تورکیه
تۆرکیه جومهوریتی Türkiye Cumhuriyeti تورکیه | |
|---|---|
 بایراق | |
میللی مارش:
| |
.svg) | |
| باشکند | آنکارا 39°55′N 32°50′E / 39.917°N 32.833°E |
| بؤیوک شهری | ایستانبول 41°1′N 28°57′E / 41.017°N 28.950°E |
| رسمی‌دیل(لر) | آنادولو تورکجه‌سی |
| رواجی اوْلان دیل لر[۱] | |
| ائتنیک قروپلاری |
|
| لقب(لر) | |
| دؤولت | یونیتار پارلیمان جومهوریت |
| رجب طیب اردوغان | |
| فوات اوکتای | |
| مصطفی شنتوپ | |
| قانون اورقانی | تورکیه بویوک میلت مجلیسی |
| تشکیلات | |
| اراضی | |
• جمعی | ۷۸۳٬۳۵۶ km2 (۳۰۲٬۴۵۵ sq mi) (36th) |
• سو (%) | ۱٫۳ |
| جمعیت | |
• ۲۰۱۶ تخمینی | ۷۹٬۸۱۴٬۸۷۱[۲] (نفوس) (۱۹جی) |
• سیخیلیق | ۱۰۲[۳]/km2 (۲۶۴٫۲/sq mi) (۱۰۷-جو) |
| جی‌دی‌پی (PPP) | ۲۰۱۸ estimate |
• جمعی | ۲٬۲۴۹ تریلیون $ [۴] (۱۳-جو) |
• آدام‌باشی | ۲۷٬۶۳۴ $[۴] (۴۵-جی) |
| جی‌دی‌پی (nominal) | ۲۰۱۸ estimate |
• جمعی | ۹۰۵ میلیارد $[۴] (۱۷-جی) |
• آدام‌باشی | ۱۱٬۱۲۴ $[۴] (۶۰-جو) |
| جینی (۲۰۱۳) |  40.0[۵]اورتا · ۵۶-جی |
| اچ‌دی‌آی (۲۰۱۴) |  0.761[۶]یوخاری · ۷۲-جی |
| پول واحیدی | تورک لیره‌سی (₺) (TRY) |
| چاغ بؤلگه‌سی | UTC۳+ (FET) |
| تاریخ فورمتی | dd/mm/yyyy (AD) |
| سوروجولوک طرفی | ساغ |
| تیلفون کودو | ۹۰+ |
| اینترنت ال‌تی‌دی | .tr |
Website www.turkiye.gov.tr | |
تۆرکیه و یا رسمی آدی‌ایله تۆرکیه جومهوریتی[۷](آنادوْلو تۆرکجه‌سی‌جه: TÜRKIYE CUMHURIYETI) _ آسیا قطعه‌سی‌نین باتی‌سیندا یئر آلان و اوروپا قطعه‌سی‌نین گونئی‌دوغوسوندا توْرپاغی اوْلان بیر اؤلکه و دؤولت‌دیر. تۆرکیه جومهوریتی‌نین باشکندی آنکارا شهریدیر، آنکارا تورکیه‌نین ایکینجی بؤیوک شهریدیر، اما تورکیه‌نین ان بؤیوک شهری ایستانبول شهریدیر. ۲۰۲۰–جی میلادی ایلده تورکیه‌نین نۆفوسو یاخلاشیق ۸۴٬۰۰۰٬۰۰۰ میلیون نفر ایمیش. تورکیه گونوموزده باغیمسیز یئددی تورک دؤلتلریندن بیری‌دیر. تورکیه سیاست ایله ایقتیصاد بیلیجی‌لری‌نین باخیشیندا بؤیوک ایقتیصادی - نیظامی اولاناقلارلا بیر بؤلگه‌سل گۆجدور.[۸][۹]
جوغرافیاسی[دَییشدیر]
آسیانین باتی‌سیندا و اوروپانین گونئی‌دوغوسوندا، قارا دنیز و آرالیق دنیزی نین آراسینداکی، آنادولو یاریم آداسیندا و دوغو تراکیا دا یئرلشیر. توْپراغلاری (ایچ سو حؤوزه‌لری ایله بیرلیکده) ۷۸۳٫۵۸۰ کیلومتر مربع (ک‌م²)تشکیل ائدیر.
تۆرکیه دوْغودان گورجوستان، ارمنیستان، آذربایجان و ایران ایله، گۆنئی‌دن عراق و سوریه ایله، باتی‌دان ایسه یونان و بولغاریستان ایله سینیرلانیر. اؤلکه‌نین مرمره، اژه، آرالیق دنیزی و قارا دنیزله ایحاطه اولونماسی دونیا اوقیانوس‌لارینا چیخیش وئریر.
ان بؤیۆک داغ آغری داغیدیر، ان بؤیۆک گؤلو ایسه وان گؤلودور.
