آمریکا بیرلشمیش ایالتلری: نوسخه‌لر آراسینداکی فرق

ویکی‌پدیادان، آچیق بیلیک‌لیک‌دن
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
ک Beautification Vikipediya) (۲.۷)
خط ۱: خط ۱:
{| border=1 align=left cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
{| border=1 align=left cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|+<big><big>'''United States of America<br>آمریکا بیرلشمیش ایالتلری '''<big><big>
|+<big><big>'''United States of America<br>آمریکا بیرلشمیش اوستانلری '''<big><big>
|-
|-
| style="background:#efefef;" align=center colspan=2 |
| style="background:#efefef;" align=center colspan=2 |
خط ۳۹: خط ۳۹:
|}
|}


'''آمریکا بیرلشمیش ایالتلری''' ([[اینگیلیسجه]]: ''United States of America'' (''USA''))، [[شومالی آمریکا]] دا بیر دؤلت. مرزلرینی شومالدا [[کانادا|کانادا]]، جنوبدا [[مکزیک|مکزیک]] ایله (شومالی آمریکا حیصصه‌سینده آلاسکا تکجه کانادا ایله) بؤلوشور. آمریکا فئدئراتیو جمهوریدیر. آمریکا[[ آنایاسا]]سی 1787-جی ایلده قبول ائدیلمیش‌دیر (1789-جو ایلدن قوه‌ده‌دیر). اساسی قانونا بوگونه قدر 26 دَییشیکلیک ائدیلمیشدیر، اونلاردان 10-او 1789-جو ایلده حوقوق‌لار حاقیندا بیلل آدی ایله قبول اولونموشدور. علی قانون‌وئریجی حاکیمیت اورقانی اولان آبش کونگره‌سی سئنادان و نوماینده‌لر پالاتاسین‌دان عیبارتدیر. محکمه سیستمی فدرال و یئرلی محکمه‌لردن تشکیل ائدیلیب.
'''آمریکا بیرلشمیش اوستانلری''' ([[اینگیلیسجه]]: ''United States of America'' (''USA''))، [[شومالی آمریکا]] دا بیر دؤلت. مرزلرینی شومالدا [[کانادا|کانادا]]، جنوبدا [[مکزیک|مکزیک]] ایله (شومالی آمریکا حیصصه‌سینده آلاسکا تکجه کانادا ایله) بؤلوشور. آمریکا فئدئراتیو جمهوریدیر. آمریکا[[آنایاسا]]سی 1787-جی ایلده قبول ائدیلمیش‌دیر (1789-جو ایلدن قوه‌ده‌دیر). اساسی قانونا بوگونه قدر 26 دَییشیکلیک ائدیلمیشدیر، اونلاردان 10-او 1789-جو ایلده حوقوق‌لار حاقیندا بیلل آدی ایله قبول اولونموشدور. علی قانون‌وئریجی حاکیمیت اورقانی اولان آبش کونگره‌سی سئنادان و نوماینده‌لر پالاتاسین‌دان عیبارتدیر. محکمه سیستمی فدرال و یئرلی محکمه‌لردن تشکیل ائدیلیب.


