الکتروشیمی

الکتریک آخیمی‌نین اثرینده جیسیم‌لرده و یا مۆحیط‌لرده یارانان رئاکسیا و یا الکتریک آخیمی یارادان رئاکسیالاری اینجه‌له‌یَن، کیمیا علمی‌نین بۇ بؤلومونه، الکتروْ کیمیا و یا الکتروْشیمی دئ‌ییلیر. بئله رئاکسیالاردا، المنت‌لرین اوْکسیداسیوْن سویّه‌سی آزالیب چوْخالماق‌لا دگیشیلیر.

تاریخی

۱۶-جی عصر

۱۶-جی عصرده الکتریکین یاواش-یاواش باشا دوشولمه‌یه باشلاندیغی عصر اوْلموش‌دور. بۇ عصرده، اینگیلیس عالیمی ویلیام گیلبرت ۱۷ ایل بویونجا ماقنیت و الکتریک اۆزرینه چالیشمیش و بۇ ایشلری اوْنا "مغناطیسی خاصیّتنین آتاسی" اۆنوانینی قازاندیرمیش‌دیر. گیلبرت، ماقنیتلرین اۆرتیم (تولید)ی و گوجلندیریلمه‌سی اۆزرینه فرق‌لی یوْللار کشف ائتمیش‌دیر. سورتونمه قوه‌سی اۆزرینده چالیشاراق ایستاتیک الکتریک چیخاران ایلک الکتریک گنراتورونو اینکیشاف ائتدیردی

17-جی عصر

۱۷۰۰-جی ایللرین اوْرتالارین‌دا، فرانسه شیمیچی شارل فرانسوا دوفئ عئینی یوکلرین بیر-بیرینی ایتتیی، ضد یوکلرین بیر-بیرینی چکدیی ایکی نؤع فرق‌لی ایستاتیک الکتریکین وارلیغینی کشف ائتدی.

شارل کولون یوکلنمیش جیسیملرین، هم ده ماقنیتلرین قوتبلرینین قارشی‌لیق‌لی تأثیرینی اؤیرنمیش، سورتونمه قوه‌لرینی تدقیق ائتمیش‌دیر. ۱۷۸۵-جی ایلده ایسه شارل کولون "کولون قانونونو" کشف ائدیر. ایتالیا حکیمی و آناتومییا متخصصی لویجی قالوانی ۱۷۹۱-جی ایلده یازدیغی اثرین‌ده شابلون:الکتریکین عضله حرکتلرینه تأثیری اۆزرینه شرحلر) کیمیوی تئپکیلر و الکتریک آراسیندا بیر کؤرپو قوراراق الکتروشیمینین یارادیلیشینی ائتدی.

۱۸۰۰-جی ایلده اینگیلیس شیمیچیلاری ویلیام نیکولسون و یوهان ریتتر سویو ائلکترولیز یولویلا هیدروژن و اوکسیژنه آییرماغی باجاردیلار.

19-جی عصر

ایتالیا فیزیکی آلسساندرو وولتا ایختیراع ائتدیی "باتاریا"نی فرانسه ایمپراتورو ناپولون بوناپارتا نۆماییش ائتدیررکه‌ن

۱۸۱۰-جو ایلده ویلیام هید اۇوللاستون، قالوانیک پیلی داها دا اینکیشاف ائتدیریلمیش‌دیر. هامپری دوینین ائلکترولیز اۆزرینئ ائتدیی چالیشمالار، بسیط ائلکترولیتیک هوجیره‌لرده حاضیرلانان الکتریکین یوک‌لو ماده‌لر آراسینداکی کیمیوی تئپکینین و کیمیوی باغلانمانین بیر فاکتی اوْلدوغونو گؤستردی.

۱۸۲۰-جی ایلده هانس ائرستد الکتریک آخیمینین ماقنیتیک اثری‌سینی کشف ائتدی. آندره ماری آمپر ائرستدین چالیشمالارینی تکرارلادی و ریاضی دوستورونو کشف ائتدی. ۱۸۲۱-جی ایلده ائستون اصیل‌لی آلمان فیزیکی توماس یوهانن سیبک ایکی فرق‌لی دمیرین یرلرین‌ده ایستی‌لیک فرقی اوْلدوغون‌دا، ائلکتریکلشدیریلمیش بیر آچیغا چیکمامیش یاراندیغینی گؤستردی.

