آبان (طایفا)
آبان – قدیم تورک منشالی طایفانین آدی‌‌دیر. آبان سؤزونون میلادان اؤنجه یئددینجی عصرده ساکلارین ترکیبینده قارقارلارلا یاناشی گلمیش طایفانین آدی اولماسی علمی ادبیاتدا دیقت مرکزینه چکیلیر [۱]
قارقارلارین شیمال-غربی آلبانیادا هله قدیم دؤوردن مسکونلاشماسی باره‌ده میلادان اؤنجه65-جی ایلده پومپئیین آلبانیایا یوروشو حاقیندا معلومات وئرن آنتیک تاریخچی‌لر قئید ائتمیشلر. اونلارین اثرلرینده آلبانیا اراضی‌سینده کی آوانت چایی و اونون یاخینلیغیندا آبانت ایالتی‌نین اولماسی (پلوتارخ، پومپئی، دیون کاسسیی) گؤستریلمیشدیر. مویسئی کالانکاتلی آلبانیادا آبانت آدیندا ایکی یاشاییش منطقه‌سی‌نین اولدوغونو بیلدیرمیشدیر.
قیاس‌الدین غیب‌اله‌یئف یوخاریدا قئید اولونان معلومات‌لارا و دیگر فاکتلارا ایستینادلا بئله بیر قناعته گلیر کی، آبانت/آوانت آدلاری آبانت طایفاسی‌نین آدی ایله باغلی‌دیر و اونلار قارقارلارلا بیرگه بو اراضی‌یه گلمیشلر [۲]
آبان سؤزو ایله باغلی جوغرافی آدلار
[دَییشدیر]آبانت طایفالاری‌نین آذربایجان و ارمنیستان اراضی‌سینده مسکونلاشما تاریخی چوخ قدیمدیر. طایفانین دقیق آدی چوخ گومان کی، آبان اولموشدور. سؤزون سونونداکی ت سسی جمعلیک بیلدیرن –آت شکیلچیسی‌نین قالیغی اولا بیلر. ارمنیستان اراضی‌سینده اساسیندا آبان طایفاسی‌نین آدی دوران توپونیم‌لر قئیده آلینمیشدیر. همین توپونیم‌لر آشاغیداکی‌لاردیر: آبانا- 1728-جی ایلده ایروان ایالتی‌نین دره‌له یز ناحیه‌سینده کند آدی؛ آبنیک – ۱۵۹۰-جی ایلده روان ایالتی‌نین ناحیه‌لریندن بیری‌نین آدی؛ آوان- ایروان خانلیغی‌نین قیرخ‌بولاق ماحالیندا کند آدی؛ قاجاران – یئلیزاوتپول (گنجه) قوبرنیاسی‌نین زنگه‌زور قزاسیندا (ایندی ارمنیستانین قافان رایونوندا) کند آدی. موعاصیر دؤوره دک قالمیش بو اتنوتوپونیم‌لرین ارمنیستان اراضی‌سینده کی آرئال اتنوتوپونیم‌لردندیر. آبانا، آبنیک، آوان و قاجاران توپونیم‌لری‌نین ترکیب حیصه‌سی اولان آران عئینی بیر اساسدان آبان ائتنونیمیندن اولماسی فاکتینی قیسمن آچیقلاماق لازیم گلیر. اولا، آبانا اتنوتوپونیمی‌نین ترکیبینده کی آ سونلوغو تورک دیللری‌نین توپونیم‌لرینه خاص اولان شکیلچی‌دیر. مثلا، آدانا (تورکیه)، آستانا (قازاخیستان) و س. آوان و آبان اتنونیم‌لری‌نین عئینی‌لیگی ایسه شوبهه دوغورمور. بورادا و> ب عوضلنمه‌سی اؤزونو گؤستریر. قئید ائتمک لازیمدیر کی، تورکیه ده آوانوس ( " اوس " یونان منشالی شکیلچی)، باتوم ایالتی‌نین آرتوین دایره‌سینده آوانا، بورچالی قزاسیندا اوبان (۱۳۲) اتنوتوپونیم‌لری واردیر. یوخاریدا هله قدیم دؤورده آلبانیا اراضی‌سینده بو توپونیمین قئیده آلینماسی گؤستریلمیشدیر. آبان سؤزونون اورارتو دیلینده کی "ائبانی" ایله عئینی‌لشدیریلمه‌سی شوبهه دوغورور. "ائبانی" چوخ گومان کی، ائبا- ائو، ائب، اوبا سؤزو ایله سسلشیر.[۳][۴]
بورچالی قزاسینداکی اوبان توپونیمی ده بو فاکتی تصدیقله‌ییر. آونیک اتنوتوپونیمینه گلینجه ایسه اونون ائونیک واریانتینا " کیتابی-دده قورقود " داستان‌لاریندا راست گلینیر. شارافخان بیدلیسی اون آلتینجی عصرده آنادولودا آونیک قالاسی‌نین اولدوغونو گؤسترمیشدیر.
اتک‌یازی‌لار
[دَییشدیر]- ^ Bünyadov Z., Məmmədov H. Irəvan əyalətinin icmal dəftəri. Bakı, 1997 22. Cəlilov F. A
- ^ Ataniəzov S. Turkmenistanın qeoqrafik atlarının düşündirişli sözlüqi. – Aşqabat: Ilım, 1980. – 321s
- ^ əlilov F.A. Qədim Az||As etnonimi//Azərbaycan filologiyası məsələləri. –Bakı: Elm, 1983. – S.113-114
- ^ Qarabağnamələr. I cild. –Bakı: Yazıçı, 1989. – 192s.