letter N1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter G1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter Q.svg|10px]] [[File:Old Turkic letter A.svg|10px]][[File:Old Turkic letter R1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter B1.svg|10px]][[File:Old Turkic letter SH.svg|10px]][[File:Old Turkic letter I.svg|10px]]) کوْلو خاقانین اوْغلو٬ گؤی‌تۆرکلرین بئشینجی خاقانی (۵۸۷-۵۸۱ میلادی). ایشبارا خاقان دؤنمینده [[گؤی‌تورک خاقانلیغی|گؤی‌تۆرک خاقانلیغی]] شرقی گؤی‌تۆرک خاقانلیغی و غربی گؤی‌تۆرک خاقانلیغینا بؤلوندو.<ref name="ت">«ایسلامیتدن اؤنجه تۆرکلرین تاریخی»٬ یازان: گورون کامران٬ مۆترجیملر: جعفرزاده اسماعیل٬ حسینعلی‌زاده سیامک٬ سومر نشر٬ تبریز ۱۳۹۰، ص ۲۰۹-۲۱۱</ref>


==خاقان اوْلماسی==
== خاقان اوْلماسی ==
تاپوْ خاقان اؤلرکن٬ اؤز یئرینه اوْغلونون دئییل٬ تالوپیئن‌ین کئچمه‌سینی تاپشیرمیش ایدی. آنجاق تاپوْ اؤلدوکدن سوْنرا اؤلکه باش‌بیلنلری [[موکان خاقان|مۇکان خاقان]]ین ایلری سۆردوگو اۆچون تالوپئین‌ین خاقان اوْلماسینی اۇیغون گؤرمه‌ییب تاپوْنون اوْغلو آنلوْنو سئچمک ایسته‌دیلر. آنجاق آنلوْ دا یئرینی بؤیوک عمی‌سی [[کولو خاقان|کوْلوْ]]نون اوْغلو ایشبارایا بۇراخدی. بئله‌جه ایشبارا ۵۸۱-جی میلادی ایلینده خاقان اوْلدو.<ref name="ت">«ایسلامیتدن اؤنجه تۆرکلرین تاریخی»٬ یازان: گورون کامران٬ مۆترجیملر: جعفرزاده اسماعیل٬ حسینعلی‌زاده سیامک٬ سومر نشر٬ تبریز ۱۳۹۰، ص ۲۰۹-۲۱۱</ref>
تاپوْ خاقان اؤلرکن٬ اؤز یئرینه اوْغلونون دئییل٬ تالوپیئن‌ین کئچمه‌سینی تاپشیرمیش ایدی. آنجاق تاپوْ اؤلدوکدن سوْنرا اؤلکه باش‌بیلنلری [[موکان خاقان|مۇکان خاقانین]] ایلری سۆردوگو اۆچون تالوپئین‌ین خاقان اوْلماسینی اۇیغون گؤرمه‌ییب تاپوْنون اوْغلو آنلوْنو سئچمک ایسته‌دیلر. آنجاق آنلوْ دا یئرینی بؤیوک عمی‌سی [[کولو خاقان|کوْلوْنون]] اوْغلو ایشبارایا بۇراخدی. بئله‌جه ایشبارا ۵۸۱-جی میلادی ایلینده خاقان اوْلدو.<ref name="ت">«ایسلامیتدن اؤنجه تۆرکلرین تاریخی»٬ یازان: گورون کامران٬ مۆترجیملر: جعفرزاده اسماعیل٬ حسینعلی‌زاده سیامک٬ سومر نشر٬ تبریز ۱۳۹۰، ص ۲۰۹-۲۱۱</ref>
==تالوپیئن مسأله‌سی==
== تالوپیئن مسأله‌سی ==
تالوپیئن اؤز امرینده اوْلانلارلا بیرلیکده٬ یئنی خاقانین بۇیروغو آلتیندا چالیشماغا باشلاییب ۵۸۲-جی ایلینده چینه قارشی آچیلان ساواشا خاقان‌لا بیرلیکده قاتیلدی. آنجاق ایشبارا خاقان٬ جسارت و قاهرامانلیغی ایله آد تاپمیش تالوْپیئن‌دن آجیغی گلیردی؛ چینه قارشی ساواش مغلوبیت ایله نتیجه‌لنینجه٬ آناً قوْشونلاری ایله تالوْپیئن‌ین اۆستونه گئتدی٬ اوْنا باغلی عسگرلری داغیتدی٬ آناسینی یاخالاییب اؤلدوردو. تالوْپیئن جانینی قۇرتارماق اۆچون٬ گؤی‌تۆرکلرین غربی یابغوسو تاردۇنون یانینا قاچدی.<ref name="ت">«ایسلامیتدن اؤنجه تۆرکلرین تاریخی»٬ یازان: گورون کامران٬ مۆترجیملر: جعفرزاده اسماعیل٬ حسینعلی‌زاده سیامک٬ سومر نشر٬ تبریز ۱۳۹۰، ص ۲۰۹-۲۱۱</ref>
تالوپیئن اؤز امرینده اوْلانلارلا بیرلیکده٬ یئنی خاقانین بۇیروغو آلتیندا چالیشماغا باشلاییب ۵۸۲-جی ایلینده چینه قارشی آچیلان ساواشا خاقان‌لا بیرلیکده قاتیلدی. آنجاق ایشبارا خاقان٬ جسارت و قاهرامانلیغی ایله آد تاپمیش تالوْپیئن‌دن آجیغی گلیردی؛ چینه قارشی ساواش مغلوبیت ایله نتیجه‌لنینجه٬ آناً قوْشونلاری ایله تالوْپیئن‌ین اۆستونه گئتدی٬ اوْنا باغلی عسگرلری داغیتدی٬ آناسینی یاخالاییب اؤلدوردو. تالوْپیئن جانینی قۇرتارماق اۆچون٬ گؤی‌تۆرکلرین غربی یابغوسو تاردۇنون یانینا قاچدی.<ref name="ت">«ایسلامیتدن اؤنجه تۆرکلرین تاریخی»٬ یازان: گورون کامران٬ مۆترجیملر: جعفرزاده اسماعیل٬ حسینعلی‌زاده سیامک٬ سومر نشر٬ تبریز ۱۳۹۰، ص ۲۰۹-۲۱۱</ref>


