ایشلدن:Qilavuz/Romantizm (1)

John William Waterhouse, Lady of Shalott 1888

رومانتیزم ،(fr. romantisme) 1800 و 1850 ایللر آراسیندا اوروپا"دا ادبیاتی،موزیکی،فلسفه نی و اینجه صنعتی ائتکیلی یَن انتئلئکتوال (آیدین) بیر آخیمدیر.دویقو و بیرئیسه لیک تئملریله مشخص اولان رومانتیزم آخیمینا  قاتیلانلار،اورتا چاغ دوورهه سینین گوزللیکلرینه تاپینارمیش. بیر اؤلچوده صنایع اینقیلابی ،آیدینلانما چاغین آریستوکراتیک سوسیال و سیاسال دوزه نینه، دوغانین بیلیمسل راسیونالیزیونونا و کلاسیسمه تپکی اولاراق دوغان بیر آخیمدیر.اورتا چیخیشیندا ایسه 1789 بؤیوک فرانسه اینقیلابی سونراسینداکی توپلومسال ،سیاسال و دوشونسل یاپینین ائتکیلری واردیر..

رومانتیزم

اینگلیس

اینگیلیز رومانتیکلری يالنیزجا اويقارلیغین ياپماجیلیغینا(تصنعی اولماغینا)، تاریخین آجیماسیزلیغینا گؤره دئییل، عینی زاماندا فرانسه اینقیلابچیلارین يانیندا يئر آلمیشلار. ایلک اینگیلیز رومانتیزمی، دوغويا، قادینلیک، جوجوکلوک دونياسینا جهتبیریدی.

آلمان

فریدریش شیلر ،(آلمان رومانتیزم آخیمینین ائتکیسینده اولان اینجه صنعتچیدیر.)

آلمان رومانتیزمینین قایناقلاری 18. یوز ایله قدر اوزانیر. کلپ استوک و لئسینگ یئنیلنمه نین اؤنجولریندندیرلر."Sturm und Drang" حرکاتینین کؤکه نینده ده اونلارین ائتکیله ری حیس ائدیلیر.هئردئری"ن یانیسیرا قوته و شیلری ده بو حرکاتین ایچینده دیرلر. رومانتیزم، هولدئرلین و ژان پو کیمی سونراکی نسلین تمثیلجیلرینده داها بلیرگیندیر.سون رومانتیکلر آراسیندا آیشندورف ،لودویگ اوهلنگ ،موریکه ایله رومانتیزمدن ائتکیلنمک له قالماییب بو حرکتین توم اؤزلملرینی پایلاشمایان هاینه ساییلا بیلیر.

فرانسه

گئچمیشتن دئورالینان هر شئيین سؤز قونوسو ائدیلمه سینه دايانان وآنلاشیلماسی گوج بیر مودئرنلیک وئریلهرینه گؤره شکیلله نن بو يئنی دويارلیلیغین(حسیاتی) اورتايا چیکیش فورمالاری فرانسیز دئوریمی نین همن اؤنجه سیندن باشلاياراق فرانسادا هر دؤنمده وارلیغینی سوردوردو. فرانسادا رومانتیزم روسسئاو و Mme de Stael"ی اوخويان و شاتوبئرییانی"ی اوستالاری سايان نسلی تمثیل ائدر. رومانتیزم لامارتین، اینجه صنعتده اؤزگورلوغو ساوونان هوگو، ویگني، موسه اؤزونو قبول ائتدیردی و نئروال، قاوتئر، پ. بورئل کیمی صنعتناتچیلری ائتکیله دی. استاندال، دوما کیمی گئچمیشه دوغرو گئتمک ورینه  ایچینده ياشادیغی توپلومو توصیف ائتمه یی اوستونله دی.