== تاریخ ==
== تاریخ ==
[[آوروپا|آوروپا]] کولونیستلری شومالی آمریکا قاره گلنه‌دک (16 عصر) آمریکانین ایندیکی اراضی‌سینده [[ قیزیل دریلر]] و [[اسکیمو‌لار ]] یاشاییردی. 1607-جی ایلده اینگیلیسلر ایندیکی [[ویرجینیا ]] ایالتی‌نین اراضیسینده ایلک دایمی مسکن سالدیلار. اوجوز زنجی امه‌یی 17-18 عصرلرده جنوب ایالتلری‌نین پلانتاسیا تصرروفاتینین اینکیشافیندا موهوم رول اوینادی. کاپیتالیزمین اینکیشافی ایله قاباقجیل ایدئولوژی اؤزونه یول آچیردی (توماس جفرسون، بئنجامین فرانکلین). شیمالی آمریکادا اینگیلتره‌نین حؤکمرانلیغینا سون قویموش ایستیقلالیت موحاریبه‌سی (1775-83) گئدیشینده آبش-دا آبش ایستیقلالیت بیان‌نامه‌سی قبول ائدیلمیشدیر (1776 ایل یولون 4-ده). یورکتاون یاخینلیغیندا ووروشمادان (1781) سونرا اینگیلیس ایجماعلار پالاتاسی موحاریبه‌نین داوام ائتمه‌سی علئیهینه سس وئردی و حوکومتی صولح باغلاماغا وکیل ائتدی. 1781 ایلده خاریجی ایشلر، مالیه و حرب دپارتامنتلری یاراندی. همین ایلده مالیه دپارتامنتی باشچیسی روبرت مورریس پول بوراخیلیشی اوچون شیمالی آمریکا بانکی کونگره لیسانسینی وئردی. 1787 ایلده قبول ائدیلمیش یئنی آنایاسا آبش-ای فدرال دؤولت کیمی رسمیلشدیردی. 1789 ایلده ایلک پرزیدنتی [[جرج واشنگتن|جورج واشینگتون ]] سئچیلمیش‌دیر. 1789-91-جی ایللرده ایلک سیاسی پارتیاسی - فئدئرالیستلر و رئسپوبلیکاچیلار مئیدانا گلدی (1828 ایلده فئدئرالیستلر آدینی دئموکرات پارتیاسیا دَ‌ییشدیلر). 1791 ایلده میللی [[بانک ]] یارادیلدی. بئین‌الخالق مئیداندا اؤز مؤوقعینی مؤحکملتمه‌یه‌سی گؤسترن آمریکا 1808-09 ایل‌لرده [[روسیه|روسیه]] ایله دیپلوماتیک موناسیبتلری باغلاندی. اینگیلتره-آمریکا موحاریبه‌سی (1812-14) آبش-این موستقیل‌لیگینی موحکم‌لندیردی. 19 عصرین اول‌لرینده آبش-این اراضیسی خئیلی گئنیشلندی. 19 عصرین سونون‌دان [[جنوب کارولینا]] و [[جورجیا]] دان [[میسیسیپی ]]، [[آلاباما]]، [[لوئیزیانا]]و [[آرکانزاس]]ا کیمی گئنیشلنمیش پامبیقچیلیق اینکیشاف ائتمه‌یه باشلادی. 1803 ایلده آبش حکومتی [[ لوئیزیانا]]نی [[فرانسه|فرانسه]]‌دن ساتین آلمیشدی، 1819 ایلده [[ایسپانیا|ایسپانیا]] غربی و شرقی [[فلوریدا]]نی آمریکایا گذشته گئتمه‌یه مجبور اولدو. 1867 ایلده روسیه‌دن آلاسکانی و آلئوت آدالارینی ساتین آلدی. 19 عصرین 30-جو ایللرین اولینده آمریکادا آبولیسیونیزم حرکاتی گئنیشلندی. لاکین جنوب قولدارلارلیق ایالتلری شیمال جمعیتی آراسینداکی ضدیت‌لری کسکینلشدیردی. 1860 ایل دئکابرین 20-ده جنوبی کارولینا فئدئرال کونستیتوسیاسین اؤز راتیفیکاسیاسینی پوزموش، شیتات‌لار اتفاقین‌دان چیخدی. فئورالین 7-ده آمریکا کونفدراتیو ایالتلری‌نین مووقتی آنایاساسی قبول ائدیلمیشدیر. بو آبش-دا وطنداش موحاریبه‌سی (1861-65) ایله نتیجه‌لندی. بو دؤورده پرئزیدئنت آبراهام لینکولن کؤله‌لرین فدرال سویه‌ده آزاد ائتمه‌سی حاقیندا بیان‌نامه‌سی ایمضالادی (1863 ایل یانوارین 1-ده). 1869 ایلده وایومینق اراضیسی، 1893 ایلده ایسه کولورادو ایالتی قادین‌لارا سس‌وئرمه حوقوقو وئردی. وطنداش موحاریبه‌سیندن سونرا مالدارلیغین گئنیشلنمه‌سینه گؤره کابویلار مئیدانا گلمیشدیلر. 1886 ایل سئنتیابرین 4-ده جئرونیمونون توتولماسی ایله هیندیلرله موحاریبه‌لر اصلینده باشا چاتدی. همین ایلده آبش یوزایللیگی موناسیبتی ایله فرانسه‌دن پای آزادلیق هیکلی نیو-یورک یاخینلیغیندا آچیلمیش‌دیر. 1892 ایلده 1954 ایله قدر ایشلمیش ائللیس آیلئند كؤچریلر قبول مرکزی آچیلمیش‌دیر. 1893 ایلده آبش هاوایی آدالاری، ایسپانیا-آمریکا موحاریبه‌سینده (1898)، [[فیلیپین]]، قوام آدالاری و [[پورتو ریکو]] توتولدو. 