==گؤی‌تۆرکلرین ایکی‌یه بؤلونمه‌سی==
== گؤی‌تۆرکلرین ایکی‌یه بؤلونمه‌سی ==
اوْ زامانلاردا توْپا دؤولتی‌نین یئرینه کئچه‌رک٬ چین بیرلیگینی یئنیدن قۇران سۇی سۇلاله‌سی٬ چینه ان بؤیوک تهلۆکه‌نی گؤی‌تۆرکلرین بۆتونلوگو گؤروردو. بۇ اۆزدن گؤی‌تورکلری بؤلمک اۆچون یوْل آختاریب بۇ آرادا گؤی‌تۆرکلرین غربی یابغوسو تاردۇنون نیگران اوْلدوغو مسأله‌دن فایدالانماق ایسته‌ییردی. چین ایمپراتورو بۇ آماج‌لا تاردۇیا حؤرمت علامتی اوْلاراق اۆستونده قۇرد باشی اوْلان بیر بایراق یوْللایاراق٬ سارایینا گلن ائلچی‌لیک هئیأتینده تاردونون ائلچیلرینی ایشبارا خاقان ائلچیلریندن اؤنه کئچیردی. بۇ ایشلر تئز نتیجه وئردی؛ ایشبارا خاقان ۵۸۲-ده چینه قارشی ساواش آچارکن تاردونو دا چاغیرسا دا٬ تاردۇ ساواشا قاتیلمادی. ساواشدان سوْنرا تالوْپیئن اوْنا سیغینینجا٬ تاردۇ٬ ایشبارا خاقانین عالی حاکیمیّتی آلتیندان رسمی اوْلاراق چیخیشینی اعلان ائدیب تالوْپیئنه ۱۰۰٫۰۰۰ نفرلیک بیر گۆج وئره‌رک ایشبارا خاقانا قارشی ساواشا گیرذی. بئله‌جه گؤی‌تورک ایمپراتورلوغو ایکی‌یه بؤلوندو.<ref name="ت" />
اوْ زامانلاردا توْپا دؤولتی‌نین یئرینه کئچه‌رک٬ چین بیرلیگینی یئنیدن قۇران سۇی سۇلاله‌سی٬ چینه ان بؤیوک تهلۆکه‌نی گؤی‌تۆرکلرین بۆتونلوگو گؤروردو. بۇ اۆزدن گؤی‌تورکلری بؤلمک اۆچون یوْل آختاریب بۇ آرادا گؤی‌تۆرکلرین غربی یابغوسو تاردۇنون نیگران اوْلدوغو مسأله‌دن فایدالانماق ایسته‌ییردی. چین ایمپراتورو بۇ آماج‌لا تاردۇیا حؤرمت علامتی اوْلاراق اۆستونده قۇرد باشی اوْلان بیر بایراق یوْللایاراق٬ سارایینا گلن ائلچی‌لیک هئیأتینده تاردونون ائلچیلرینی ایشبارا خاقان ائلچیلریندن اؤنه کئچیردی. بۇ ایشلر تئز نتیجه وئردی؛ ایشبارا خاقان ۵۸۲-ده چینه قارشی ساواش آچارکن تاردونو دا چاغیرسا دا٬ تاردۇ ساواشا قاتیلمادی. ساواشدان سوْنرا تالوْپیئن اوْنا سیغینینجا٬ تاردۇ٬ ایشبارا خاقانین عالی حاکیمیّتی آلتیندان رسمی اوْلاراق چیخیشینی اعلان ائدیب تالوْپیئنه ۱۰۰٫۰۰۰ نفرلیک بیر گۆج وئره‌رک ایشبارا خاقانا قارشی ساواشا گیرذی. بئله‌جه گؤی‌تورک ایمپراتورلوغو ایکی‌یه بؤلوندو.<ref name="ت"/>