اؤلکه ۷ بؤلگه‌یه و ۸۱ سانجاغا آیریلیر.
ایقلیم اولاراق گۆنئی ده آرالیق دنیزی ساحلینده آرالیق ایقلیمی گؤرۆنۆر.
ایداری بؤلۆنۆش[دَییشدیر]
تورکیه نین باشکندی آنکارا دیر. اؤلکه ده ان بویوک اداری بولوم ایل (سانجاق) دیر و ۸۱ ایل وار دیر. بیر ایل: ایل اورتاسی، ایلچه اورتالاری و ایلچه لره باغلی کؤی لردن تشکیل تاپیر. ایل لرین اداره سی دؤلتین منصوب والی سینین الینده دیر. ایستانبول (۱۳ میلیون)، آنکارا (۵ میلیون)، ایزمیر (۴ میلیون)، بورسا (۳ میلیون) و آدانا (۲ میلیون) لا تورکیه نین بئش ان نفوسلو ایل لریدیر.[۱۰] تورکیه نین ان بویوک شهری و ایقتیصادی مرکزی ایستانبول دور.[۱۱]
تاریخ (اؤتک)[دَییشدیر]
۱۹۲۲-جی ایله قدر بۇ اؤلکه عثمانلی ایمپئرییاسی-نین مرکزی ایدی. مصطفی کمال آتاتورک طرفیندن جمهوریت قورولدوقدان سوْنرا تورکیه جمهوریتی اوْلاراق آدلاندیریلماغا باشلاندی.
سیاست[دَییشدیر]
تورکیه‌نین سیاستی سکولار و لائیک بیر جومهوریّت‌دیر.
ایقتیصاد[دَییشدیر]
دیل[دَییشدیر]
تۆرکیه جمهوریتی رسمی دؤولت دیلی آنادولو تورکجه‌سیدیر. آنادولو تورکجه‌سی آذربایجان تورکجه‌سی ایله چوْخ یاخین بیر دیل‌دیر. تۆرکیه‌ده رسمی اوْلاراق ایستانبول لهجه‌سی اساس آلینمیشدیر، آما آنادوْلوداکی خالق، آذربایجان تۆرکجه‌سینه یاخین لهجه‌لری ایشلدیرلر.
دین[دَییشدیر]
۱۹۲۴-اینجی میلادی ایلین آنایاساسیندا دؤولتین رسمی دینی اسلام سئچیلمیشدی، اما ۱۹۲۸ آنایاساسیندا رسمی دین پوْزولدو[۱۲][۱۳] و لائیک لیک ایلکه سینی ۱۹۳۷ آنایاساسی بیلیندیردی.[۱۴] تورکیه جمهوریتی، بیر لائیک دؤولت اوْلاراق توغرالی دینی یوْخدور. تورکیه جمهوریتینده موختلیف دینی دسته‌لر فعالیت گؤستریر. ان گئنیش یاییلمیشی ایسلامدیر.
تورکیه جمهوریتی‌نین چوخلوغو اسلام دینینه اوزللیکجه سونی (حنفی) مذهبینه منصوبدورلار. هابئله تورکیه جمهوریتینده علوی‌لر و شیعه‌لر ده ساکین دیلار. تورکیه‌ده مسلمانلاردان سوْنرا ۶۰٬۰۰۰ ائرمنی(مسیحی)،[۱۵] ۲۰٬۰۰۰ سوریانی (مسیحی) ، ۲٬۲۷۰ رم ارتدوکسو، ۱۵٬۰۰۰ روس ارتدوکسو ، ۷٬۰۰۰ پروتستان، ۲۵٬۰۰۰ کاتولیک، ۵٬۰۰۰ یهوه شاهیدی، ۳٬۰۰۰ کلدانی،[۱۶] ۸۵۰ مأمونی،[۱۷] ۵۰۰۰ یزیدی، ۲۵۱۱۴ موسوی ، ۴۰۰۰۰ بودایی،[۱۸] ۲۱۲۵۹ بهایی[۱۹] و ۷۲۸ نفر هیندو[۲۰] واردیر. تورکیه‌ده بوتون مسیحی‌لرین سایی ۳۲۰٬۰۰۰ نفر دیر.[۱۸] تورکیه نفوسونون ۲٪ آتئیست،[۲۱] ۴–۲٪ آگنوستیک[۲۲][۲۳][۲۴] و ۱٪ ایسه دئیست دیر.[۲۲] نفوسون ۱۵٪ لائیک دیر.[۲۵]
گؤرۆنتۆلر[دَییشدیر]
یئنی جامع، ایستانبول
ماناوقات
کاپادوکیه
تورکیه جمهوریتی
تورکیه نین توپوقرافیا خریطه‌سی
آنکارا
.jpg)
.jpg)
قایناقلار[دَییشدیر]
- ↑ Ethnologue: Ethnologue Languages of the World – Turkey, Retrieved 15 October 2017.
