تورکیه

ویکی‌پدیا، آچیق بیلیک‌لیک‌دن
پرش به ناوبری پرش به جستجو
تۆرکیه جومهوریتی

Türkiye Cumhuriyeti
تورکیه
تورکیه بایراقی
بایراق
میللی مارش: 
  • "İstiklâl Marşi"
  • "ایستیقلال مارشی"
{ یئری خریطه‌ده  تورکیه  (orange)
باشکندآنکارا
39°55′N 32°50′E / 39.917°N 32.833°E / 39.917; 32.833
بؤیوک شهریایستانبول
41°1′N 28°57′E / 41.017°N 28.950°E / 41.017; 28.950
رسمی‌دیل(لر)آنادولو تورکجه‌سی
رواجی اوْلان دیل لر[۱]
ائتنیک قروپلاری
دمونیم
دؤولتیونیتار پارلیمان جومهوریت
رجب طیب اردوغان
فوات اوکتای
مصطفی شنتوپ
قانون اورقانیتورکیه بویوک میلت مجلیسی
تشکیلات
اراضی
• جمعی
۷۸۳٬۳۵۶ km2 (۳۰۲٬۴۵۵ sq mi) (36th)
• سو (%)
۱٫۳
جمعیت
• ۲۰۱۶ تخمینی
۷۹٬۸۱۴٬۸۷۱[۲] (نفوس) (۱۹جی)
• سیخیلیق
۱۰۲[۳]/km2 (۲۶۴٫۲/sq mi) (۱۰۷-جو)
جی‌دی‌پی (PPP)۲۰۱۸ estimate
• جمعی
۲٬۲۴۹ تریلیون $ [۴] (۱۳-جو)
• آدام‌باشی
۲۷٬۶۳۴ $[۴] (۴۵-جی)
جی‌دی‌پی (nominal)۲۰۱۸ estimate
• جمعی
۹۰۵ میلیارد $[۴] (۱۷-جی)
• آدام‌باشی
۱۱٬۱۲۴ $[۴] (۶۰-جو)
جینی (۲۰۱۳) 40.0[۵]
اورتا · ۵۶-جی
اچ‌دی‌آی (۲۰۱۴)Increase 0.761[۶]
یوخاری · ۷۲-جی
پول واحیدیتورک لیره‌سی (₺) (TRY)
چاغ بؤلگه‌سیUTC۳+ (FET)
تاریخ فورمتیdd/mm/yyyy (AD)
سوروجولوک طرفیساغ
تیلفون کودو۹۰+
اینترنت ال‌تی‌دی.tr

تۆرکیه و یا رسمی آدی‌ایله تۆرکیه جومهوریتی[۷](آنادوْلو تۆرکجه‌سی‌جه: TÜRKIYE CUMHURIYETI) _ آسیا قطعه‌سی‌نین باتی‌سیندا یئر آلان و اوروپا قطعه‌سی‌نین گونئی‌دوغوسوندا توْرپاغی اوْلان بیر اؤلکه و دؤولت‌دیر. تۆرکیه جومهوریتی‌نین باش‌کندی آنکارا شهریدیر، آنکارا تورکیه‌نین ایکینجی بؤیوک شهری‌دیر، اما تورکیه‌نین ان بؤیوک شهری ایستانبول شهری‌دیر. ۲۰۲۰–جی میلادی ایلده تورکیه‌نین نۆفوسو یاخلاشیق ۸۴٬۰۰۰٬۰۰۰ میلیون نفر ایمیش. تورکیه گونوموزده باغیمسیز یئددی تورک دؤلتلریندن بیری‌دیر. تورکیه سیاست ایله ایقتیصاد بیلیجی‌لری‌نین باخیشیندا بؤیوک ایقتیصادی - نیظامی اولاناقلارلا بیر بؤلگه‌سل گۆجدور.[۸][۹]

جوغرافیاسی[دَییشدیر]

آسیانین باتی‌سیندا و اوروپانین گونئی‌دوغوسوندا، قارا دنیز و آرالیق دنیزی نین آراسینداکی، آنادولو یاریم آداسیندا و دوغو تراکیا دا یئرلشیر. توْپراغلاری (ایچ سو حؤوزه‌لری ایله بیرلیکده) ۷۸۳٫۵۸۰ کیلومتر مربع (ک‌م²)تشکیل ائدیر.

