جعفر جبارلی

ویکی‌پدیادان، آچیق بیلیک‌لیک‌دن
Jafar Jabbarli
دؤغوم‌تاریخی۲۰ مارس ۱۸۹۹
Xızı, آذربایجان جومهوریتی, شوروی
اؤلوم‌تاریخی۳۱ دسامبر ۱۹۳۴ میلادی (۳۵ یاش)
باکی, آذربایجان جومهوریتی, شوروی
ایشDramaturge, شاعیر, Screenwriter
جعفر جبارلی

جعفر جبارلی یاخود جفر قافار اوْغلو جاببارلي (لاتینجا Cəfər Cabbarlı 20 مارس 1899، خيزي31 دسامبر 1934، باکي) — آدلیم ازربايجان دراماتورقو، شاعيري و ناسيري، اکتيور، سسئناري مؤليفي، رئژيسسور، امکدار اينجه سنت خاديمي (1932). 1915-جي ايلدن ليريک و ساتيريک شئيرلر، هئکايه و درام اثرلري يازماغا باشلاميشدير. آذربايجان تئاتر صنعتي نين اينکيشافيندا بؤيوک خيدمتي اولموشدور.

جاببارلي اؤز ياراديجيليغيندا آذربايجان کلاسسيک دراماتورگيياسي نين ان گؤزل جهتلريني داعوام ائتديرمکله برابر دونيا دراماتورگيياسي نين دا نايليتلريندن فايدالانيب. يبسئن کيمي آکتوال، قطعي و جسارتلي، شيللئر کيمي عوصيانکار، شئکسپير کيمي انگين و رنگارنگ، قورکي کيمي ايدئيالي اولماغا چاليشان، اؤيرنن، آرايان جاببارلي آذربايجان دراماتورگيياسيندا سوسيال رئاليزمين عصاسيني قويدو "

یاشاییشی[دَییشدیر]

20 جی عصر آزربايجان ادبياتينين، مدنيتي نين، اينجه سنتي نين اينکيشافيندا موستثنا خيدمتلر گؤسترميش گؤرکملي دراماتورق، شاعير، ناسير، تئاترشوناس، ترجومه چي، کينوسسئناريست، ژورناليست جفر قافار اوغلو جاببارلي 1899-جي ايل مارسين 20-ده باکينين 110 کم-ده يئرلشن خيزي کندينده يوخسول بير کندلي عاييلهسينده آنادان اولموشدور

جفرين عاييلهسي 1903-جو ايلده باکييا کؤچه رک شهرين " داغلي محلله سي " آدلانان يوخاري حيصه سينده ياشاميشدير.

قافار کيشي باکيدا کيچيک تيجارت ايله مشغول اولوردو. بالاجا جفر آرا-سيرا خيزييا گئدير، اورادا آشيقساياغي شئيرلر يازان بيبيسي زرنيشانلا، داغ کندلرينده کي قوهوملاري ايله گؤروشوردو.

يازيچي نين آناسي شاهبيکه خانيم ناموسلو و چاليشقان بير قادين ايدي. اونون دؤرد اوغلو واردي. کيچيگي جفر ايدي. اري قافار کيشي 1902-جي ايلده وفات ائتديکدن سونرا عاييلهنين بوتون آغيرليغي اونون اوزرينه دوشدو.

جفر جاببارلي کيچيک ياشلاريندا قوران اوخوماغي محلله موللاسيندان اؤيرنميشدير. سونراکي تحصيلي روس ديلينده اولموشدور.

ايلک تحصيل ايللري[دَییشدیر]

آذربايجان ادبياتي تاريخينده اؤزونمخسوس يئر توتان جفر جاببارلي نين آدي گؤرکملي کلاسسيکلريميزله بير سيرادا چکيلير.

خخ اسرين ايکينجي اونيلليگينده ياراديجيليغا باشلايان جفر جاببارلي زنگين و هرترفلي ياراديجيليق يولو کئچه رک، ادبياتين هم شئير، هم درام، هم ده نسر نؤولريندن باجاريقلا ايستيفاده ائتميش، ايستعداديني سيناميشدير. جسارتله دئمک اولار کي، موعاصير آذربايجان ادبي ديلين فورمالاشماسيندا اونون موستثنا خيدمتي وار.

