آشیق قوربان
آشیق قوربان (۱۲۶۸-؟) ـ آذربایجان آشیقلاریندان.
یاشاییشی
[دَییشدیر]آشيق قوربان موسيقي تقريبي اولاراق، ۱۲۶۸-جي ايلده اورمونون جمال آوا کندينده دونيايا گؤز آچدي. آتاسي لک طايفاسينين خانلاريندان ايدي. اونلارين ائلي، سالماسين لک ماحاليندان جمال‌آوا کندينه يايلاق- قيشلاق ائديرميشلر. آما سويوق قيشلارين بيرينده، جمال آوا کندينده اونلارين مال-داوارلاريني بوران و شاختا وورور. بو ايشين نتيجه سينده ۵۰۰۰ باش قويونلاريني الدن وئريرلر. بونا گؤرهده ائللري جمال آوا کنديني مسکن ائديب، اورادا قالارگي اولورلار.
قوربان ۲۰ ياشينا چاتديقدان سونرا، آشيقليق هوسينه دوشور و موسيقي داليجا گئدير. (موسيقييه علاقهسينه گؤره ده، اونون سوي آديني موسيقي سئچيرلر). او زمانلار خويدا بير آيدين اورهکلي و اوستاد آشيق ياشاييرميش، آدينا کورفرهاد دئييرميشلر. قوربان دا آشيق فرهادي اؤزونه اوستاد سئچيب، اونون محضرينه گئديب ساز چالماق ايله اوخوماغي اؤيرهنمگه باشلايير. اؤنجه آشيق فرهاد اونون اللريني لمس ائدهرک، بارماقلارينين يوغون اولدوغونو دئيهرک، اونون ساز چالانماياجاغيني بيلديرير. آما قوربان تصميمين توتموشدور و هئچ نه اونو اؤز يولوندان دؤندره بيلمزدي.
آشيقليق عشقي قورباني گئري دؤنمگه قويمايير و بو يولدان ال چکمهيير. بير نئچه مدت آشيق فرهادين يانينا گئدن، قوربان، اونون سئچيلن و ساييلان شاگردلريندن اولور و آشيقليق استعداديني هر کسه نشان وئرير. گؤزل و اينجه دويغولاريني سازلا قوووشدوروب، آشيقليغا باشلايير.
قوربان ائله سازي اؤيرهنديگي يئر، يعني خويدا آشيقليق ائديب اورادا قالارگي اولور. خويدان ائولنن آشيق قوربان، ايکي قيز، بير اوغلان آتاسي اولور و خويدا بير-بيرينين آرديندان آشيقليقلا برابر خوش گونلري کئچيرير. آما بو خوش گونلر دوام تاپمايير و آذربايجانين بلالي ايللري گليب چاتير. آذربايجانين غرب بؤلگهسي چئشيتلي هجوملار و باسقينلارا معروض قالير. ارمني-جيلو دستهلري خوي، سالماس، اورمو، سولدوزا باسقين ائديرلر و چوخلو آذربايجان اهالسيني اؤلدوروب يوردلاريني ويران قويورلار.
ارمني لرين باسقيني ايله برابر، خوي شهري ۱۲۹۶-جي ايلده ارمني دستهلرينين ۵۷ گونلوک محاصرهسينده قالير. بونونلا برابر، آجليق و قحطليک باش وئرير. يئمگه و قارين دويوزدورماق اۆچون هئچ نه تاپيلمايير. بونا گؤره ده، خوي اهاليسينين چوخو خستهلنرک، سوء تغذيه و سوء هاضمه خستهليکلرينه توش گليرلر. بو ايش، آشيق قوربانين اوشاقلاريندان دا يان کئچمهيير، اونلاري دا ياخالاييب، اؤلوملرينه سبب اولور. قوربانين حيات يولداشي دا اوشاقلارينين دقّيني گتيريب، وفات ائيله يير.
قوربان، بير داها خويدا، تک و يالقيز قالير. بو اوزدن خويدان چيخيب، ديلمانا يوللانير. ديلماندا آشيقليق ائديب، گونونو کئچيرير. بير نئچه مدت ديلماندا ياشاديقدان سونرا، بير دول آرواد ايله عائله حياتي قوروب و اورادا قالارگي اولور. قوربانين ديلماندا قالديغي ايللرده، اوچ اوغلو دونيايا گلير.