1903 ایلده ایسه [[پاناما کانالی]] زوناسی توتولموش‌دور. بیرینجی دونیا موحاریبه‌سینده آبش اولجه بیطرفلیک اعلان ائتمیش‌دیر. 1914 ایل اوکتیابر آییندا پرزیدنت وودرو ویلسون آنتانتایا قیسامودتلی کردیتلری وئرمه‌یه ایجازه وئردی. آمریکالیلارین باتیرمیش خاریجی گمیلرده هلاکلارین‌دان سونرا آبش [[آلمان|آلمان]] ایله دیپلوماتیک موناسیبتلری لغو ائتمیشدیر و 1917 ایل آوریلین 6-دا اونا موحاریبه اعلان ائتدی. آمریکا اوروپاداکی سیلاحلی قوه‌لری‌نین باشچیسی جون پرشینق اولدو. همین ایل دئکابرین 18-ده کونگره آنایاسایا قورو قانونو داخیل ائدن 18-جی دوزلیشی قبول ائتدی. 1929-33 ایللر دونیا ایقتصادی بوحرانی آمریکایا خوصوصیله آغیر ضربه ووردو. 1941 ایل دئسامبرین 7-ده آبش-آ موحاریبه اعلان ائدن [[ژاپون|ژاپون]] پیورل-هاربور، فیلیپپین و بیر سیرا باشقا اراضیلرده‌کی حربی-دنیز بازالارینا هوجوم ائتدی. دئکابرین 11-ده [[آلمان|آلمان]] و [[ایتالیا|ایتالیا]] دا [[ژاپون]] طرفینده آمریکایا موحاریبه اعلان ائتدیلر. 1942 ایلده سووئت ایتیفاقی-آمریکا دانیشیقلاری نتیجه‌سینده همین ایل اوروپادا ایکینجی جبهه آچماق باره‌ده تام راضیلیق الده ائدیلدی. ساکیت اوقیانوسدا ژاپون قارشی فعالییت‌لری آدمیرال چئستئر نیمیتس و ژنرال دوقلاس ماکارتور باشچیلیق ائتمیشلر. موحاریبه بیتمیش کیمی سویوق موحاریبه باش وئرمیشدیر. آمریکانین سووئت ایتفاقی ایله موناسیبتلری پیسلشمیش کیمی 1948 ایلده جورج کئننان ساخلاما (containment) دوکتریناسینی ایره‌لی سوردو.
[[آوروپا|آوروپا]] کولونیستلری شومالی آمریکا قاره گلنه‌دک (16 عصر) آمریکانین ایندیکی اراضی‌سینده [[قیزیل دریلر]] و [[اسکیمولار]] یاشاییردی. 1607-جی ایلده اینگیلیسلر ایندیکی [[ویرجینیا]] اوستانی‌نین اراضیسینده ایلک دایمی مسکن سالدیلار. اوجوز زنجی امه‌یی 17-18 عصرلرده جنوب اوستانلری‌نین پلانتاسیا تصرروفاتینین اینکیشافیندا موهوم رول اوینادی. کاپیتالیزمین اینکیشافی ایله قاباقجیل ایدئولوژی اؤزونه یول آچیردی (توماس جفرسون، بئنجامین فرانکلین). شیمالی آمریکادا اینگیلتره‌نین حؤکمرانلیغینا سون قویموش ایستیقلالیت موحاریبه‌سی (1775-83) گئدیشینده آبش-دا آبش ایستیقلالیت بیان‌نامه‌سی قبول ائدیلمیشدیر (1776 ایل یولون 4-ده). یورکتاون یاخینلیغیندا ووروشمادان (1781) سونرا اینگیلیس ایجماعلار پالاتاسی موحاریبه‌نین داوام ائتمه‌سی علئیهینه سس وئردی و حوکومتی صولح باغلاماغا وکیل ائتدی. 1781 ایلده خاریجی ایشلر، مالیه و حرب دپارتامنتلری یاراندی. همین ایلده مالیه دپارتامنتی باشچیسی روبرت مورریس پول بوراخیلیشی اوچون شیمالی آمریکا بانکی کونگره لیسانسینی وئردی. 1787 ایلده قبول ائدیلمیش یئنی آنایاسا آبش-ای فدرال دؤولت کیمی رسمیلشدیردی. 1789 ایلده ایلک پرزیدنتی [[جرج واشنگتن|جورج واشینگتون]] سئچیلمیش‌دیر. 1789-91-جی ایللرده ایلک سیاسی پارتیاسی - فئدئرالیستلر و رئسپوبلیکاچیلار مئیدانا گلدی (1828 ایلده فئدئرالیستلر آدینی دئموکرات پارتیاسیا دَ‌ییشدیلر). 1791 ایلده میللی [[بانک]] یارادیلدی. بئین‌الخالق مئیداندا اؤز مؤوقعینی مؤحکملتمه‌یه‌سی گؤسترن آمریکا 1808-09 ایل‌لرده [[روسیه|روسیه]] ایله دیپلوماتیک موناسیبتلری باغلاندی. اینگیلتره-آمریکا موحاریبه‌سی (1812-14) آبش-این موستقیل‌لیگینی موحکم‌لندیردی. 