آناسي شاهبيکه هئچ اولماسا کيچيک اوغلونو تحصيلدن محروم ائتمه مک اۆچون جفري اولجه محلله موللاسي نين يانيندا " چرکه " اوخوماغا، بير آز سونرا ايسه موللا قديرين يانيندا قوران اوخوماغا قويور. بو واختلار 6-7 ياشيندا اولان جفر آناسي نين بيشيرديگي چؤرکلري آلوئرچيلرين دوکانينا داشيماقلا عاييلهسينه کؤمک ائدير. موللاخانانين اونا بير شئي وئرميه جگيني باشا دوشن جفر باشقا شهر اوشاقلاري ايله بيرليکده 1905-جي ايلده " ستاريي پوچتووي-25 " ده حاجي مممدهوسئين بدلووون شخصي مولکونده آچيلان اوچسينيفلي " 7-جي موسلماني و روسي " مکتبي نين بيرينجي سينفينه داخيل اولموشدور. جفرين ايلک موعليملري گؤرکملي پئداقوق-يازيچي سولئيمان ساني آخوندوو، ابدوللا شايق، رهيم بي شيخلينسکي، ليمممد موستافايئو ايدي. جفر جاببارلي 1908-جي ايلده " 7-جي موسلماني و روسي " مکتبيني بيتيريب بير مودت عاييلهيه کؤمک ائدير. سونرالار باکيدا آلئکسئيئو آدينا 3-جو عالي-ايبتيداي مکتبده اوخويور. 1915-جي ايل اپرئلين 2-ده مکتبي بيتيرن گنج جاببارلي سندلريني باکي پوليتئخنيک مکتبي نين ائلئکترو-مئخانيکا شؤعبه سينه وئرميشدير. هله ايبتيداي مکتبده اوخودوغو زامان ابدوللا شايق و سولئيمان ساني آخوندوو کيمي يازيچي و موعليملرين تاثيري ايله جاببارليدا ادبياتا هوس داها دا قوووتله نير و او، آذربايجان و روس شاعيرلريني موتاليه ائتمکله برابر اؤزو ده يازماغا باشلايير.

جفرين اليازمالاري ايچريسينده هله تاماميله بيتمه ميش، مکتبلي خطي ايله يازيلميش بير نئچه شئير، هئکايه، اوپرا متني و حتّی رومان دا واردير. بعضي تدقيقاتچيلار جاببارلي نين 1913-جو ايلدن اؤز يازيلاري ايله قزئت ايداره لرينه گلديگيني گؤستريرلر. 1990-جي ايلين اوللرينه قدر بئله هساب ائديليردي کي، جاببارلي نين ايلک منزومه سي 1915-جي ايل اپرئل آيي نين 3-ده " مکتب " ژورنالي نين 6-جي نؤمره سينده چاپ اولونموش " باهار " شئيريدير. لاکين دراماتورقون اثرلريني سون ايللرده تدقيق ائدن تدقيقاتچي-عاليم اسيف روستملي نين آختاريشلاريندان معلوم اولدو کي، ج. جاببارلي نين ايلک ليريک و ساتيريک شئيرلري نين تاريخيني 1915-جي ايلين آوریل و اييون آيلاريندا چاپ ائديلميش " باهار " و " ال گؤتور " شئيرلريندن دئييل، " حاقيقتي-افکار " قزئتي نين 5 نويابر 1911-جي ايل 2-جي نؤمره سينده درج ائديلميش " ائشيدنلره " و " شوجاتيم " شئيرلريندن باشلاماق لازيمدير.

