آباخان
آباخان - تورک میفولوژی‌سینده افسانه‌وی خاقان. آبا خان (آیی خاقان) و یا آپا‌خان، آباکان (آباغان، آبیغان) خان اولاراق دا بیلینر. آباکان بویونون و خاکاس‌لارین آتاسی اولاراق قبول ائدیلیر. قیزیل گؤل‌ده یاشادیغینا اینانیلیر. یاغمور یاغدیردیغی و آلتای‌لارین قورودوغو اینانجی مشهوردور. بیر سؤز-صؤحبته گؤره آباکان چایی‌نین آدی، ساحیلینده یاشایان آبا خان ( " آیی خان " ) آدلی بیر دؤیوشچونون آتی ایله بیرلیکده بو چایین سولاریندا بوغولماسی سببی ایله وئریلمیشدیر. کئچمیشده آباکان‌لارین آتالاری‌نین و اونغون‌لاری‌نین (توتم‌لری‌نین) آیی اولماسی ایله علاقه‌لی بیر یاناشمادیر. آیی خاکاس‌لاردا موقدس و نسلیندن گلینن بیر حئیوان اولاراق گؤرولر. خاکاس‌لار دا آباکان خانین بو چایین قایناغیندا یاشادیغینی و قورویوجولوغونو ائتدیگینی دوشونورلر. آباکان خانین آتی ایله چایین بیر ساحیلیندن دیگر ساحیلینه آتلادیغی ایضاح ائدیلر. کیچیک آباکان و بؤیوک آباکان چایلاری نین قوووشدوغو یئرده آیی‌یا بنزر فورمالی قایالار واردیر.
اتیمولوژی [دَییشدیر]
(آب / آپ / آی / آو / آز) کؤکوندن تؤره‌میشدیر. سؤز معناسی آیی خان و یا آیی قانی دئمکدیر. بوندان باشقا علاقه‌سی اولان " آپارتماق " و " آزماق " حرکت‌لرینده اولدوغو کیمی بو کؤکدن گلن سؤزلرده بؤیوکلوک و شیدّت مضمونو وار. آبی (بؤیوک قارداش) و آبا / آپا (آتا، بابا) معنالاری دا یئنه بو آدلا علاقه لی‌دیر. کؤهنه موغول ایله مانچوجادا آبا و کؤهنه تورکجه ده " آو " سؤزلری اوو، اوولانماق معنالارینی دا ساخلایار. آنادولو تورکجه‌سینده آباکان سؤزو جومرد، شرفلی، شرفلی معنالارینا گلیر.
قایناق[دَییشدیر]
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)