19 عصرین اول‌لرینده آبش-این اراضیسی خئیلی گئنیشلندی. 19 عصرین سونون‌دان [[جنوب کارولینا]] و [[جورجیا]] دان [[میسیسیپی]]، [[آلاباما]]، [[لوئیزیانا]]و [[آرکانزاس]]ا کیمی گئنیشلنمیش پامبیقچیلیق اینکیشاف ائتمه‌یه باشلادی. 1803 ایلده آبش حکومتی [[لوئیزیانا]]نی [[فرانسه|فرانسه]]دن ساتین آلمیشدی، 1819 ایلده [[ایسپانیا|ایسپانیا]] غربی و شرقی [[فلوریدا]]نی آمریکایا گذشته گئتمه‌یه مجبور اولدو. 1867 ایلده روسیه‌دن آلاسکانی و آلئوت آدالارینی ساتین آلدی. 19 عصرین 30-جو ایللرین اولینده آمریکادا آبولیسیونیزم حرکاتی گئنیشلندی. لاکین جنوب قولدارلارلیق اوستانلری شیمال جمعیتی آراسینداکی ضدیت‌لری کسکینلشدیردی. 1860 ایل دئکابرین 20-ده جنوبی کارولینا فئدئرال کونستیتوسیاسین اؤز راتیفیکاسیاسینی پوزموش، شیتات‌لار اتفاقین‌دان چیخدی. فئورالین 7-ده آمریکا کونفدراتیو اوستانلری‌نین مووقتی آنایاساسی قبول ائدیلمیشدیر. بو آبش-دا وطنداش موحاریبه‌سی (1861-65) ایله نتیجه‌لندی. بو دؤورده پرئزیدئنت آبراهام لینکولن کؤله‌لرین فدرال سویه‌ده آزاد ائتمه‌سی حاقیندا بیان‌نامه‌سی ایمضالادی (1863 ایل یانوارین 1-ده). 1869 ایلده وایومینق اراضیسی، 1893 ایلده ایسه کولورادو اوستانی قادین‌لارا سس‌وئرمه حوقوقو وئردی. وطنداش موحاریبه‌سیندن سونرا مالدارلیغین گئنیشلنمه‌سینه گؤره کابویلار مئیدانا گلمیشدیلر. 1886 ایل سئنتیابرین 4-ده جئرونیمونون توتولماسی ایله هیندیلرله موحاریبه‌لر اصلینده باشا چاتدی. همین ایلده آبش یوزایللیگی موناسیبتی ایله فرانسه‌دن پای آزادلیق هیکلی نیو-یورک یاخینلیغیندا آچیلمیش‌دیر. 1892 ایلده 1954 ایله قدر ایشلمیش ائللیس آیلئند كؤچریلر قبول مرکزی آچیلمیش‌دیر. 1893 ایلده آبش هاوایی آدالاری، ایسپانیا-آمریکا موحاریبه‌سینده (1898)، [[فیلیپین]]، قوام آدالاری و [[پورتو ریکو]] توتولدو. 1903 ایلده ایسه [[پاناما کانالی]] زوناسی توتولموش‌دور. بیرینجی دونیا موحاریبه‌سینده آبش اولجه بیطرفلیک اعلان ائتمیش‌دیر. 1914 ایل اوکتیابر آییندا پرزیدنت وودرو ویلسون آنتانتایا قیسامودتلی کردیتلری وئرمه‌یه ایجازه وئردی. آمریکالیلارین باتیرمیش خاریجی گمیلرده هلاکلارین‌دان سونرا آبش [[آلمان|آلمان]] ایله دیپلوماتیک موناسیبتلری لغو ائتمیشدیر و 1917 ایل آوریلین 6-دا اونا موحاریبه اعلان ائتدی. آمریکا اوروپاداکی سیلاحلی قوه‌لری‌نین باشچیسی جون پرشینق اولدو. همین ایل دئکابرین 18-ده کونگره آنایاسایا قورو قانونو داخیل ائدن 18-جی دوزلیشی قبول ائتدی. 1929-33 ایللر دونیا ایقتصادی بوحرانی آمریکایا خوصوصیله آغیر ضربه ووردو. 1941 ایل دئسامبرین 7-ده آبش-آ موحاریبه اعلان ائدن [[ژاپون|ژاپون]] پیورل-هاربور، فیلیپپین و بیر سیرا باشقا اراضیلرده‌کی حربی-دنیز بازالارینا هوجوم ائتدی. دئکابرین 11-ده [[آلمان|آلمان]] و [[ایتالیا|ایتالیا]] دا [[ژاپون]] طرفینده آمریکایا موحاریبه اعلان ائتدیلر. 1942 ایلده سووئت ایتیفاقی-آمریکا دانیشیقلاری نتیجه‌سینده همین ایل اوروپادا ایکینجی جبهه آچماق باره‌ده تام راضیلیق الده ائدیلدی. ساکیت اوقیانوسدا ژاپون قارشی فعالییت‌لری آدمیرال چئستئر نیمیتس و ژنرال دوقلاس ماکارتور باشچیلیق ائتمیشلر. موحاریبه بیتمیش کیمی سویوق موحاریبه باش وئرمیشدیر. آمریکانین سووئت ایتفاقی ایله موناسیبتلری پیسلشمیش کیمی 1948 ایلده جورج کئننان ساخلاما (containment) دوکتریناسینی ایره‌لی سوردو.


