معده خوراسی
| Peptic ulcer disease | |
|---|---|
| آیری دیللر | Peptic ulcer, stomach ulcer, gastric ulcer, duodenal ulcer |
 | |
| Deep gastric ulcer | |
| ایختیصاص | Gastroenterology, general surgery |
| علامتلر | Upper abdominal pain, گییریمک, vomiting, weight loss, poor appetite[۱] |
| عاریضه‌لر | Bleeding, perforation, blockage of the stomach[۲] |
| سببلری | Helicobacter pylori, non-steroidal anti-inflammatory drugs, tobacco smoking, Crohn disease[۱][۳] |
| تشخیص اوصولو | Based on symptoms, confirmed by endoscopy or barium swallow[۱] |
| اوخشار شرطلر | Stomach cancer, coronary heart disease, قاستریت, gallbladder inflammation[۱] |
| موعالیجه | Stopping smoking, stopping NSAIDs, stopping الکول, medications[۱] |
| درمان | Proton pump inhibitor, H2 blocker, آنتی‌بیوتیک[۱][۴] |
| سیخیلیق | 87.4 million (2015)[۵] |
| اؤلوملر | 267,500 (2015)[۶] |
معده خوراسی (زخم) — (فارسجا: زخم معده)اینسان مریضلیکری آراسین‌دا ان "قوجا"سی
تاریخی
[دَییشدیر]
بو خسته‌لییه ایلک دفعه تخمیناً ۱۰۰ مین ایل اوّل راست گلینیب. بون‌دان ۴۰ مین ایل سونرا بو خسته‌لیک آفریقا، آوروپا و یاخین شرق‌ده گئنیش یاییلیب. بوتون دیگر خسته‌لیک باکتری لری چوخ سونرا – تخمیناً ۱۰ مین اوّل یارانیب[۷]. معده خوراسی (زخم) معده نین نورمال داخی‌لی اؤرتویونون، باشقا سؤزله سئلیک‌لی قیشاسینین تاملیغینین پوزولماسی‌دیر. غیری-شیش منشألی معده خوراسینین یارانماسینین اساس سببی معده داخیلین‌ده اولان تورشو-قلوی مووازینتینین پوزولماسی‌دیر. معده‌ده تورشونون (پئپ‌سین) ایفراز ائدیلمه‌سی هزم پروسسی اۆچون واجیب شرطلردن بیری‌دیر. نورمادا ییئجئک و معده نین داخی‌لی مۆدافیعه ایمکانلاری تورشونون سئلیک‌لی قیشایا زدلییجی تأثیرینی آرادان قالدیریر. اما تورشو-قلوی ترازلیغی پوزولان حاللاردا معده نین زده‌له‌نمه احتیمالینی آرتیریر و.س.
سببلری
[دَییشدیر]آشاغی‌دا سادالانان فاکتورلار معده خوراسینین عمله گلمه احتیمالینی آرتیریر:
- غیری-ایستئریود آغریکسیجیلرین (آسپرین، ایبوپروفئن) قبولو
- هلیوباکتر پیلوری (ه. پیلوری) عفونتسی
- کرونیکی قاستریت
- سیقارئت چکمه
- مشروب ایچکی قبولو
- آرتان یاش
- قانین لاختالانما سیستمین‌ده بعضی پروبلملر
علامتلری
[دَییشدیر]- قارین‌دا آغری.
- بو آغری سیزی گئجه‌لر یوخودان اویادا بیلر
- آنتی‌اسید درمانلارین قبولو و یا سود ایچمکله آغریلار کئچه بیلر
- یئمک‌دن ۲-۳ ساعت سونارا باشلایا بیلر
- آج قالارسینیزسا آغریلار داها کسکین اولا بیلر
- اۆرک بولانما
- قۇسما
- قان‌لی قوسونتو خورادان قاناخمایا دلالت ائدیر
- نجیسین قارا رنگ‌ده اولماسی خورانین قاناماسینین دیگر گؤستریجی‌سی اولا بیلر
- سون زامانلار چکینین آزالماسی
- عمومی ضعیف‌لیک
مۆعاینه‌لر
[دَییشدیر]- سیزه ایلک اولاراق معده نین اندوسکوپیک مۆعاینه‌سی تکلیف ائدیله‌جک‌دیر. بو مۆعاینه اۆصولو معده خوراسینین اولوب-اولماماسینی، اونون یئرلشمه‌سی و اؤلچوسونو دقیق معین ائتمه‌یه ایمکان وئریر
- حکیمینیز معده نین رونتگن مۆعاینه‌سینی ده تکلیف ائده بیلر. بونونلا معده خورانین وارلیغی و یئرلشمه‌سینی تعیین ائدیله بیلر. اما رونتگنله مؤ قایسه‌ده اندوسکوپیک مۆعاینه داها دقیق حساب ائدیلیر.