ایتالیا و ایسپانیا

ایتاليا و ایسپانيادان چیخان رومانتیکلر گؤزلندیغی قدر گئنیش بیر چئوره یه يايیلانمادیلار. تاریخسل قوشوللارین ائتکیسیيله، ادبی حرکت بو ایکی اولکه ده سیخی سیخیيا سیياسته باغلی قالدی. ایتاليادا لیبئراللار و يوردسئورلر اؤنجه لیکله، رومانتیکلردی. گ. برئشت و س. پئللیکو  ایله مانزونی (نیشانلیلار) اؤنملی تمثیلجیلر آراسیندادیر. بويوک بیر شاعر اولان لئوپاردی دؤنمه دامقاسینی وورورکن کاردوکی ده ریسورگیمئنتو"نون باغیملی ادبیياتینا قارشی چیخار.

عثمانلی دوولتی

تنظیمات فرمانینین اعلانیندان سونرا باشلایان و باتی ادبیاتی اؤرنک توتولاراق مئيدانا گتیریلن تنظیمات ادبیياتی‌نین (1859-1896) ایلک ایللرینده رومانتیزم آخیمی‌نین باشلیجا کیشیلری‌نین باشلیجا ياپیتلاری وئریلدی. هوگو، شاتوبریان، دوماس؛ تیياترو آلانیندا اؤزللیکله قوته شیلر آنیلابیلیر. تنظیمات ادبیياتی‌نین لاب چوخ يازار و شاعری (احمد میتهات، نامیک کمال، شمس الدین سامی، عبدول حق حمید، رجائی زاده محمود اکرم) رومانتیزم آخیمی‌نین ائتکیسینده دیرلر. نامیک کمالین اینتیباه رومانی کامئليالی قادینین؛ Vatan yahut Silistre اويونو دا رومئو و ژولییتین ائتکیسینده دیر. ادبیات-ای جدیده دؤنمینده حالیت ضیا اوشاقلیگیل"نین  Mai ve Siyah آدلی رومانینداکی احمد جمیل کاراکتئری رومانتیک يازارلاری اوخوماق ایچین اؤزلم دويار.ایکی .مشروطیت دؤنمیندن سونرا میللی ادبیيات دؤنمینده يوسوف ضیا اورتاچین "بینناز" آدلی اويونوندا هوگونون ائتکیسی واردیر.فرانسه ادبیياتی‌نین ائتکیسی تورکییه ادبیاتیندا حیس ائدیلمیشدیر.

رومانتیک ادبیات

رومانتیزم بیر ادبیيات آخیمی اولمانین اؤتسینده، 18. يوز ایل سونو ایله 19. يوز ایل باشلاریندا اوروپادا يئر ائتمیش بللی بیر دويارلیلیغی معین ائدیر. فرانسادا دوغان بو حرکت گونئي اوروپا اولکه لرینه (ایتاليا و ایسپانيا) بیراز داها گئج گیرمیشتیر. کلاسیک ادبیيات آخیمینا تپکی اولاراق 18. يوز ایلین سونلاریندا دوغان و ویکتور هوگويلا بیرلیکته بويوک ایفتیخار قازانان رومانتیزم، اینسانین ياراتما اؤزگورلوغو اؤنونده کی هر شئيه قارشی دورور. "ان ایيی قورال، قورالسیزلیکتیر" دیيه ن رومانتیکلر، اینسانین دويقولارینی، دوش گوجونو حیاتا گئچیرمه سینی و اینسانی دوزلتمه نین توپلومو دوزلتمکله اولابیله_جه_یینی ساوونورلار. 

رومانتیزم ادبیياتتان گلن بعضی موتیفلرین اوستونده دورور: گئچمیشین روح جاغریسینی يا دا قینانماسینی، جوجوکلار و قادینلارلا ایلگیلی حساسیته وئریلن اؤنم، اینجه صنعتجینین و آنلاتیجی‌نین يالنیزلیغی، و دوغا سايقیسی کیمی موتیفلر رومانتیک ادبیياتیندا سیخجا قوللانیلیر. آيریجا، ائدقار آلئن پو و ناتانیل هاوثورن کیمی بازی رومانتیک يازارلارین يازیلاری دوغاوستو وئ اینسان پسیکولوژیسی ایلئ ایلگیلی تئسیسلئر اوستونئ کورولموش.