1915-جي ايلده باکي پوليتئخنيک مکتبي نين ائلئکترو-مئخانيکا شؤعبه سينه داخيل اولان يازيچي 1920-جي ايل مايين 6-دا تحصيليني باشا ووراراق شهادتنامه و آتتئستات آلميشدير.

thumb|left| جعفر جبارلی

جفر جاببارلي 1920-جي ايلده باکي پوليتئخنيک مکتبيني بيتيرديکدن سونرا ازربايجان دؤولت اونيوئرسيتئتي نين تيبب فاکولته سينه داخيل اولموشدور. او، بورادا اوخوموش، لاکين بو صنعت اونو ماراقلانديرماديغيندان عريضه يازيب همين فاکولته دن چيخميشدير. 1923-جو ايلين سئنتيابريندان جاببارلي صحنه عالمي و تئاتر تاريخي ايله ياخيندان تانيش اولماق مقصديله باکي تورک تئاتر مکتبينده موهازيره لره قولاق آسماغا باشلايير. عئيني زاماندا 1924-جو ايلده آذرايجان دؤولت اونيوئرسيتئتي نين شرق فاکولته سي نين تاريخ شؤعبه سينده ده تحصيليني داعوام ائتديرير.

جاببارلي ادبياتا يونگول بير هوسله گلمه ميشدي. اونو ادبياتا چکن قوووه ايجتيماي حياتدا فال ايشتيراک ائتمک احتيياجي ايدي. او، حتّی ايلک اثرلرينده ده بؤيوک معاريفچي-يازيچيلاريميزين، رئاليستلريميزين يولو ايله گئتمه يه چاليشاراق، هر اثرينده ايجتيماي بير فيکير ايفاده ائديردي، اونون هر اثري موعين داخيلي هيجانين، دوشونجه نين نتيجه سي کيمي مئيدانا چيخيردي.

1915-1920-جي ايللر جفر جاببارلي نين تکجه طلبه ليک ايللري دئييل، ادبياتا، صنعته گلديگي دؤوردور. او، بير-بيري نين آردينجا " وفالي سريييه، ياخود گؤز ياشلاري ايچينده گولوش " ، " سولغون چيچکلر " ، " نسرددين شاه " ، " ترابليس موحاريبه سي و يا اولدوز " ، " اديرنه فتحي " ، " باکي موحاريبه سي " ، " آيدين " کيمي آذربايجان صحنهسيني دوشوندورن اثرلر يازميش، ليريک و ساتيريک شئيرلرله، بير سيرا هئکايه لرله موختليف مطبوعات اورقانلاريندا چيخيشلار ائتميشدير.

ياراديجيليغي نين ايلک دؤورو[دَییشدیر]

thumb|200px| جعفر جبارلی‌یا حصر اولونموش آذربایجان مارکاسی

ليريک و ساتيريک شئيرلري. هئکايه لري و ايلک درام اثرلري

جاببارلي نين ياراديجيليغي زامان اعتيباريله چوخ داعوام ائتمه سه ده، سياسي-ايجتيماي جهتدن چوخ اهميتلي بير دؤورو، 1915-1934-جو ايللر آراسينداکي يگيرمي ايلليک بير تاريخي مرحله ني اهاته ائدير. چوخ موهوم ايجتيماي-سياسي حاديثه لرله دولو اولان بو تاريخي دؤورو نظرده توتاراق دئيه بيلريک کي، جاببارلي نين ادبي فاليتي آذربايجاندا، خوصوصن باکيدا کاپيتاليزم موناسيبتلري نين سورعتله اينکيشاف ائتديگي بورژوا و مولکدار آذربايجاني نين فهله-کندلي سووئت رئسپوبليکاسينا چئوريلديگي ايللرده کئچميشدير. جاببارلي نين بؤيوک ياراديجيليق يولو چتين و ضيديتلي اولسا دا، عصاسن، يوکسه ليش و ترققي يولو اولموشدور. تهومب|لئفت|جفر جاببارلي آذربايجان دئموکراتيک-رئاليست کلاسسيک ادبياتينا، زنگين خالق ياراديجيليغينا عصاسلانان جاببارلي، باشليجا اولاراق، ميرزه فته لي آخوندوو رئاليزميندن قيدالانيردي. ميرزه فته لي آخوندووون معاريفچي-دئموکراتيک فيکيرلريني، حياتلا دريندن باغلي اولان رئاليزميني جاببارلي عوموميتله آذربايجان ادبياتي اۆچون، خوصوصن اؤزو اۆچون ان دوزگون بير ياراديجيليق يولو حساب ائديردي.