تۆرکیه دوْغودان گورجوستان، ارمنیستان، آذربایجان و ایران ایله، گۆنئی‌دن عراق و سوریه ایله، باتی‌دان ایسه یونان و بولغاریستان ایله سینیرلانیر. اؤلکه‌نین مرمره، اژه، آرالیق دنیزی و قارا دنیزله ایحاطه اولونماسی دونیا اوقیانوس‌لارینا چیخیش وئریر.

ان بؤیۆک داغ آغری داغیدیر، ان بؤیۆک گؤلو ایسه وان گؤلودور.

اؤلکه ۷ بؤلگه‌یه و ۸۱ سانجاغا آیریلیر.

ایقلیم اولاراق گۆنئی ده آرالیق دنیزی ساحلینده آرالیق ایقلیمی گؤرۆنۆر.

ایداری بؤلۆنۆش[دَییشدیر]

تورکیه نین باشکندی آنکارا دیر. اؤلکه ده ان بویوک اداری بولوم ایل (سانجاق) دیر و ۸۱ ایل وار دیر. بیر ایل: ایل اورتاسی، ایلچه اورتالاری و ایلچه لره باغلی کؤی لردن تشکیل تاپیر. ایل لرین اداره سی دؤلتین منصوب والی سینین الینده دیر. ایستانبول (۱۳ میلیون)، آنکارا (۵ میلیون)، ایزمیر (۴ میلیون)، بورسا (۳ میلیون) و آدانا (۲ میلیون) لا تورکیه نین بئش ان نفوسلو ایل لریدیر.[۱۰] تورکیه نین ان بویوک شهری و ایقتیصادی مرکزی ایستانبول دور.[۱۱]

تاریخ (اؤتک)[دَییشدیر]

اساس مقاله: تورکیه تاریخی

۱۹۲۲-جی ایله قدر بۇ اؤلکه عثمانلی ایمپئرییاسی-نین مرکزی ایدی. مصطفی کمال آتاتورک طرفیندن جمهوریت قورولدوقدان سوْنرا تورکیه جمهوریتی اوْلاراق آدلاندیریلماغا باشلاندی.

سیاست[دَییشدیر]

تورکیه‌نین سیاستی سکولار و لائیک بیر جومهوریّت‌دیر.

ایقتیصاد[دَییشدیر]

دیل[دَییشدیر]

تۆرکیه جمهوریتی رسمی دؤولت دیلی آنادولو تورکجه‌سیدیر. آنادولو تورکجه‌سی آذربایجان تورکجه‌سی ایله چوْخ یاخین بیر دیل‌دیر. تۆرکیه‌ده رسمی اوْلاراق ایستانبول لهجه‌سی اساس آلینمیشدیر، آما آنادوْلوداکی خالق، آذربایجان تۆرکجه‌سینه یاخین لهجه‌لری ایشلدیرلر.

سلجوق ایمپیراطورلوغو

دین[دَییشدیر]

۱۹۲۴-اینجی میلادی ایلین آنایاساسیندا دؤولتین رسمی دینی اسلام سئچیلمیشدی، اما ۱۹۲۸ آنایاساسیندا رسمی دین پوْزولدو[۱۲][۱۳] و لائیک لیک ایلکه سینی ۱۹۳۷ آنایاساسی بیلیندیردی.[۱۴] تورکیه جمهوریتی، بیر لائیک دؤولت اوْلاراق توغرالی دینی یوْخدور. تورکیه جمهوریتینده موختلیف دینی دسته‌لر فعالیت گؤستریر. ان گئنیش یاییلمیشی ایسلامدیر.

تورکیه جمهوریتی‌نین چوخلوغو اسلام دینینه اوزللیکجه سونی (حنفی) مذهبینه منصوبدورلار. هابئله تورکیه جمهوریتین‌ده علوی‌لر و شیعه‌لر ده ساکین دیلار. تورکیه‌ده مسلمانلاردان سوْنرا ۶۰٬۰۰۰ ائرمنی(مسیحی)،[۱۵] ۲۰٬۰۰۰ سوریانی (مسیحی) ، ۲٬۲۷۰ رم ارتدوکسو، ۱۵٬۰۰۰ روس ارتدوکسو ، ۷٬۰۰۰ پروتستان، ۲۵٬۰۰۰ کاتولیک، ۵٬۰۰۰ یهوه شاهیدی، ۳٬۰۰۰ کلدانی،[۱۶] ۸۵۰ مأمونی،[۱۷] ۵۰۰۰ یزیدی، ۲۵۱۱۴ موسوی ، ۴۰۰۰۰ بودایی،[۱۸] ۲۱۲۵۹ بهایی[۱۹] و ۷۲۸ نفر هیندو[۲۰] واردیر. تورکیه‌ده بوتون مسیحی‌لرین سایی ۳۲۰٬۰۰۰ نفر دیر.[۱۸] تورکیه نفوسونون ۲٪ آتئیست،[۲۱] ۴–۲٪ آگنوستیک[۲۲][۲۳][۲۴] و ۱٪ ایسه دئیست دیر.[۲۲] نفوسون ۱۵٪ لائیک دیر.[۲۵]