علي(۱۳۰۲)، ولي(۱۳۰۴)، قولو(۱۳۰۶). فلكين اليندن، آجيلار چکن قوربان، يئنه ده فلگين بلاسي ايله راستلاشير. ۱۳۱۰-جو ايلده ديلمانا بؤيوک بير زلزله گليب، هر نهيي يئر ايله بير ائديب ديلماندان يالنيز بير تورپاقلي تپه قالير. خوشبختچيليکدن بو دفعه قوربانين عائلهسي، جان ساغليغي ايله، بو بلادان قورتولورلار. او زمان ديلمانين يئرينه، سالماس آددا يئني بير شهر سالينير.
قوربان دا اورا گئديب، بير ائو تيکير و سالماسدا قالير. سالماسدا، ۱۳۱۲-جي ايلده آشيغين خديجه آدلي بير قيزي دونيايا گلير. بير نئچه مدت سونرا، سالماسدا ياشايا بيلمهين و اؤز کندلريني اؤزلهين، آشيق قوربان، کندلرينه قاييدير. قوربانين جمال آوايا گيريشي ايله، آتاسي وفات ائيله يير. آتاسينين جسديني قوشچويا داشيان واختدا، يولدا آتاسي حاقدا مرثيه لر و آغي لار اوخوياراق، قوشچودا تورپاغا تاپشيرير.
يئنه ده، روزگار قورباندان دؤنور، ۱۳۱۷-جي ايلده بير داها حيات يولداشي فاطما خانيمي ايتيرير، قوربان يئنه ده يالقيز قالير. بير داها ائولنمهين، قوربان، آشيقليغا گئتديگي گونلر، اوشاقلاريني باجيسينا تاپشيريب، چاغيريلديغي يئرلره يوللانير.
اؤز دؤورونده انزل ماحالينين ان آدليم آشيغي اولان، قوربان موسيقي، سازي و سؤزو ايله توي شنليک مراسملرينه قاتيلير. ها بئله، انزل ماحاليندا، ديل جلماني آدي ايله مشهور اولان، جلمان(ياللي) ريتم لريني اوستاليقلا ايفا ائدير. چوخ شيرين صحبت و داستانلاري ايله مشهور اولان قوربان موسيقي، جمال آوا کندينين قهوه خاناسيندا چوخلارينا بو شفاهي خالق داستانلاريندان اؤيرهدير. آما بير داهادا چرخ، دؤنور و بو دفعه سيرا دموکرات کوردلريندهدير. دموکرات کوردلري، انزل ماحالينا يورويوب، نئچه کندي و اونونلا برابر عائلهلريني تالان ائديرلر. بو تالاندان، قوربانين عائلهسي ده، نصيبسيز قالمايير و پاييني آلير.
عؤمرونون سون گونلرينه قدر، آشيقليق ايله مشغول اولان، آشيق قوربان موسيقي نهايت ۱۳۳۴-جو ايلده، بير سويوق قيش گونونده، جمال آوا کندينين قهوه خاناسيندا گاز ايله زهرلنيب و مسموم اولور و ايکي گوندن سونرا بو دونياني ترک ائدهرک، ابديته قووشور.
اونو جمال آوا کندينين مزارليغيندا دفن ائديرلر. اوشاقلارينين دئديگينه گؤره، عؤمرونون ياشاديغي ايللرده، دائم غرور و عزت ايله ياشاميشدي و فلكين مۆختلیف سيناقلاريندان باش اوجا چيخمشدير.
آشيق قوربان هم ده، بير مؤمن و اعتقادلي مسلمان ايدي. او محرم و صفر آيلارينا خاص حؤرمت بسلهميشدي. قوربان، محرم و صفر آيلاريندا، سازينين پردهلريني و سيملريني آچاراق، بو آيلاردان سونرا، بير داها سازينا پرده و سيم قوشورموش. بو دا اونون بو آيلاردا هوس ائديب ساز چالما فکرينه دوشمهسينين قارشيسيني آلماسي سببيندن ايدي.اونون سازی هله ده قالیر و اؤز نوه سینین ائوینده دیر. دئييلنلره گؤره، اؤزونه مخصوص ابهتي وار ايميش و آشيقليقدا، آشيقليق شخصيتينه چاتميش ايدي.اورمونون آدليم آشيغي، آشيق فرهاد ايله ده، دوستلوق علاقهلري وار ايميش و اونون شاگردلرينه ده چوخ سؤزلر اؤيرهتميشدير. آشيق درويش کيمي، بؤيوک آشيقلاردا اوندان بير واختلار سؤز-صحبت اؤيرهنميش ايميشلر.