[[File:Lower Manhattan from Staten Island Ferry Jan 2006.jpg|thumb|left|300px|مانهاتانین منطقه سیندن بیر شکل]]
[[File:Lower Manhattan from Staten Island Ferry Jan 2006.jpg|thumb|left|300px|مانهاتانین منطقه سیندن بیر شکل]]
همین دؤورده [[اوروپا]]نین برپاسی اؤچون مارشال طرحی قبول ائدیلمیشدیر. 1949 ایل آوریلین 4-ده [[ناتو|ناتو]]-نو یاراتمیش پاکت ایمضالامیشدیر. 50-جی ایللرده آمریکاداکی ایستهلاک سویه‌سی خئیلی یوکسلمیشدیر، عینی زاماندا دئموقرافیک دوغوم پارتلاییشی (بابی بووم) باش وئرمیشدیر. آمریکا اورتا صینفی یئنی‌یئتمه‌لرییه گؤره اؤلکه‌ده‌کی روک-ائن-رولل (rok-en-roll) اَیلنجه صنایعسی‌نین چیچکله‌ین ساحه‌سی اولدو. 1962-63 ایللرده کاراییب بوحرانی باش وئرمیشدیر. 1963 ایل آوقوستون 28-ده [[ایرقچیلیک|ایرقچیلیک]] و ایسقرقاسیا قارشی موباریزه واشینگتونا مارشلا نتیجه‌لندی. 1966 ایلده آبش عالی محکمه‌سی حبس ائدیلمیش شخصه اونون حوقوقلارینی خبر وئرمه‌سی حاقیندا قرار وئردی. نؤبتی ایلده پرزیدنت لیندون جانسون مولکی حقوقلار حاقیندا فرمانی ایمضالادی. لاکین جونسونون بؤیوک جمعیت پروگرامینا باخمایاراق، آمریکا [[ویتنام ]] موحاریبه‌سینه جلب ائدیلمیشدیر. 1968 ایلدن هیپی حرکاتی یارانمیش‌دیر. 1974 ایلده اووترگئیت مساله‌سی‌نه گؤره [[ریچارد نیکسون ]] پرزیدنت وظیفه‌سینی ترک ائتدی و اونون عوضینه [[جرالد فورد]] تعیین ائدیلمیشدیر. 80-جی ایللرده آمریکادا QİÇS اپیدمیاسی باش وئرمیشدیر. سووئت ایتفاقی داغیلمیش کیمی [[جرج دبلیو بوش|جورج بوش]] پرزیدنت سئچیلمیشدیر. 1990-جی ایلده نؤوبتی ایلده بیتمیش [[کنگر کورفزی|کنگر کورفزی]]نده موحاریبه باشلاندی. 2003-جو ایل 20 مارتین 20-ده [[عیراق|عیراق]]دا موحاریبه باش وئردی.<ref>http://www.usahistory.info/</ref>
همین دؤورده [[اوروپا]]نین برپاسی اؤچون مارشال طرحی قبول ائدیلمیشدیر. 1949 ایل آوریلین 4-ده [[ناتو|ناتو]]-نو یاراتمیش پاکت ایمضالامیشدیر. 50-جی ایللرده آمریکاداکی ایستهلاک سویه‌سی خئیلی یوکسلمیشدیر، عینی زاماندا دئموقرافیک دوغوم پارتلاییشی (بابی بووم) باش وئرمیشدیر. آمریکا اورتا صینفی یئنی‌یئتمه‌لرییه گؤره اؤلکه‌ده‌کی روک-ائن-رولل (rok-en-roll) اَیلنجه صنایعسی‌نین چیچکله‌ین ساحه‌سی اولدو. 1962-63 ایللرده کاراییب بوحرانی باش وئرمیشدیر. 1963 ایل آوقوستون 28-ده [[ایرقچیلیک|ایرقچیلیک]] و ایسقرقاسیا قارشی موباریزه واشینگتونا مارشلا نتیجه‌لندی. 1966 ایلده آبش عالی محکمه‌سی حبس ائدیلمیش شخصه اونون حوقوقلارینی خبر وئرمه‌سی حاقیندا قرار وئردی. نؤبتی ایلده پرزیدنت لیندون جانسون مولکی حقوقلار حاقیندا فرمانی ایمضالادی. لاکین جونسونون بؤیوک جمعیت پروگرامینا باخمایاراق، آمریکا [[ویتنام]] موحاریبه‌سینه جلب ائدیلمیشدیر. 1968 ایلدن هیپی حرکاتی یارانمیش‌دیر. 1974 ایلده اووترگئیت مساله‌سی‌نه گؤره [[ریچارد نیکسون]] پرزیدنت وظیفه‌سینی ترک ائتدی و اونون عوضینه [[جرالد فورد]] تعیین ائدیلمیشدیر. 80-جی ایللرده آمریکادا QİÇS اپیدمیاسی باش وئرمیشدیر. سووئت ایتفاقی داغیلمیش کیمی [[جرج دبلیو بوش|جورج بوش]] پرزیدنت سئچیلمیشدیر. 1990-جی ایلده نؤوبتی ایلده بیتمیش [[کنگر کورفزی|کنگر کورفزی]]نده موحاریبه باشلاندی. 2003-جو ایل 20 مارتین 20-ده [[عیراق|عیراق]]دا موحاریبه باش وئردی.<ref>http://www.usahistory.info/</ref>
== ایالتلر ==
== اوستانلر ==
[[آرکانزاس ]] •[[آریزونا ]] •[[آلاباما ]] •[[آلاسکا ]] •[[آیداهو ]] •[[آیووا ]] •[[اوکلاهما ]]•[[ اورگن ]]•[[ اوهایو ]]•[[ ایلینوی ]]•[[ ایندیانا ]]•[[ پنسیلوانیا]]•[[ تگزاس ]]•[[ تنسی]]•[[ جورجیا ]]•[[ دلاویر]]•[[جنوب داکوتا ]]•[[شمال داکوتا]]•[[ رود آیلند ]]•[[ فلوریدا ]]•[[جنوب کارولینا ]]•[[شمال کارولینا]]•[[ کالیفرنیا ]]•[[ کانزاس ]]•[[ کلرادو]]•[[ کنتاکی]]•[[ کانتیکت ]]•[[ لوئیزیانا ]]•[[ماساچوست ]]•[[ مریلند ]]•[[ مونتانا ]]•[[ میزوری ]]•[[ میسیسیپی ]]•[[ میشیگان ]]•[[ مِین ]]•[[ مینسوتا ]]•[[ نبراسکا ]]•[[ نوادا ]]•[[ نیوجرسی ]]•[[ نیومکزیکو ]]•[[ نیوهمپشایر ]]•[[ نیویورک ]]•[[ واشینگتن ]]•[[ وایومینگ ]]•[[ ورمونت]]•[[ ویرجینیا]]•[[غرب ویرجینیا]]•[[ ویسکانسین]]•[[ هاوائی]]•[[ یوتا]]
[[آرکانزاس]] •[[آریزونا]] •[[آلاباما]] •[[آلاسکا]] •[[آیداهو]] •[[آیووا]] •[[اوکلاهما]]•[[اورگن]]•[[اوهایو]]•[[ایلینوی]]•[[ایندیانا]]•[[پنسیلوانیا]]•[[تگزاس]]•[[تنسی]]•[[جورجیا]]•[[دلاویر]]•[[جنوب داکوتا]]•[[شمال داکوتا]]•[[رود آیلند]]•[[فلوریدا]]•[[جنوب کارولینا]]•[[شمال کارولینا]]•[[کالیفرنیا]]•[[کانزاس]]•[[کلرادو]]•[[کنتاکی]]•[[کانتیکت]]•[[لوئیزیانا]]•[[ماساچوست]]•[[مریلند]]•[[مونتانا]]•[[میزوری]]•[[میسیسیپی]]•[[میشیگان]]•[[مِین]]•[[مینسوتا]]•[[نبراسکا]]•[[نوادا]]•[[نیوجرسی]]•[[نیومکزیکو]]•[[نیوهمپشایر]]•[[نیویورک]]•[[واشینگتن]]•[[وایومینگ]]•[[ورمونت]]•[[ویرجینیا]]•[[غرب ویرجینیا]]•[[ویسکانسین]]•[[هاوائی]]•[[یوتا]]
==آمریکا بیرلشمیش ایالتلرینین شهرلری==
== آمریکا بیرلشمیش اوستانلرینین شهرلری ==
[[file:USA-Urban-Areas.svg|400px|tumb|none|An enlargeable map showing urban areas and urban clusters of the [[contiguous United States]]]]
[[file:USA-Urban-Areas.svg|400px|tumb|none|An enlargeable map showing urban areas and urban clusters of the [[contiguous United States]]]]