- ↑ Population by Years, Age Group and Sex, Census of Population – TÜİK (31 December 2016). Turkish Statistical Institute.
- ↑ Annual growth rate and population density of provinces by years, 2007–2015. Turkish Statistical Institute.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ Report for Selected Countries and Subjects. IMF World Economic Outlook Database, 2017 (October 2017).
- ↑ Gini Coefficient by Equivalised Household Disposable Income. Turkstat.
- ↑ 2015 Human Development Report (15 December 2015).
- ↑ http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf
- ↑ Stratfor: "The Geopolitics of Turkey", by George Friedman. July 31, 2007.
- ↑ Stratfor: "Turkey and Russia on the Rise", by Reva Bhalla, Lauren Goodrich and Peter Zeihan. March 17, 2009.
- ↑ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-10-22. یوْخلانیلیب2014-07-16.
- ↑ http://countrystudies.us/turkey/18.htm
- ↑ KONDA Research and Consultancy (2007-09-08). "Religion, Secularism and the Veil in daily life" (PDF). Milliyet.
- ↑ Türkiye Büyük Millet Meclisi (10/1/1945). "1924 Anayasası" (HTML). TBMM, Resmî Gazete.
- ↑ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-04-13. یوْخلانیلیب2014-07-16.
- ↑ http://www.hurriyet.com.tr/planet/23329787.asp
- ↑ http://t24.com.tr/haber/din-ozgurlugu-raporuna-gore-turkiyede-yeni-azinliklar-olusuyor/230733
- ↑ http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/1291.pdf
- ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-12-21. یوْخلانیلیب2014-07-15.
- ↑ http://www.thearda.com/QL2010/QuickList_40.asp
- ↑ http://www.thearda.com/QL2010/QuickList_44.asp
- ↑ http://www.wingia.com/web/files/news/14/file/14.pdf
- ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_341_en.pdf
- ↑ http://chartsbin.com/view/omz
- ↑ http://tr.wikipedia.org/wiki/Türkiye#cite_note-wingia.com-108
- ↑ https://worldview.gallup.com/default.aspx
خاریجی لینکلر[دَییشدیر]
- عومومی
- turkey.com – Topical multilingual website about Turkey.
- Turkey. عوموم دونیا فکتلر کیتابی. مرکزی کشفیات ایداره‌سی.
- Turkey profile from the بی‌بی‌سی نیوز
- Turkey at Encyclopædia Britannica
- Turkey from UCB Libraries GovPubs
- Data on Turkey from OECD
- Better Life Index of Turkey from OECD
- تورکیه Curlie دا
- Key Development Forecasts for Turkey from International Futures
تورکیه جوغرافیا داده‌لری اوپن‌استریت‌مپ ده
- توریسم
Wikimedia Atlas of Turkey- Turkey Home – Turkey's Official Tourism Portal
- Official website of the Ministry of Culture and Tourism
- Turkey profile from یونسکو
- Turkey profile from Lonely Planet
- دوولت
- Official website of the Presidency of the Republic of Turkey
- Official website of the Grand National Assembly of Turkey
- ایقتیصاد
- Official website of Ministry of the Ministry of Economy
- Economic Survey of Turkey 2016 from OECD
- Macroeconomic Data for Turkey Online
| باغیمسیز دؤولتلر |
| .svg) | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| محدود تانینان دؤولتلر | |||||||
باغیملی و اؤزل ایداری بؤلگهلر |
| ||||||
اوْرتا دۇغو اۆلکهلری | ||
|---|---|---|
.svg) | ||
- تیکراری دیتا قالیبلریندن ایشلنمیش صفحهلر
- ایستنادی اولان مقالهلر
- تۆرکیه
- بالکان اؤلکهلری
- اوروپانین جنوبشرقی اؤلکهلری
- جنوبی اوروپا اؤلکهلری
- دوْغو آغدنیز
- ای ۷ اؤلکهلر
- جی ۲۰ اؤلکهلر
- ناتو اؤلکهلری
- اوروپا شوراسینین عوضو اولان دؤولتلر
- آرالیق دنیز بیرلییینین عوضو دؤولتلری
- بیرلشمیش میلتلر اؤیهسی اؤلکهلر
- اوْرتا دوْغو اؤلکهلری
- موعاصیر تورک دوولتلری
- یاخین شرق اؤلکهلر
- جومهوریتلر
- ۱۹۲۳ میلادی ایلده قورولان بؤلگهلر و اؤلکهلر
- غربی آسیا اؤلکهلری
- 1923 establishments in Turkey
- 1923 establishments in Europe
- 1923 establishments in Asia
- اوروپادا اؤلکهلر
- آسیا اؤلکهلری
- ۱۹۲۳ - جو ایلینده تورکیه اؤلکهسینده یارانانلار