ایشبارا خاقان٬ غربی گؤی‌تۆرک قوْشونلاری ایله ۵۸۲-دن ۵۸۷-دک سۆرن بیر ساواشا دۆشدو. بۇ ساواش شرقی گؤی‌تورکلری گئتدیکجه گۆجسوزلتدی. ایشبارا خاقان بۇ ساواش سیراسیندا٬ تالوْپیئنه کؤمک ائتدیکلرینه ظن ائتدیگی یۆکسک باشچیلارین عسگرلرینی اللریندن آلیب اوْنلاری عزل ائدیردی. بۇ ساواش ۵۸۷ ایلینده٬ خاقانین قارداشی چۇلوْهۇنون تالوْپیئنی اسیر ائتمه‌سی ایله سوْنا چاتدی. عئینی زاماندا ایشبارا خاقان دا اؤلدو.<ref name="ت" />
ایشبارا خاقان٬ غربی گؤی‌تۆرک قوْشونلاری ایله ۵۸۲-دن ۵۸۷-دک سۆرن بیر ساواشا دۆشدو. بۇ ساواش شرقی گؤی‌تورکلری گئتدیکجه گۆجسوزلتدی. ایشبارا خاقان بۇ ساواش سیراسیندا٬ تالوْپیئنه کؤمک ائتدیکلرینه ظن ائتدیگی یۆکسک باشچیلارین عسگرلرینی اللریندن آلیب اوْنلاری عزل ائدیردی. بۇ ساواش ۵۸۷ ایلینده٬ خاقانین قارداشی چۇلوْهۇنون تالوْپیئنی اسیر ائتمه‌سی ایله سوْنا چاتدی. عئینی زاماندا ایشبارا خاقان دا اؤلدو.<ref name="ت"/>


== قایناقلار ==
==قایناق==
{{قایناق}}
{{قایناق}}
{{قایناق}}


== ==
== ==
{{گؤی‌تورکلر}}
{{گؤی‌تورکلر}}


[[بؤلمه:آلتینجی عصر]]
[[بؤلمه:تورک تاریخی]][[بؤلمه:گؤی‌تورکلر]][[بؤلمه:گؤی‌تورک خاقانلاری]][[بؤلمه:شرق گؤی‌تورک خاقانلیغی]][[بؤلمه:آلتینجی عصر]]
[[بؤلمه:تورک تاریخی]]
[[tr:İşbara Kağan]][[az:İşbara xaqan]]
[[بؤلمه:شرق گؤی‌تورک خاقانلیغی]]
[[بؤلمه:گؤی‌تورک خاقانلاری]]
[[بؤلمه:گؤی‌تورکلر]]

[[az:İşbara xaqan]]
[[tr:İşbara Kağan]]

‏۲۰ سپتامبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۹:۳۵ نوسخه‌سی

ایشبارا

گؤی‌تۆرک خاقانی
ایللر۵۸۱-۵۸۷ میلادی
اؤلوم۵۸۷ میلادی
سونراکی شاهچولوهو خاقان
اؤنجه‌کی شاهتاپو خاقان
سولالهآشینا
آتاسیکولو خاقان


ایشبارا — (اسكى تورکجه: ) کوْلو خاقانین اوْغلو٬ گؤی‌تۆرکلرین بئشینجی خاقانی (۵۸۷-۵۸۱ میلادی). ایشبارا خاقان دؤنمینده گؤی‌تۆرک خاقانلیغی شرقی گؤی‌تۆرک خاقانلیغی و غربی گؤی‌تۆرک خاقانلیغینا بؤلوندو.[۱]