{| class="wikitable" border="1"
{| class="wikitable" border="1"
خط ۱۱۵: خط ۱۱۴:
{{قایناق}}
{{قایناق}}


[[بؤلمه:آمریکا بیرلشمیش اوستانلری]]

[[بؤلمه:آمریکا بیرلشمیش ایالتلری]]
[[بؤلمه:شومالی آمریکا اؤلکه‌لری]]
[[بؤلمه:شومالی آمریکا اؤلکه‌لری]]

‏۲۰ سپتامبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۱۶ نوسخه‌سی

United States of America
آمریکا بیرلشمیش اوستانلری
بایراغی علامتی
(بایراق) (نیشانی)
شعار: In God We Trust
رسمی دیلی اینگیلیس دیلی
پایتختی واشینگتون
بویوک شهرلر نیویورک، لوس‌آنجلس،شیکاگو,
پایتختین کووردینت لری 353°38′N 44°26′E
پرزیدنت باراک اوباما
ساحه
 - عمومی
 - % سو
[[|List of countries by area|۱۷-ci yer]]
[[|1 E10 m²|۷۹۶،۰۹۵ km²]]
۶،۷۶%
اهالی
 - عمومی
 - [[|Əhali sıxlığı|سیخلیق]]
[[|List of countries by population|۱۸-cu yer]]
۳۱۰،۳۲۲،۰۰۰
۳۱​/km².
پول واحیدی آمریکا دولاری
ساعات قورشاغی [[|Coordinated_Universal_Time|UTC]] + ۵ ایله -۱۰
میللی هیمنی [The Star-Spangled Banner]]
[[|اینترنت|İnternet TLD]] .us
تلفن کودو ۱

آمریکا بیرلشمیش اوستانلری (اینگیلیسجه: United States of America (USA))، شومالی آمریکا دا بیر دؤلت. مرزلرینی شومالدا کانادا، جنوبدا مکزیک ایله (شومالی آمریکا حیصصه‌سینده آلاسکا تکجه کانادا ایله) بؤلوشور. آمریکا فئدئراتیو جمهوریدیر. آمریکاآنایاساسی 1787-جی ایلده قبول ائدیلمیش‌دیر (1789-جو ایلدن قوه‌ده‌دیر). اساسی قانونا بوگونه قدر 26 دَییشیکلیک ائدیلمیشدیر، اونلاردان 10-او 1789-جو ایلده حوقوق‌لار حاقیندا بیلل آدی ایله قبول اولونموشدور. علی قانون‌وئریجی حاکیمیت اورقانی اولان آبش کونگره‌سی سئنادان و نوماینده‌لر پالاتاسین‌دان عیبارتدیر. محکمه سیستمی فدرال و یئرلی محکمه‌لردن تشکیل ائدیلیب.