۱۸۰۰-جی ایللر اینگیلیس شیمیچیلاری ویلیام نیکولسون و یوهانن ریتتر سویو ائلکترولیز یولو ایله هیدروژن و اوکسیژنه ائتمیی باجاردیلار. قیسا مدت سوْنرا ریتتر، الکترو-اؤرتمه پروسسینی کشف ائتدی و ائلکترولیتیک بیر پروسس‌ده اؤرتوله‌ن دمیر ایله چیخاریلان اوکسیژن میقدارینین ائلکترودلار آراسینداکی مسافه‌یه باغلی اوْلدوغونو مۆشاهیده ائتدی.^[۱]

۱۸۱۰-جی ایلده ویلیام هید اۇوللاستون قالوانیک باتاریانی داها دا اینکیشاف ائتدیردی. هامپری دوینین ائلکترولیز اۆزرینه ائتدیی ایشلر، ساده ائلکترولیتیک هوجیره‌لرده چیخاریلان الکتریکین ضد یوک‌لو ماده‌لر آراسینداکی کیمیوی تئپکینین و کیمیوی باغلانمانین بیر نتیجه‌سی اوْلدوغونو گؤستردی.

ویلیام قروو ایلک یاناجاق المنتینی ۱۸۳۹-جو ایلده چیخاردی. ۱۸۴۶-جی ایلده ویلهلم وبر الکترو-دینامومتری ایجاد ائدیر. ۱۸۶۶-جی ایلده جورج لسلانش ایندیکی واخت‌دا بۆتون دونیادا مشهور اوْلاراق ایستیفاده ائدیلن سینک-کربون پیلته‌سینین ایلک قاباقجی‌لی قبول ائدیله بیله‌جک المنتینین پاتنتینی(ایختراع ثبتی) (ایختیراعچییا ایختیراعسینا گؤره تقدیم اوْلونان سند) آلدی.

۱۸۹۴-جو ایلده فریدریخ اوْستوالد اوْرقانیک تورشولارینین الکتریک کچیریجی‌لیگی و ائلکترولیتیک پارچالانماسی اۆزرینه ائتدیی ایشلرینی تماملادی. والتر هرمان نرنست ۱۸۸۸-جی ایلده آخینی چیخاران کیمیوی تئپکینین سربست انرژی‌سینین نجه هسابلاناجاغینی آچیقلایان و ایندیکی واخت‌دا نرنست تن‌لیگی اوْلاراق بیلینه‌ن برابرلیگی میدانا گتیردی. ۱۸۹۸-جو ایلده فریتس هابر، ائلکترولیتیک پروسسلری کاتوت آچیغا چیکمامیشی ثابت اوْلدوق‌دا بللی ردوک‌سییا محصوللارینین میدانا گله بیلجیینی گؤستردی.

20 جی عصر

۱۹۰۲-جی ایل: "الکتروشیمی جمعیتی" یارادیل‌دی.^[۲]
۱۹۴۹-جو ایل: "بینلخالق الکتروشیمی جمعیتی" یارادیل‌دی.^[۳]
۱۹۵۹-جو ایل: یاروسلاو قیرووسکی پولیاروقرافییانی ایختیراع ائتدیینه گؤره نوبل اؤدولی آلیر.^[۴]^[۵]

الکتریک جریانی

شابلون:ماین الکتریک جریانی – یوک‌لو زررجیکلرین نیظام‌لی (ایستیقامتلنمیش) حرکتینه دئییلیر. الکتریک جریانینین مؤوجود اوْلماسی اۆچون ضروری شرطلر آشاغی‌داکیلاردیر:

یوک‌لو زررجیکلر
الکتریک ساحه‌سی
ناقیلین اۇجلارین‌دا آچیغا چیکمامیشلار فرقی

الکتریک جریانینین آشاغی‌داکی تأثیرلری واردیر:

ایستی‌لیک تأثیری (ایفراتکچیریجیلرده ایستی‌لیک آیریلمیر)؛
کیمیوی تأثیر (آنجاق الکترولیتلرده مۆشاهیده اوْلونور)؛
ماقنیت تأثیرلری ( بۆتون ناقیللرده مۆشاهیده اوْلونور).

ائلکتروتلاردان جریان کچیریرلر. بۇ زامان ائلترولیت‌ده باش وره‌ن حادثه‌نی محض شیمینین "الکتروشیمی" بؤلمه‌سی اؤیرنیر.