خاقان اوْلماسی

تاپوْ خاقان اؤلرکن٬ اؤز یئرینه اوْغلونون دئییل٬ تالوپیئن‌ین کئچمه‌سینی تاپشیرمیش ایدی. آنجاق تاپوْ اؤلدوکدن سوْنرا اؤلکه باش‌بیلنلری مۇکان خاقانین ایلری سۆردوگو اۆچون تالوپئین‌ین خاقان اوْلماسینی اۇیغون گؤرمه‌ییب تاپوْنون اوْغلو آنلوْنو سئچمک ایسته‌دیلر. آنجاق آنلوْ دا یئرینی بؤیوک عمی‌سی کوْلوْنون اوْغلو ایشبارایا بۇراخدی. بئله‌جه ایشبارا ۵۸۱-جی میلادی ایلینده خاقان اوْلدو.[۱]

تالوپیئن مسأله‌سی

تالوپیئن اؤز امرینده اوْلانلارلا بیرلیکده٬ یئنی خاقانین بۇیروغو آلتیندا چالیشماغا باشلاییب ۵۸۲-جی ایلینده چینه قارشی آچیلان ساواشا خاقان‌لا بیرلیکده قاتیلدی. آنجاق ایشبارا خاقان٬ جسارت و قاهرامانلیغی ایله آد تاپمیش تالوْپیئن‌دن آجیغی گلیردی؛ چینه قارشی ساواش مغلوبیت ایله نتیجه‌لنینجه٬ آناً قوْشونلاری ایله تالوْپیئن‌ین اۆستونه گئتدی٬ اوْنا باغلی عسگرلری داغیتدی٬ آناسینی یاخالاییب اؤلدوردو. تالوْپیئن جانینی قۇرتارماق اۆچون٬ گؤی‌تۆرکلرین غربی یابغوسو تاردۇنون یانینا قاچدی.[۱]

گؤی‌تۆرکلرین ایکی‌یه بؤلونمه‌سی

اوْ زامانلاردا توْپا دؤولتی‌نین یئرینه کئچه‌رک٬ چین بیرلیگینی یئنیدن قۇران سۇی سۇلاله‌سی٬ چینه ان بؤیوک تهلۆکه‌نی گؤی‌تۆرکلرین بۆتونلوگو گؤروردو. بۇ اۆزدن گؤی‌تورکلری بؤلمک اۆچون یوْل آختاریب بۇ آرادا گؤی‌تۆرکلرین غربی یابغوسو تاردۇنون نیگران اوْلدوغو مسأله‌دن فایدالانماق ایسته‌ییردی. چین ایمپراتورو بۇ آماج‌لا تاردۇیا حؤرمت علامتی اوْلاراق اۆستونده قۇرد باشی اوْلان بیر بایراق یوْللایاراق٬ سارایینا گلن ائلچی‌لیک هئیأتینده تاردونون ائلچیلرینی ایشبارا خاقان ائلچیلریندن اؤنه کئچیردی. بۇ ایشلر تئز نتیجه وئردی؛ ایشبارا خاقان ۵۸۲-ده چینه قارشی ساواش آچارکن تاردونو دا چاغیرسا دا٬ تاردۇ ساواشا قاتیلمادی. ساواشدان سوْنرا تالوْپیئن اوْنا سیغینینجا٬ تاردۇ٬ ایشبارا خاقانین عالی حاکیمیّتی آلتیندان رسمی اوْلاراق چیخیشینی اعلان ائدیب تالوْپیئنه ۱۰۰٫۰۰۰ نفرلیک بیر گۆج وئره‌رک ایشبارا خاقانا قارشی ساواشا گیرذی. بئله‌جه گؤی‌تورک ایمپراتورلوغو ایکی‌یه بؤلوندو.[۱]

ایشبارا خاقان٬ غربی گؤی‌تۆرک قوْشونلاری ایله ۵۸۲-دن ۵۸۷-دک سۆرن بیر ساواشا دۆشدو. بۇ ساواش شرقی گؤی‌تورکلری گئتدیکجه گۆجسوزلتدی. ایشبارا خاقان بۇ ساواش سیراسیندا٬ تالوْپیئنه کؤمک ائتدیکلرینه ظن ائتدیگی یۆکسک باشچیلارین عسگرلرینی اللریندن آلیب اوْنلاری عزل ائدیردی. بۇ ساواش ۵۸۷ ایلینده٬ خاقانین قارداشی چۇلوْهۇنون تالوْپیئنی اسیر ائتمه‌سی ایله سوْنا چاتدی. عئینی زاماندا ایشبارا خاقان دا اؤلدو.[۱]

قایناقلار

  1. ^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ «ایسلامیتدن اؤنجه تۆرکلرین تاریخی»٬ یازان: گورون کامران٬ مۆترجیملر: جعفرزاده اسماعیل٬ حسینعلی‌زاده سیامک٬ سومر نشر٬ تبریز ۱۳۹۰، ص ۲۰۹-۲۱۱