جاببارلي نين عصاسلانديغي رئاليزم خالق حياتي ايله، آذربايجان زحمتکئشلري نين آزاد و گؤزل حيات حاقينداکي آرزولاري ايله، خالقين ايره ليگه، ايشيغا و صداقته دوغرو جوشقون مئيللري ايله باغلي ايدي.

قئيد ائديلديگي کيمي، جاببارلي ادبياتا شئيرله گلميشدي و ايلک متبو شئيرلري 1911-جي ايلده " حاقيقتي-افکار " قزئتينده درج اولونموشدو. 1915-جي ايل اپرئل آيي نين 3-ده " مکتب " ژورنالي نين 6-جي نؤمره سينده اونون " باهار " آدلي شئيري نشر اولونموشدو. " مکتب " ژورنالي توتدوغو مؤوقئ و مکتبليلر آراسيندا گئنيش ياييلماسي ايله ج.جاببارليني دا اؤزونه جلب ائده بيلميشدي. دئمه لي، ج.جاببارلي نين ياراديجيليغا باشلاماسيندا " مکتب " ژورنالي نين دا موعين رولو اولموشدور. 1915-جي ايلده " قورتولوش " ژورنالي طرفيندن ائلان ائديلميش موسابيقه ده جاببارلي نين " قوروب چاغي بير يئتيم " شئيري بيه نيلميش و او، بيرينجيليک قازاناراق سابيرين " هوپهوپنامه " سي و " قورتولوش " ژورنالي نين بيريلليک آبونه سي ايله موکافاتلانديريلميشدي.

گنج جاببارلي هله اوشاق ياشلاريندان اينسانلارين آغير وضعيتيني، جمعيتين يوخسوللارا و وارليلارا بؤلوندويونو گؤرور، بيرينجيلرين آغير، مشققتلي حيات ايچريسينده ياشاماسيني موشاهيده ائدير و بوتون بونلاري قلمه آلماغا، اونلارا اؤز موناسيبتيني بيلديرمه يه چاليشير. آيري-آيري عاييلهلرين آغير وضعيتي اونو دوشوندورور. او، دوشوندوکلريني " بورانلي قيش گئجه سي " ( " قورتولوش " ژورنالي، 1915)، " بايرام ساخلايانلارا " ، " ديلنچي " ( " بسيرت " قزئتي، 8 اييول 1917) و " نووروز بايرامينا حاضيرلاشان موسلمانا تؤهفه " ( " بسيرت " قزئتي، 25 فئوریه 1917) کيمي شئيرلرينده اکس ائتديرميشدير.

جاببارلي ياراديجيليغي نين ايلک دؤورونده موهوم يئر توتان ساتيرا اديبين بير رئاليست، بير دئموکرات کيمي يئتيشمه سينده موهوم رول اويناميشدير. اونون ايلک ساتيريک شئيرلرينده هم مؤوزو، هم ده فورما جهتدن سابير روحو دويولماقدادير. خخ اسرين اوللرينده آذربايجاندا يئتيشن رئاليست ساتيريک شاعيرلرين هاميسي بو و يا باشقا شکيلده سابير ساتيراسي نين قوووتلي تاثيريني هيسس ائتميشلر. گنج جاببارلي دا ايلک ساتيريک شئيرلريني بو بؤيوک ساتيريکين تاثيري آلتيندا يازميشدير.

سابيردن اؤيرنمک، اونون دئموکراتيک فيکيرلريندن موتاثير اولماق، ساتيريک اوسوللاريندان ايستيفاده ائتمک جاببارلي نين موثبت جهتيدير. سابير ياراديجيليغي اونون اۆچون ايلک رئاليزم مکتبي، وطنداش پوئزيياسي مکتبي، جمعيته، خالقا خيدمت مکتبي ايدي.