الکترولیت

شابلون:ماین الکترولیتلر - حل ائتدیک‌ده و یا اریتدیک‌ده الکتریک جریانینی کچیره‌ن ماده‌لردیر. اوْنداکی گئدن پروسسلری "الکتروشیمی" بؤلمه‌سی اؤیرنیر. سودا محلوللاری و یا ارینتیلری الکتریک جریانینی کچیرمه‌یه‌ن ماده‌لر غیری-الکترولیتلر آدلانیر. الکتریک جریانی وریلدیک‌ده موثبت و منفی یوکلرین حرکتی باش وریر، اوْنلار اؤزونو بیرینجی نؤع کچیریجی اوْلان حرکت ائد‌ن الکترون قازینا اوْخشادیر.

الکترولیتلر یالنیز محلول‌دا، اوْنلاردان بیر نئچه‌سی ایسه اریتدیک‌ده الکتریک جریانینی کچیریر. کریستال‌لیک (برک) حال‌دا اوْنلار الکتریک جریانینی چوْخ پیس کئچیریر و یا هچ کچیرمیر. تیپیک الکترولیتلره مثال اوْلاراق ناتریوم-خلوری‌دی گؤسترمک اوْلار.

الکترولیتلره تورشولار، اساسلار و دۇزلار عاییددیر. سودا حل ائد‌ن زامان اوْنلار یونلارینا دیسسوسیاسییا ائدیر. یونلارین عمله گلمه‌سی غیری-الکترولیتلرله مؤ قایسه‌ده الکترولیتلرین خصوصی خاصه‌یه مالیک اوْلماسینی گؤستریر.

الکترولیز

الکترولیز - الکتریک جریانین‌دان کچدیک‌دن سوْنرا الکترودلاردا ایکینجی تئپکیلردان یارانان حل اوْلونموش ماده‌لرین آیریلماسینی تامین ائد‌ن فیزیکی-کیمیوی پروسس‌دیر. الکتریک قایناق‌نین اوْلماسینی طلب ائدیر. ائلکترولیز الکترولیت‌دن الکتریک جریانی کچه‌ن زامان ائلکترودلار اۆزرینده ماده توْپلانماسینا دئییلیر. الکترولیت الکتریک جریانی کچیره‌ن دۇز،تورشو و قلوی محلولونا دئییلیر. الکترولیتیک دیسسوسیاسییا سودا نیترال موْلکوللارین پارچالانماسی زامانی منفی و موثبت یونلارین عمله گلمه‌سینه دئییلیر.

باتاریالاردا ائلکترولیز

قورو باتاریا

Anod:Zn(s)\rightarrow Zn^{2+}(aq)+2e^{-}\,

Katod:2NH_{4}^{+}(aq)+2MnO_{2}(s)+2e^{-}\rightarrow Mn_{2}O_{3}(s)+2NH_{3}(aq)+H_{2}O(l)\,

{\mbox{Ümumi reaksiya:}}Zn(s)+2NH_{4}^{+}(aq)+2MnO_{2}(s)\rightarrow Zn^{2+}(aq)+Mn_{2}O_{3}(s)+2NH_{3}(aq)+H_{2}O(l)\,

جیوه‌لی باتاریا

Anod:Zn(Hg)+2OH^{-}(aq)\rightarrow ZnO(s)+H_{2}O(l)+2e^{-}\,

Katod:HgO(s)+H_{2}O(l)+2e^{-}\rightarrow Hg(l)+2OH^{-}(aq)\,

{\mbox{Ümumi reaksiya:}}Zn(Hg)+HgO(s)\rightarrow ZnO(s)+Hg(l)\,

قورغوشون باتاریاسی

Anod:Pb(s)+SO_{4}^{2-}(aq)\rightarrow PbSO_{4}(s)+2e^{-}\,

Katod:PbO_{2}(s)+4H^{+}(aq)+SO_{4}^{2-}(aq)+2e^{-}\rightarrow PbSO_{4}(s)+2H_{2}O(l)\,

{\mbox{Ümumi reaksiya:}}Pb(s)+PbO_{2}(s)+4H^{+}(aq)+2SO_{4}^{2-}(aq)\rightarrow 2PbSO_{4}(s)+2H_{2}O(l)

یاناجاق باتاریاسی

Anod:2H_{2}(g)+4OH^{-}(aq)\rightarrow 4H_{2}O(l)+4e^{-}\,

Katod:O_{2}(g)+2H_{2}O(l)+4e^{-}\rightarrow 4OH^{-}(aq)\,

{\mbox{Ümumi reaksiya:}}2H_{2}(g)+O_{2}(g)\rightarrow 2H_{2}O(l)\,

فارادیین الکترولیز قانونلاری

بیرینجی

m=m_{i}N_{i}\,\!