- هلیوباکتر پیلوری عفونتسینین اولوب-اولماماسی نفس، نجیس و اندوسکوپیک مۆعاینه زامانی گؤتورولموش توخومانین هیستولوژی مۆعاینه‌سی ایله تعیین ائدیله بیلر
- اندوسکوپیک مۆعاینه زامانی گؤتورولموش توخومانین هیستولوژی مۆعاینه‌سی سرطانین اولوب-اولماماسینی دا تعیین ائتمه‌یه ایمکان وئریر.
حکیمه نه زامان مراجعت ائتمه‌لی
[دَییشدیر]معده خوراسی (زخم) سیزین اؤزونوزون مۆالیجه ائدجیینیز بیر خسته‌لیک دئییل. آنتی‌اسید درمانلارین قبولو سیزده آغرینی موقتی آرادان قال‌دیرا بیلر، اما خسته‌لیگی تام مۆالیجه ائتمه‌یه‌جک. اودور کی، یوخاری‌دا سادالانان علامتلر سیزده اولارسا حکیمینیزه مراجعت ائتمه‌نیز مسلهه‌دیر. خورانین زامانین‌دا مۆالیجه اولونماماسی بیر چوخ جدی آغیرلاشمالارا گتیرب چیخارا بیلر.
معده خوراسینین آغیرلاشمالاری
[دَییشدیر]- معده قاناخماسی
- معده نین پئرفوراسییاسی، یعنی دئشیلمه‌سی
- خورانین مالیقنیزاسییاسی، یعنی سرطانه چئوئریلمه‌سی
- معده چیخاجاغین‌دا دارالمانین عمله گلمه‌سی (پیلوریک ایستئنوز)
- خورانین مدالتی وزینین باشینا پنتراسیاسی، یعنی سیرایت ائتمه‌سی
تراپوتیک مۆالیجه
[دَییشدیر]معده خوراسینین مۆالیجه‌سین‌ده ایکی اساس هدف مؤوجوددور:
- باکتئرییانین (هلیوباکتر پیلوری) محو ائدیلمه‌سی
- معده تورشولوغونون آزالدیلماسی
هلیوباکتر پیلوری باکتئرییاسینین تاپیلماسی حاللارین‌دا عادتاً ایکی آنتی‌بیوتیکین ترکیب ایستیفاده ائدیلیر. بو زامان ان گئنیش ایستیفاده ائدیله‌ن آنتی‌بیوتیکلر بونلادیر: آموکسی سیلین، کلاریترومایسین و مئترونیدازولئ. حکیمینیز سیزه علاوه اولاراق سیتوپروتکتیو درمانلار آدلانان سوکرالفیت و میزوپروستول مصلحت گؤره بیلر. بو درمانلار سیزین معده نین سئلیک‌لی قیشاسینین داها تئز برپا اولونماسینا کؤمک ائدجک‌دیر.
جراحی مۆالیجه
[دَییشدیر]جراحی مۆالیجه‌یه گؤستریشلر آشاغی‌داکیلاردیر:
- اوزون تراپوتیک مۆالیجه تاریخچه‌سی و بو مۆالیجه‌لرین اثرسیز اولماسی
- داوام‌لی پیلوریک ایستئنوز، یعنی معده چیخاجاغینین دارالماسی
- مالیقنیزاسییایا، یعنی سرطانین عمله گلمه‌سینه شوبهه
- اوّللر پرفوراسییا (دئشیلمه) و قاناخما کیمی آغیرلاشمالارین اولماسی
یوخاری‌دا سادالانان حاللاردا سیزده وارسا حکیمینیز سیزه آشاغی‌داکی عملیّاتلاردان بیرینی تکلیف ائده بیلر:
- سوبتوتال قاسترکتومییا – یعنی معده نین اوچده‌ن ایکی حیصّه سینین چیخاریلماسی. بو عملیّات نتیجه‌سین‌ده معده نین اسید ترشح ائدن هوجئیره‌لره مالیک حیصّه سی چیخاریلمیش اولور
- واقوتومییا – یعنی اذان اعصابین مدنی ایننرواسییا ائدن شاخه‌لرینین کسیلمه‌سی. بونونلا معده نین تورشو ایفراز ائتمه قابیلیتی آزالدیلمیش اولور. اما سون زامانلار جرراحلار بو عملیّات‌دان آز ایستیفاده ائدیرلر.
ایستینادلار
[دَییشدیر]قایناقلار
[دَییشدیر]- http:// az.wikipedia.org
- ^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ قایناق خطاسی برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نامNa2011وارد نشده است - ^ قایناق خطاسی برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نامMil2011وارد نشده است - ^ قایناق خطاسی برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نامSt2002وارد نشده است - ^ قایناق خطاسی برچسب
<ref>نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نامWang2011وارد نشده است - ^ GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence Collaborators (October 2016). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1545–1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577. PMID 27733282.
{{cite journal}}:|author=has generic name (کؤمک) - ^ "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1459–1544. October 2016. doi:10.1016/s0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281.
- ^ ان قدیم خسته‌لیک هان‌سی‌دیر؟. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2013-01-11. یوْخلانیلیب2016-09-02.