جاببارلي اؤز ساتيريک شئيرلريني ساده، آيدين يازماغا، فيکريني رئال و جانلي ايفاده ائتمه يه چاليشارکن چوخ واخت سابيره موراجيعت ائدير و اوندان باجاريقلا ايستيفاده ائتمه يه مووففق اولور. آشاغيداکي پارچالار بونا ان ياخشي ميثال اولا بيلر:

قيزيما

فيکريني وئرمه نه ائلمه، نه ده اورفانه، قيزيم!
چوخدور علمين ضرري دين ايله ايمانه، قيزيم!
وخويوب علمي، ائوين ائيله مه ويرانه، قيزيم!
يوخدور علمين سمري قؤومي-موسلمانه، قيزيم!
درسو مکتب سؤزون، اول لال، گتيرمه ديلينه؛
قله مي خاريجي مذهب کيمي آلما الينه.
وورما لکه داها، آللاهي سئورسن، ائلينه.
ئلم بير شئيمي، وئره منفعت اينسانه، قيزيم؟
نه روادير سالاسان مؤحنته قمسيز باشيني،
ئده سن خالقين آراسيندا خجيل قارداشيني؛
گئت بيشير ائوده، بالا، دوشبره ني، بوزباشيني،
وئرگينن مئيليني خينگاله، فيسينجانه، قيزيم!

" قيزيما " آدلي ساتيراسيندا ( " بابايي-امير " ، 1915، №19) قيزلاريني جهالتده ساخلايان کؤهنه فيکيرلي آتالار تنقيد ائديلميشلر. ماراقليدير کي، جفر جاببارلي نين " قيزيما " ساتيراسي اوکسفورد اونيوئرسيتئتي طرفيندن چاپ اولونموش درسلييه داخيل ائديلميشدير.

ظاهيرن يونگول و بير قدر ده " مزه لي " گؤرونن بو ساتيريک شئيرلرده جاببارلي نين غضبلي سسي آيدينجا ائشيديليردي. اونون ايلک ساتيريک شئيرلرينده قادين آزادليغي مؤوزوسونا خوصوصي يئر وئريلميشدير.

" هورريتي-نيسوانچيلارا پروتئستو " ، " آروادلار دئييرلر " ، " کيشيلر دئييرلر " ، " قيزلاردان کيشيلره پروتئستو " و باشقا شئيرلرينده شاعير واختيله دب حاليني آلميش قادين آزادليغي مثله سي نين ياريمچيق هلل ائديلديگيندن، قادينلارين هله ده ايبتيداي هوقوقلاردان محروم اولدوغوندان بهس ائديردي. بزن شاعيرين تنقيد آتشي ايجتيماي، سياسي مثله لره دوغرو يؤنه لير، دؤولت قورولوشونداکي نؤقسانلاري ايفشا ائدير.

جفر جاببارلي نين پيئس و هئکايه لرينده اولدوغو کيمي، ساتيريک شئيرلرينده ده کاپيتاليزم شرايتينده قادينا موناسيبت مثله سي موهوم يئر توتور. يازيچي ساتيريک شئيرلرينده پيس کيشي نين قادينا، ناخلف اؤولادين آنايا و ائلجه ده فئودال-بورژوا جمعيتين قادينا منفي موناسيبتلريني تنقيد ائده رک، اونلاري اؤز هوقوقلاريني مودافيعه ائتمه يه چاغيرير.

ايلک شئير، هئکايه و دراملاريني جاببارلي 1915-1916-جي ايللرده يازميشدير. ايلک هئکايه لريندن اولان " آسلان و فرهاد " اين اوزرينده 15 اييول 1916-جي ايل تاريخي واردير. " منصور و سيتاره " هئکايه سي نين اليازما نوسخه سي و همچي نين " سيتاره " آدلي اوپرانين اليازما نوسخه سينده تاريخ يوخدور. لاکين اليازمالارين خطيندن، اثرلرين اوسلوبوندان آسانليقلا تعيين ائتمک اولار کي، بونلار دا 1915-جي ايلين آخيرلاري و يا 1916-جي ايلين اورتالاريندا يازيلميشدير.