(1)

m_{i}={\frac {\mu }{N_{A}}}

(2)

N_{i}={\frac {\Delta q}{q_{i}}}

(3)

\Delta q=I\Delta t\,\!

(4)

q_{i}=ez\,\!

(5)

m={\frac {\mu }{zeN_{A}}}I\Delta t

m={\frac {\mu }{zF}}I\Delta t

~F=eN_{A}

k={\frac {\mu }{Fz}}

m=kI\Delta t\,\!

(Faradeyin birinci qanunu)

اکینجی قانون

~m={\frac {M{\cdot }I{\cdot }{\Delta }t}{n{\cdot }F}}

تورش موحیط

{\mbox{Ümumi reaksiya: }}{\mbox{Mn}}^{2+}(aq)+{\mbox{NaBiO}}_{3}(s)\rightarrow {\mbox{Bi}}^{3+}(aq)+{\mbox{MnO}}_{4}^{-}(aq)\,

{\mbox{Oksidleşme: }}{\mbox{4H}}_{2}{\mbox{O}}(l)+{\mbox{Mn}}^{2+}(aq)\rightarrow {\mbox{MnO}}_{4}^{-}(aq)+{\mbox{8H}}^{+}(aq)+{\mbox{5e}}^{-}\,

{\mbox{Reduksiya: }}{\mbox{2e}}^{-}+{\mbox{6H}}^{+}(aq)+{\mbox{BiO}}_{3}^{-}(s)\rightarrow {\mbox{Bi}}^{3+}(aq)+{\mbox{3H}}_{2}{\mbox{O}}(l)\,

Nəhayət, bu reaksiya digər reaksiyadakı elektronlarla tutuşdurularaq yazılır:

{\mbox{Oksidleşme: }}{\mbox{8H}}_{2}{\mbox{O}}(l)+{\mbox{2Mn}}^{2+}(aq)\rightarrow {\mbox{2MnO}}_{4}^{-}(aq)+{\mbox{16H}}^{+}(aq)+{\mbox{10e}}^{-}\,

{\mbox{Reduksiya: }}{\mbox{10e}}^{-}+{\mbox{30H}}^{+}(aq)+{\mbox{5BiO}}_{3}^{-}(s)\rightarrow {\mbox{5Bi}}^{3+}(aq)+{\mbox{15H}}_{2}{\mbox{O}}(l)\,

{\mbox{Ümumi reaksiya: }}{\mbox{14H}}^{+}(aq)+{\mbox{2Mn}}^{2+}(aq)+{\mbox{5NaBiO}}_{3}(s)\rightarrow {\mbox{7H}}_{2}{\mbox{O}}(l)+{\mbox{2MnO}}_{4}^{-}(aq)+{\mbox{5Bi}}^{3+}(aq)+{\mbox{5Na}}^{+}(aq)\,

قلوی موحیط

{\mbox{Ümumi reaksiya: }}{\mbox{KMnO}}_{4}+{\mbox{Na}}_{2}{\mbox{SO}}_{3}+{\mbox{H}}_{2}{\mbox{O}}\rightarrow {\mbox{MnO}}_{2}+{\mbox{Na}}_{2}{\mbox{SO}}_{4}+{\mbox{KOH}}\,

{\mbox{Oksidleşme: }}{\mbox{2OH}}^{-}+{\mbox{SO}}_{3}^{2-}\rightarrow {\mbox{SO}}_{4}^{2-}+{\mbox{H}}_{2}{\mbox{O}}+{\mbox{2e}}^{-}\,

{\mbox{Reduksiya: }}{\mbox{3e}}^{-}+{\mbox{2H}}_{2}{\mbox{O}}+{\mbox{MnO}}_{4}^{-}\rightarrow {\mbox{MnO}}_{2}+{\mbox{4OH}}^{-}\,

Nəhayət, bu reaksiya digər reaksiyadakı elektronlarla tutuşdurularaq yazılır:

{\mbox{Oksidleşme: }}{\mbox{6e}}^{-}+{\mbox{4H}}_{2}{\mbox{O}}+{\mbox{2MnO}}_{4}^{-}\rightarrow {\mbox{2MnO}}_{2}+{\mbox{8OH}}^{-}\,

{\mbox{Reduksiya: }}{\mbox{6OH}}^{-}+{\mbox{3SO}}_{3}^{2-}\rightarrow {\mbox{3SO}}_{4}^{2-}+{\mbox{3H}}_{2}{\mbox{O}}+{\mbox{6e}}^{-}\,

{\mbox{Ümumi reaksiya: }}{\mbox{2KMnO}}_{4}+{\mbox{3Na}}_{2}{\mbox{SO}}_{3}+{\mbox{H}}_{2}{\mbox{O}}\rightarrow {\mbox{2MnO}}_{2}+{\mbox{3Na}}_{2}{\mbox{SO}}_{4}+{\mbox{2KOH}}\,

Elektrokimya

{\mbox{Ümumi reaksiya: }}{\mbox{C}}_{3}{\mbox{H}}_{8}+{\mbox{O}}_{2}\rightarrow {\mbox{CO}}_{2}+{\mbox{H}}_{2}{\mbox{O}}\,

{\mbox{Reduksiya: }}{\mbox{4H}}^{+}+{\mbox{O}}_{2}+{\mbox{4e}}^{-}\rightarrow {\mbox{2H}}_{2}{\mbox{O}}\,

{\mbox{Oksidleşme: }}{\mbox{6H}}_{2}{\mbox{O}}+{\mbox{C}}_{3}{\mbox{H}}_{8}\rightarrow {\mbox{3CO}}_{2}+{\mbox{20e}}^{-}+{\mbox{20H}}^{+}\,

Nəhayət, bu reaksiya digər reaksiyadakı elektronlarla tutuşdurularaq yazılır:

{\mbox{Oksidleşme: }}{\mbox{20H}}^{+}+{\mbox{5O}}_{2}+{\mbox{20e}}^{-}\rightarrow {\mbox{10H}}_{2}{\mbox{O}}\,

{\mbox{Reduksiya: }}{\mbox{6H}}_{2}{\mbox{O}}+{\mbox{C}}_{3}{\mbox{H}}_{8}\rightarrow {\mbox{3CO}}_{2}+{\mbox{20e}}^{-}+{\mbox{20H}}^{+}\,

{\mbox{Ümumi reaksiya: }}{\mbox{C}}_{3}{\mbox{H}}_{8}+{\mbox{5O}}_{2}\rightarrow {\mbox{3CO}}_{2}+{\mbox{4H}}_{2}{\mbox{O}}\,

الکتریک خاناسی

الکتریک خاناسی - الکترولیت دؤوره‌سینه قوشولان ۲ قایناق ائلکتروددان عبارت اوْلان ائلکتروکیمیوی تئپکیلری تامین ائد‌ن ائلکتروکیمیوی مکانیزمم‌دیر. ائلکترولیزده ایستیفاده اوْلونور. ایلک دفعه بۇ قورغو XVIII عصرده لویجی قالوانی و آلسساندرو وولتا طرفین‌دن ایختیراع ائیدلمیش‌دیر. قورغودان فیزیکی مودللش‌دیرمه‌ده ایستیفاده ائدیلیر. چوْخ واختی بۇ قورغو ایله ائلکترود حادثه‌لری اؤیرنیلیر. ائلکترود ۲ جور اوْلور: کاتود و آنود.

{\mbox{Anod: }}{\mbox{Zn}}(s)\rightarrow {\mbox{Zn}}^{2+}(aq)+{\mbox{2e}}^{-}\,

{\mbox{Katod: }}{\mbox{Cu}}^{2+}(aq)+{\mbox{2e}}^{-}\rightarrow {\mbox{Cu}}(s)\,

{\mbox{Ümumi reaksiya: }}{\mbox{Zn}}(s)+{\mbox{Cu}}^{2+}(aq)\rightarrow {\mbox{Cu}}(s)+{\mbox{Zn}}^{2+}(aq)\,

الکتروکیمیوی المنت

بیر ائلکتروشیمیسال هلمنت، اؤزباشینا اینکیشاف ائد‌ن بیر اوْکسیدلشمه-ردوک‌سییا تئپکیسینی اوْرتایا چیخاردیغی انرژی‌دن الکتریک جریانی چیخارا بیله‌ن بیر جیهازدیر. بۇ جور بیر المنت لویجی قالوانی و آلسساندرو وولتایا ایتهافن قالوانیک هوجیره و یا وولتانیک هوجیره اوْلاراق دا بیلینیر. هر ایکی علم آدامی XVIII عصرین سوْنلارین‌دا کیمیوی تئپکیلر و الکتریک جریانی ایله علاقه دار بیر چوْخ تجروبه ائتمیشلر. قالوانیک المنت‌ده آنود اوْکسیدلشدیریجینین، کاتود ایسه ردوکسیادیجینین راللاشدیغی ائلکترود اوْلاراق تعیین اوْلونار.