تاریخ

آوروپا کولونیستلری شومالی آمریکا قاره گلنه‌دک (16 عصر) آمریکانین ایندیکی اراضی‌سینده قیزیل دریلر و اسکیمولار یاشاییردی. 1607-جی ایلده اینگیلیسلر ایندیکی ویرجینیا اوستانی‌نین اراضیسینده ایلک دایمی مسکن سالدیلار. اوجوز زنجی امه‌یی 17-18 عصرلرده جنوب اوستانلری‌نین پلانتاسیا تصرروفاتینین اینکیشافیندا موهوم رول اوینادی. کاپیتالیزمین اینکیشافی ایله قاباقجیل ایدئولوژی اؤزونه یول آچیردی (توماس جفرسون، بئنجامین فرانکلین). شیمالی آمریکادا اینگیلتره‌نین حؤکمرانلیغینا سون قویموش ایستیقلالیت موحاریبه‌سی (1775-83) گئدیشینده آبش-دا آبش ایستیقلالیت بیان‌نامه‌سی قبول ائدیلمیشدیر (1776 ایل یولون 4-ده). یورکتاون یاخینلیغیندا ووروشمادان (1781) سونرا اینگیلیس ایجماعلار پالاتاسی موحاریبه‌نین داوام ائتمه‌سی علئیهینه سس وئردی و حوکومتی صولح باغلاماغا وکیل ائتدی. 1781 ایلده خاریجی ایشلر، مالیه و حرب دپارتامنتلری یاراندی. همین ایلده مالیه دپارتامنتی باشچیسی روبرت مورریس پول بوراخیلیشی اوچون شیمالی آمریکا بانکی کونگره لیسانسینی وئردی. 1787 ایلده قبول ائدیلمیش یئنی آنایاسا آبش-ای فدرال دؤولت کیمی رسمیلشدیردی. 1789 ایلده ایلک پرزیدنتی جورج واشینگتون سئچیلمیش‌دیر. 1789-91-جی ایللرده ایلک سیاسی پارتیاسی - فئدئرالیستلر و رئسپوبلیکاچیلار مئیدانا گلدی (1828 ایلده فئدئرالیستلر آدینی دئموکرات پارتیاسیا دَ‌ییشدیلر). 1791 ایلده میللی بانک یارادیلدی. بئین‌الخالق مئیداندا اؤز مؤوقعینی مؤحکملتمه‌یه‌سی گؤسترن آمریکا 1808-09 ایل‌لرده روسیه ایله دیپلوماتیک موناسیبتلری باغلاندی. اینگیلتره-آمریکا موحاریبه‌سی (1812-14) آبش-این موستقیل‌لیگینی موحکم‌لندیردی. 19 عصرین اول‌لرینده آبش-این اراضیسی خئیلی گئنیشلندی. 19 عصرین سونون‌دان جنوب کارولینا و جورجیا دان میسیسیپی، آلاباما، لوئیزیاناو آرکانزاسا کیمی گئنیشلنمیش پامبیقچیلیق اینکیشاف ائتمه‌یه باشلادی. 1803 ایلده آبش حکومتی لوئیزیانانی فرانسهدن ساتین آلمیشدی، 1819 ایلده ایسپانیا غربی و شرقی فلوریدانی آمریکایا گذشته گئتمه‌یه مجبور اولدو. 1867 ایلده روسیه‌دن آلاسکانی و آلئوت آدالارینی ساتین آلدی. 19 عصرین 30-جو ایللرین اولینده آمریکادا آبولیسیونیزم حرکاتی گئنیشلندی. لاکین جنوب قولدارلارلیق اوستانلری شیمال جمعیتی آراسینداکی ضدیت‌لری کسکینلشدیردی. 1860 ایل دئکابرین 20-ده جنوبی کارولینا فئدئرال کونستیتوسیاسین اؤز راتیفیکاسیاسینی پوزموش، شیتات‌لار اتفاقین‌دان چیخدی. فئورالین 7-ده آمریکا کونفدراتیو اوستانلری‌نین مووقتی آنایاساسی قبول ائدیلمیشدیر. بو آبش-دا وطنداش موحاریبه‌سی (1861-65) ایله نتیجه‌لندی. بو دؤورده پرئزیدئنت آبراهام لینکولن کؤله‌لرین فدرال سویه‌ده آزاد ائتمه‌سی حاقیندا بیان‌نامه‌سی ایمضالادی (1863 ایل یانوارین 1-ده). 1869 ایلده وایومینق اراضیسی، 1893 ایلده ایسه کولورادو اوستانی قادین‌لارا سس‌وئرمه حوقوقو وئردی. وطنداش موحاریبه‌سیندن سونرا مالدارلیغین گئنیشلنمه‌سینه گؤره کابویلار مئیدانا گلمیشدیلر. 1886 ایل سئنتیابرین 4-ده جئرونیمونون توتولماسی ایله هیندیلرله موحاریبه‌لر اصلینده باشا چاتدی. همین ایلده آبش یوزایللیگی موناسیبتی ایله فرانسه‌دن پای آزادلیق هیکلی نیو-یورک یاخینلیغیندا آچیلمیش‌دیر. 1892 ایلده 1954 ایله قدر ایشلمیش ائللیس آیلئند كؤچریلر قبول مرکزی آچیلمیش‌دیر. 1893 ایلده آبش هاوایی آدالاری، ایسپانیا-آمریکا موحاریبه‌سینده (1898)، فیلیپین، قوام آدالاری و پورتو ریکو توتولدو. 1903 ایلده ایسه پاناما کانالی زوناسی توتولموش‌دور. بیرینجی دونیا موحاریبه‌سینده آبش اولجه بیطرفلیک اعلان ائتمیش‌دیر. 1914 ایل اوکتیابر آییندا پرزیدنت وودرو ویلسون آنتانتایا قیسامودتلی کردیتلری وئرمه‌یه ایجازه وئردی. آمریکالیلارین باتیرمیش خاریجی گمیلرده هلاکلارین‌دان سونرا آبش آلمان ایله دیپلوماتیک موناسیبتلری لغو ائتمیشدیر و 1917 ایل آوریلین 6-دا اونا موحاریبه اعلان ائتدی. آمریکا اوروپاداکی سیلاحلی قوه‌لری‌نین باشچیسی جون پرشینق اولدو. همین ایل دئکابرین 18-ده کونگره آنایاسایا قورو قانونو داخیل ائدن 18-جی دوزلیشی قبول ائتدی. 1929-33 ایللر دونیا ایقتصادی بوحرانی آمریکایا خوصوصیله آغیر ضربه ووردو. 1941 ایل دئسامبرین 7-ده آبش-آ موحاریبه اعلان ائدن ژاپون پیورل-هاربور، فیلیپپین و بیر سیرا باشقا اراضیلرده‌کی حربی-دنیز بازالارینا هوجوم ائتدی. دئکابرین 11-ده آلمان و ایتالیا دا ژاپون طرفینده آمریکایا موحاریبه اعلان ائتدیلر. 1942 ایلده سووئت ایتیفاقی-آمریکا دانیشیقلاری نتیجه‌سینده همین ایل اوروپادا ایکینجی جبهه آچماق باره‌ده تام راضیلیق الده ائدیلدی. ساکیت اوقیانوسدا ژاپون قارشی فعالییت‌لری آدمیرال چئستئر نیمیتس و ژنرال دوقلاس ماکارتور باشچیلیق ائتمیشلر. موحاریبه بیتمیش کیمی سویوق موحاریبه باش وئرمیشدیر. آمریکانین سووئت ایتفاقی ایله موناسیبتلری پیسلشمیش کیمی 1948 ایلده جورج کئننان ساخلاما (containment) دوکتریناسینی ایره‌لی سوردو.