جاببارلي نين ايلک ساتيريک و ليريک شئيرلري ايله بير زاماندا يازيلان بو اثرلرين مؤوزوسو دا، دئمک اولار کي، بير-بيرينه چوخ ياخيندير. مؤليف بو اثرلرينده ده جمعيتده کي عدالتسيزليکدن بهس ائدير. گؤردويو ظولمه و هاقسيزليقلارا سويوققانلي باخا بيلمه يهن گنج يازيچي اؤز هيجانيني، غضب و نيفرتيني ايفاده ائتمه يه چاليشير.

ج.جاببارلي ياراديجيليغا شئيرله باشلاسا دا، ان گؤزل اثرلريني دراماتورگييا ژانريندا يازميش و آذربايجانين گؤرکملي دراماتورقو و تئاتر خاديمي کيمي تانينميشدير. خالقين ترققيسي نين آنا خطيني مدنيتين، تئاترين اينکيشافيندا گؤرن صنعتکار بير-بيري نين آردينجا گؤزل صحنه اثرلري ياراتميش، عئيني زاماندا اينجه سنتين موختليف ساهه لرينده ده فاليت گؤسترميشدير.

ج.جاببارلي نين ياراديجيليغي نين ايلک دؤورونه آيد اولان " وفالي سريييه ياخود گؤز ياشلاري ايچينده گولوش " اثري نين اوزرينده کي قئيده گؤره اثر 30 دسامبر 1915-جي ايلده يازيلميشدير. مؤليف بو اثرينده جمعيتده کي عدالتسيزليکدن بهس ائدير، گؤردويو هاقسيزليقلارا غضب و نيفرتيني بيلديريردي. بو اثرده دراماتورق بورژوا-مولکدار جمعيتينده حؤکم سورن نادانليغين، جهالتين و آوامليغين بير-بيريني تميز محبتله سئون گنجلرين حياتلارينا بؤيوک مانعه اولدوغونو گؤسترميشدير.

" وفالي سريييه ياخود گؤز ياشلاري ايچينده گولوش " اثريندن سونرا يازيچي " سولغون چيچکلر " اثريني يازميشدير. اثر 1915-جي ايلده يازيلميشدير. درامدا يازيچي ايجتيماي قورولوشا قارشي اؤز اعتيراضيني بيلديرميشدير. يازيچي " سولغون چيچکلر " ده ياشاديغي بورژوا-مولکدار جمعيتي نين ضيديتلريني عصاس گؤتوره رک، اونو بير عاييله داخيلينده وئرمه يه چاليشميشدير. عئيني زاماندا همين جمعيتده حاکيم رولو اولان پولون و دؤولتين اينسانلارين اخلاقيني پوزاراق، داخيلي عالملريني عئيبجرلشديرديکلريني، صداقتلي، تميز قلبلي اينسانلارا عذاب و ايشگنجه لر وئريلديگيني ايفشا ائتميشدير. اثر ايلک دفعه ايسمايليييه ده (ينديکيئا-نين رياست هئيتي نين بيناسي) 1916-جي ايلده اوينانيلميشدير.

thumb|right| جعفر جبارلی

عاييله-ميشت مؤوزوسونا هسر اولونموش پيئس جاببارلي نين قوووتلي دراماتورق ايستعدادينا ماليک اولدوغونو گؤسترير. جفر جفروو " سولغون چيچکلر " و " وفالي سريييه " پيئسلري حاقيندا يازير: " کلاسسيک آذربايجان دراماتورگيياسي نين ان ياخشي عنعنه لرينه ساديق قالان جاببارلي عئيني زاماندا اؤزونمخسوس بير سپگيسي، اوريژينال خوصوصيتي اوْلان، ادبياتا يئني مؤوزولار، اوبرازلار و ايدئيالار گتيرن بير اديب کيمي مئيدانا چيخير.