قالوانیک المنت‌ده‌کی دمیرلار فرق‌لی یاری-هوجیره تئپکیلرا گؤره چؤزوندوغو اۆچون فرق‌لی حل اوْلما سرعتلرینه ساهیبدیرلر و بۇ دا هر دمیر ایله الکترولیت آراسیندا فرق‌لی ائلکترود آچیغا چیکمامیشی میدانا گلمه‌سینه سبب اوْلار. اگر ایکی دمیر آراسیندا الکتریک بیر علاقه (مثلاً، بیر تلله) الده ائدیل‌سه، دمیرلار آراسیندا الکتریک آخیشی راللاشار.

الکترودلار سینک و میس اوْلان و سیراسییلا سینک سولفات و میس سولفات محلوللارین‌دا بیر ائلکتروکیمیسال هوجیره دانیل المنتی اوْلاراق بیلینیر.

{\mbox{Sink (Anod): }}{\mbox{Zn}}(s)\rightarrow {\mbox{Zn}}^{2+}(aq)+{\mbox{2e}}^{-}\,

{\mbox{Mis (Katod): }}{\mbox{Cu}}^{2+}(aq)+{\mbox{2e}}^{-}\rightarrow {\mbox{Cu}}(s)\,

آنود آیریلیشین‌دا موثبت یوکلرین ییغیلماسینی اؤنجه‌له‌مک اۆچون، دۇز کؤرپوسو آدی وئریلن و بیر الکترولیت ایله دوْلدورولموش بیر اۇ-توبو ترس چوریله‌رک المنتی یرلشدیریلیر. بئله‌جه، یونلارین آخیشی و الکتریک جریانی اۆرتیم (تولید)ی تامین ائدیلمیش اوْلور.

بیر وولتمتر واسطه‌سیله آنود و کاتود آراسینداکی آچیغا چیکمامیش اؤلچوله بیلر. ائلکتروکیمیوی المنتی آچیغا چیکمامیشی عئینی زامان‌دا ائلکتروموتور قوت و یا ائهم (الکتریک حرکت قوه‌سی) اوْلاراق دا آدلان‌دیریلار. الکترونلارین ائلکتروکیمیوی المنت‌ده ایزلدیی یولو ایفاده ائتمک مقصدیله بیر هوجیره دیاقرامی چکیلر. مثلاً، دانیل ائلمنتیوچون هوجیره دیاقرامی بۇ شکیل‌ده‌دیر:

{\mbox{Zn}}(s)|{\mbox{Zn}}^{2+}(1M)||{\mbox{Cu}}^{2+}(1M)|{\mbox{Cu}}(s)\,

اوّل، آنوددا اوْکسیدلشه‌ن دمیرین (زن) ردوکسیالانمیش فوْرماسی یازیلیر. بۇ فوْرما اوْکسیدلشمیش فوْرماسین‌دا (زن-اوْکسیدلشمه درجه‌سی:۲+)، فازالار آراسینداکی سرحدی ایفاده ائد‌ن شاقولی بیر خط ایله آیریلیر. جوت شاقولی خط، المنت‌ده‌کی دۇز کؤرپوسونون ایشارلییر. نهایت، کاتوددا ردوکسیالانمیش دمیرین اوْکسیدلشمیش فوْرماسی و ینه بیر شاقولی خط سوْنراسین‌دا دا ردوکسیالانمیش فوْرماسی یازیلیر.