گؤرۆنتۆلر[دَییشدیر]

  • یئنی جامع، ایستانبول

  • ماناوقات

  • کاپادوکیه

  • تورکیه جمهوریتی

  • Levent (2011).jpg

  • تورکیه نین توپوقرافیا خریطه‌سی

  • آنکارا

  • MevlanaMuseum.jpg
  • Yavuz Sultan Selim Bridge IMG 3054.jpg
  • Istanbul nostalgic tram 4.jpg
  • Kantar Karakolu, Izmir.jpg
  • Sakura Tree Blossom - Turkey, Ankara, Dikmen Vâdisi - Spring, 2015.jpg
  • Lake Abant 1.JPG
  • Lake Tödürge - Tödürge Gölü, Sivas 03.JPG
  • Ordu Turkey.jpg
  • Ordu-center.jpg
  • Tokat panorama 2012.JPG
  • Mustafapaşa, Nevşehir 04.jpg
  • Ayder Doga Resort.jpg
  • Ayder rize turkey.jpg
  • Kızılay Ankara kent meydanı.jpg
  • Zafer Plaza, Bursa.jpg
  • Mustafapaşa, Nevşehir 04.jpg
  • Bosphoruscruise.jpg
  • Galata Tower (67m.).jpg
  • Adalar porsuk1.JPG
  • Flyboarding, Porsuk Çayı, Eskişehir-1.jpg
  • Ishak Pascha Palast im Anatolischen Hochland.JPG

قایناقلار[دَییشدیر]

  1. ↑ Ethnologue: Ethnologue Languages of the World – Turkey, Retrieved 15 October 2017.
  2. ↑ Population by Years, Age Group and Sex, Census of Population – TÜİK (31 December 2016). Turkish Statistical Institute.
  3. ↑ Annual growth rate and population density of provinces by years, 2007–2015. Turkish Statistical Institute.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ Report for Selected Countries and Subjects. IMF World Economic Outlook Database, 2017 (October 2017).
  5. ↑ Gini Coefficient by Equivalised Household Disposable Income. Turkstat.
  6. ↑ 2015 Human Development Report (15 December 2015).
  7. ↑ http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf
  8. ↑ Stratfor: "The Geopolitics of Turkey", by George Friedman. July 31, 2007.
  9. ↑ Stratfor: "Turkey and Russia on the Rise", by Reva Bhalla, Lauren Goodrich and Peter Zeihan. March 17, 2009.
  10. ↑ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-10-22. یوْخلانیلیب2014-07-16.
  11. ↑ http://countrystudies.us/turkey/18.htm
  12. ↑ KONDA Research and Consultancy (2007-09-08). "Religion, Secularism and the Veil in daily life" (PDF). Milliyet.
  13. ↑ Türkiye Büyük Millet Meclisi (10/1/1945). "1924 Anayasası Archived 2007-12-23 at the Wayback Machine." (HTML). TBMM, Resmî Gazete.
  14. ↑ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-04-13. یوْخلانیلیب2014-07-16.
  15. ↑ http://www.hurriyet.com.tr/planet/23329787.asp
  16. ↑ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-10-13. یوْخلانیلیب2014-07-15.
  17. ↑ http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/1291.pdf
  18. ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2012-12-21. یوْخلانیلیب2014-07-15.
  19. ↑ http://www.thearda.com/QL2010/QuickList_40.asp
  20. ↑ http://www.thearda.com/QL2010/QuickList_44.asp
  21. ↑ archive copy. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2017-07-13. یوْخلانیلیب2014-07-15.
  22. ↑ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_341_en.pdf
  23. ↑ http://chartsbin.com/view/omz
  24. ↑ http://tr.wikipedia.org/wiki/Türkiye#cite_note-wingia.com-108
  25. ↑ https://worldview.gallup.com/default.aspx

خاریجی لینکلر[دَییشدیر]

عومومی
توریسم
دوولت
ایقتیصاد
«https://azb.wikipedia.org/w/index.php?title=تورکیه&oldid=1476638»-دن آلینمیش‌دیر