بو پيئسلرين ان قييمتلي جهتي منفعت دوشگونلري نين غدار، قابا و نادان آداملار اولدوغونو ايفشا ائتمه سيدير " . اثرده جاببارلي حياتي رئاليست بويالارلا تصوير ائده رک، عدالتسيزليگين، فلاکتلرين منبعييني گؤستره بيلميشدير.

" نسرددين شاه " ج.جاببارلي نين ايلک تاريخي پيئسيدير. اديبين اليازمالاري ايچريسينده " نسرددين شاه " پيئسي نين واريانتلاري نين ان کؤهنه سي تخمينن 1916-جي ايله آيددير. اثرده جاببارلي يراندا حؤکم سورن شاه دئسپوتيزمي فونوندا زحمتکئش کندليلرين آغير حياتيني، خانلارين آزغينليغيني، موترققي ايران گنجلري نين آزادليق اوغروندا موباريزه سيني گؤسترميشدير.

جفر جاببارلي ازربايجاندا ايلک دفعه اولاراق تاريخي درام ژانريني ميللي-آزادليق ايدئيالاري ايله، گئنيش خالق کوتله لري نين شاه موطلقيتينه قارشي چيخيشي ايله زنگينلشديرميشدير.

" نسرددين شاه " پيئسينده ايستيبداد و موطلقيته قارشي گئنيش خالق کوتله لري نين موباريزه سي نين اکس اولونماسي اونون فرقلي خوصوصيتي اولموشدور. آذربايجان دراماتورگيياسيندا و ج.جاببارلي نين ياراديجيليغيندا تاريخي مؤوزونون ايشله نيلمه سي " نسرددين شاه " لا يئني مرحله ايدي. " نسرددين شاه " ايلک دفعه عشق آباددا 1919-جو ايلده تاماشايا قويولموشدور.

1920-جي ايللر جفر جاببارلي دراماتورگيياسي اۆچون درين سارسينتيلار، ايضطيرابلي آختاريشلار، وارليغا ائستئتيک موناسيبتده کي ائنيش يوخوشلار مرحله سي ايدي. آذربايجان دئموکراتيک جومهوريتي دؤورونده (1918-1920) بير چوخ يازيچيلار کيمي، گنج جاببارلي نين دا دريندن چولغالاميش ميللي پروبلئماتيکا، ميللي ايفتيخار، غورور و وطنپرورليک روحو ايله يازيلميش " اولدوز و يا ترابليس موحاريبه سي " (1917)، " اديرنه فتحي " (1917) پيئسلري تنقيد طرفيندن " ضيانلي صنعت " ، " ضررلي تمايول " کيمي قارشيلانميشدي. هر ايکي اثرين مؤوضوسو تورکلرين يادئلليلره قارشي آپارديغي رشادتلي موباريزه لردن گؤتورولموشدور. اوبراز و مؤوزو ياخينليغيني نظره آلاراق " اديرنه فتحي " پيئسيني " ترابليس موحاريبه سي و يا اولدوز " پيئسي نين داعوامي حساب ائتمک اولار. بو اثرلر تورک ميشتيني، تورک قهرمانليغيني و شوجاتيني تبليغ ائتديگي اۆچون هله يازيلديغي گوندن وولقار تنقيد طرفيندن " پانتورکيست " ، " پانيسلاميست " تمايوللو اثرلر کيمي قارشيلانميش، آز سونرا تاماميله صحنهدن چيخاريلميشدير. " ترابليس موحاريبه سي و يا اولدوز " و " اديرنه فتحي " اثرلري نين مؤوزوسو قارداش تورکييه تورکلري نين موباريزه دولو تاريخي نين ياخين کئچميشيندن (1911-1913-جو ايللر) گؤتورولموشدور.

" اولدوز " (1917) و " اديرنه فتحي " (1917) اثرلريني مؤليف عؤمرونون گنجليک چاغيندا (18 ياشيندا)، ياراديجيليغي نين ايلکين مرحله سينده يازميشدير. ج.جاببارلي باکي پوليتئخنيک مکتبي نين طلبه سي اولماسينا باخماياراق، تورکيي تاريخي نين بالکان موحاريبه سي (1911-1913

قایناقلار[دَییشدیر]