کورروزییا

کورروزییا - اطراف موحیط نتیجه‌سینده دمیرلارین پاسلانماسی‌دیر. آشاغی‌داکی دمیر ائلمنتینین پاسلانمااسی وریلمیش‌دیر:

Fe(s)\rightarrow Fe^{2+}(ac)+2e^{-}\,

2Fe(s)+O_{2}(g)+4H^{+}(aq)\rightarrow 2Fe^{2+}(aq)+2H_{2}O(l)\,

2Fe(s)+O_{2}(g)+4H^{+}(aq)\rightarrow 2Fe^{2+}(aq)+2H_{2}O(l)\,

E^{o}=E_{Katod}^{o}-E_{Anod}^{o}\,

E^{o}=1,23V-(-0,44V)=1,67V\,

4Fe^{2+}(ac)+O_{2}(g)+(4+2x)H_{2}O(l)\rightarrow 2Fe_{2}O_{3}+xH_{2}O(s)+8H^{+}(ac)\,

نرنست تن‌لیگی

نرنست تن‌لیگی - اوْکسیدلشمه-ردوک‌سییا تئپکیسینین فعّال ماده‌لرله علاقه‌سینی یارادیر. بۇ تن‌لیک آشاغی‌داکی کیمی‌دیر:

E=E^{0}+{\frac {RT}{nF}}\ln {\frac {a_{\rm {Ox}}}{a_{\rm {Red}}}}

خصوصیّت

ائلکتروکیمیوی پروسسلر بیر نئچه مرحله‌دن عبارت‌دیر: دیففوزییا، الکتریک ساحه‌سینین تأثیری آلتیندا یوک‌لو ذراتین میقراسییاسی (یرینی دییشمه‌سی)، ماده نین یوکونون و کۆتله‌سینین (یون شکلین‌ده) کؤچورولمه‌سی.

الکتروشیمی آنالیتیک شیمیدا ماده‌لرین تدقیقی اۆصوللارین‌دا ان گئنیش تطبیق اوْلونان پولیاروقرافییا اۆصولونو وردی. تدقیق اوْلونان ماده نین کیفیت و کیمیوی ترکیبی جریانین گۆجونون جیوه دامجی‌سی ائلکترودونون آچیغا چیکمامیشین‌دان وابسته‌لیغینا گؤره بللی ائدیلیر. پولیاروقرافییا یوْللارینین مواسیرلشدیریلمه‌سی بیر میللیلیتر محلول‌داکی قاریشیق شکلین‌ده اوْلان ماده نی ۱۰–۱۰ ق ترتیبین‌ده تعیین ائتمه‌یه ایمکان وریر.

قالوانیک المنتلرده الکتریک حرکت قوه‌سینین (ائ.ه.ق.) اؤلچولمه‌سین‌ده ایستیفاده ائدیلن ائلکتروکیمیوی یوْللار تئپکیلرین مکانیزممینی، ترمودینامیکاسینی و کینتیکاسینی اؤیره‌نمه‌یه ایمکان وریر. صنایع‌ده الکتروشیمینین کمکی ایله سودا، قلوی دمیرلار، آلومینیوم و بۇ کیمی مؤهوم محصوللارین اۆرتیم (تولید)ی اۆصوللارینین اساسلاری ایشلنیلمیش‌دیر. الوان و نادر دمیرلارین قاریشیقلاردان تمیزله‌نمه‌سین‌ده ائلکتروکیمیوی رافیندیلمه (تمیزله‌مه) اۆصوللاری گئنیش تطبیق ائدیلیر. ائلکتروسینتزین کمکی ایله ینی کیمیوی محصوللار آلیرلار. بیزیم دؤوروموزده اورقانیک سینتز ساحه‌سین‌ده الکتروشیمی قارشی‌سین‌دا بؤیوک ایمکانلار آچیلیر. بئله کی، الکتریک جریانی واسطه‌سیله چوْخ‌لو اورقانیک دیمرلر و پوْلیمرلر آلینمیش‌دیر. الکتروشیمینین هم ده ایکی اساس اۆصولو دمیرلارین کورروزییاسینا قارشی موباریزه‌ده کؤمک ائدیر:

قالوانیک اؤرتوک املگتیرمه
کاتود و آنود مدافعه‌سی.