مانهاتانین منطقه سیندن بیر شکل

همین دؤورده اوروپانین برپاسی اؤچون مارشال طرحی قبول ائدیلمیشدیر. 1949 ایل آوریلین 4-ده ناتو-نو یاراتمیش پاکت ایمضالامیشدیر. 50-جی ایللرده آمریکاداکی ایستهلاک سویه‌سی خئیلی یوکسلمیشدیر، عینی زاماندا دئموقرافیک دوغوم پارتلاییشی (بابی بووم) باش وئرمیشدیر. آمریکا اورتا صینفی یئنی‌یئتمه‌لرییه گؤره اؤلکه‌ده‌کی روک-ائن-رولل (rok-en-roll) اَیلنجه صنایعسی‌نین چیچکله‌ین ساحه‌سی اولدو. 1962-63 ایللرده کاراییب بوحرانی باش وئرمیشدیر. 1963 ایل آوقوستون 28-ده ایرقچیلیک و ایسقرقاسیا قارشی موباریزه واشینگتونا مارشلا نتیجه‌لندی. 1966 ایلده آبش عالی محکمه‌سی حبس ائدیلمیش شخصه اونون حوقوقلارینی خبر وئرمه‌سی حاقیندا قرار وئردی. نؤبتی ایلده پرزیدنت لیندون جانسون مولکی حقوقلار حاقیندا فرمانی ایمضالادی. لاکین جونسونون بؤیوک جمعیت پروگرامینا باخمایاراق، آمریکا ویتنام موحاریبه‌سینه جلب ائدیلمیشدیر. 1968 ایلدن هیپی حرکاتی یارانمیش‌دیر. 1974 ایلده اووترگئیت مساله‌سی‌نه گؤره ریچارد نیکسون پرزیدنت وظیفه‌سینی ترک ائتدی و اونون عوضینه جرالد فورد تعیین ائدیلمیشدیر. 80-جی ایللرده آمریکادا QİÇS اپیدمیاسی باش وئرمیشدیر. سووئت ایتفاقی داغیلمیش کیمی جورج بوش پرزیدنت سئچیلمیشدیر. 1990-جی ایلده نؤوبتی ایلده بیتمیش کنگر کورفزینده موحاریبه باشلاندی. 2003-جو ایل 20 مارتین 20-ده عیراقدا موحاریبه باش وئردی.[۱]

اوستانلر

آرکانزاسآریزوناآلاباماآلاسکاآیداهوآیووااوکلاهمااورگناوهایوایلینویایندیاناپنسیلوانیاتگزاستنسیجورجیادلاویرجنوب داکوتاشمال داکوتارود آیلندفلوریداجنوب کارولیناشمال کارولیناکالیفرنیاکانزاسکلرادوکنتاکیکانتیکتلوئیزیاناماساچوستمریلندمونتانامیزوریمیسیسیپیمیشیگانمِینمینسوتانبراسکانوادانیوجرسینیومکزیکونیوهمپشایرنیویورکواشینگتنوایومینگورمونتویرجینیاغرب ویرجینیاویسکانسینهاوائییوتا

آمریکا بیرلشمیش اوستانلرینین شهرلری

An enlargeable map showing urban areas and urban clusters of the contiguous United States
An enlargeable map showing urban areas and urban clusters of the contiguous United States
شهر نفوس آلان (Km2) اهالی (N/Km2) شکیل
نیویورک-نیوارک ۱۸،۵۰۰،۰۰۰ ۸٬۶۸۳ ۲٬۱۳۰
لس انجلس-لانگ بیچ-آناهایم ۱۳،۰۰۰،۰۰۰ ۴٬۳۲۰ ۳٬۰۰۹
شیکاگو-گری ۸،۷۱۲،۰۰۰ ۵٬۴۹۸ ۱٬۵۸۴
فیلادلفیا ۵،۷۲۶،۰۰۰ ۴٬۶۶۱ ۱٬۲۲۸
میامی ۵،۵۰۰،۰۰۰ ۲٬۸۹۱ ۱٬۹۰۲
دالاس-فورت ورت-آرلینگتون ۴،۷۴۶،۰۰۰ ۳٬۶۴۴ ۱٬۳۰۲
بوستون ۴٬۶۱۴٬۰۰۰ ۴٬۴۹۷ ۱٬۰۲۶
واشینگتن دی.سی ۴٬۵۰۰٬۰۰۰ ۲٬۹۹۶ ۱٬۵۰۲
دیترویت ۴٬۴۵۴٬۰۰۰ ۳٬۳۵۴ ۱٬۳۲۷
هیوستون ۴٬۳۲۳٬۰۰۰ ۳٬۳۵۵ ۱٬۲۸۸
اتلانتا ۴٬۱۰۰٬۰۰۰ ۵٬۰۸۳ ۸۰۶
سان فرانسیسکو-اوکلند ۳٬۷۳۰٬۰۰۰ ۱٬۳۶۵ ۲٬۷۳۲
فونیکس ۳٬۳۹۴٬۰۰۰ ۲٬۰۶۹ ۱٬۶۴۰
سیاتل ۳٬۱۱۵٬۰۰۰ ۲٬۴۷۰ ۱٬۲۶۱
سن دیگو ۲٬۹۹۴٬۰۰۰ ۲٬۰۲۶ ۱٬۴۷۷
مینیا پولیس ۲٬۵۸۹٬۰۰۰ ۲٬۳۱۶ ۱٬۱۱۷
سنت لوییس ۲٬۳۷۸٬۰۰۰ ۲٬۱۴۷ ۱٬۱۰۷
بالتیمور ۲٬۳۷۶٬۰۰۰ ۱٬۷۶۸ ۱٬۳۴۳
تامپا ۲٬۳۶۱٬۰۰۰ ۲٬۰۷۸ ۱٬۱۳۶

قایناقلار