محلوللاردا الکتریک کچیرمه

محلوللارین الکتریک کچیریجی‌لیگی حل اوْلان ماده‌لرین و هللدیجینین تبیتهین‌دن، محلولون قاتیلیغین‌دان، تِمپراتوردان و س.-دن وابسته‌دیر. محلوللار ایکینجی نؤع ناقیللردیر. بونلاردا الکتریک کچیریجیلیینی یونلار تامین ائلییرلر. خصوصی و مولیار الکتریک کچیریجی‌لیکلری فرقلندیریلیر. ساحه‌لری ۱ م۲ اوْلوب، بیر-بیرین‌دن ۱ م مسافه‌ده پارالل یرلشمیش ائلکترودلار آراسینداکی محلولون الکتریک کچیریجیلیینه خصوصی الکتریک کچیریجی‌لیگی دئییلیر و æ ایله ایشاره اوْلونور. خصوصی الکتریک کچیریجی‌لیگی خصوصی مقاومتین ترس قیمتی‌دیر. تِمپراتور آرتدیقجا æ آرتیر. بۇ اوْنونلا ایضاح اوْلونور کی، تِمپراتور آرتدیقجا یونلارین هیدراتلاشما درجه‌سی و هللدیجینین اؤزلولویو آزالیر. مولیار الکتریک کچیریجی‌لیگی بیر-بیرین‌دن ۱ م مسافه‌ده پارالل یرلشدیریلمیش و ایچریسینده ‌ ۱ مول حل اوْلان ماده اوْلان محلولون الکتریک کچیریجی‌لیگی‌دیر.

الکتروکیمیوی سیستملر

ائنرژینین کیمیوی و الکتریک فوْرمالارینین قارشی‌لیق‌لی چوریلمه‌سی باش وره‌ن سیستملره الکتروکیمیوی سیستملر و یا دؤوره‌لر دئییلیر. اگر ائلکتروکیمیوی سیستملرده الکتریک انرژی‌سی کیمیوی انرژییه چوریلیرسه، بۇ سیستملره ائلکترولیزیور دئییلیر. کیمیوی انرژینین الکتریک انرژی‌سینه چوریلدیی سیستملره جریانین کیمیوی قایناق‌لری و یا قالوانیک المنت دئییلیر. الکتروکیمیوی سیستملر ۳ اساس حیصّه ‌دن عبارت اوْلورلار:

یون کچیریجیلیینه مالیک اوْلان محلول و یا ارینتی الکترولیت آدلانیر.
الکترولیته سالینمیش دمیر‌لیک لؤوهه الکترود آدلانیر. ائلکترودلار الکترولیتله یون و یا الکترون مۆبادیله‌سین‌ده اوْلورلار.
ائلکترودلاری بیرلش‌دیره‌ن و اوْنلار آراسیندا الکترونلارین اؤتورولمه‌سینی تامین ائد‌ن دمیر‌لیک ناقیللره خاریجی دؤوره دئییلیر.

ائلکتروزیوردا «-» یوک‌لو الکترودا کاتود، «+» یوک‌لو الکترودا آنود دئییلیر. قالوانیک المنت‌ده«+» یوک‌لو الکترودا کاتود، «-» یوک‌لو الکترودا آنود دئییلیر. هر ایکی حال‌دا کاتودون سطحین‌ده ردوک‌سییا پروسسی، آنودون سطحین‌ده اوْکسیدلشمه پروسسی باش وریر. واحید موثبت یوکون دؤوره بویونجا تام دؤور ائتمه‌سی اۆچون گؤرولمه‌سی لازیم گلن ایشه الکتریک حرکت قوه‌سی (ائ.ه.ق.) دئییلیر و ائ ایله ایشاره اوْلونور. آیدین‌دیر کی، ائ.ه.ق.-نی الکتریک قوه‌لری یارادا بیلمز.

تطبیقی

الکتروشیمی تکنیک و معیشته جریانین چوْخ‌لو قایناق‌لرینی – قالوانیک المنتلری (باتاریالاری)، باطریلاری، یاناجاق المنتلرینی ورمیش‌دیر. اۇزونموددت‌لی تأثیره مالیک المنتلری قلوی الکترولیت و سینک آنوددان حازیرلاییرلار. کاتود رولونو میسین، مانقانین و جیوه‌نین اوْکسیدلری اوْیناییر. باطریلاردان ان موهومو قورغوشون باطریودور (الکترولیت – سولفات تورشوسو، ائلکترودلار ایسه قورغوشون و قورغوشون-دیوکسیددیر: پبو۲). قورغوشون باطریلاردان آوتوموبیللرده ایستیفاده ائدیلیر. یاناجاق المنتلری – آنود راگنتی کیمی برک، مایع و قاز یاناجاق‌دان ایستیفاده ائدیلن قالوانیک المنتلردیر.^[۶]^[۷]^[۸]^[۹]