ایندومتریوز

Endometriosis
Endometriosis
	Endometriosis as seen during laparoscopic surgery
ایختیصاص	Gynecology
علامتلر	Pelvic pain, infertility
عادی باشلانغیج	30–40 years old
مودّت	Long term
سببلری	Unknown
ریسک فاکتورلاری	Family history
تشخیص اوصولو	Based on symptoms, medical imaging, tissue biopsy
اوخشار شرطلر	Pelvic inflammatory disease, irritable bowel syndrome, interstitial cystitis, fibromyalgia
قاباقین آلماق	Combined birth control pills, exercise, avoiding alcohol and caffeine
موعالیجه	NSAIDs, continuous birth control pills, intrauterine device with progestogen, surgery
سیخیلیق	10% reproductive age females
اؤلوملر	~100 (2015)

ایندومتریوز، ایندومتیری بیر دوروم دور کی اوندا سلوللارین ایندومتریوم سلولولاری کیمی، توخوما لایه سی کیمی اورتاسینی اؤرتن توخوم قاتینین، دناسیز سلوللارین دن چیخیش ائتمه سی نین بیر حالیدیر. چوخ واخت بو اویورلار، فالوپئیا لوله لر و اویورون و اویوریون اطرافيندا اولان توخونما دا اولور؛ آنجاق چوخ آز زامانلاردا بدنین باشقا بؤلوملرینده ده باش وئرر. اساس علامتلر بیلک درد و سونسوزلوقدور. بو مرضده اولانلارين یاخین ياريسي، کرونیک بیلک آغریلارینا دوشه جک، 70%-ده ده آییندا آغریلار باش وئریر. جینسي علاقه لر واختيندا درد ده چوخ ياييليير. بو حادثه دن دوشن قادین لارین ياريسينا قدر قاريشيقسيزليق باش وئرير. آز گؤروشلو علامتلر، اورین یا کولک علامتلرینی دن عیبارت دیر. قادينلارين 25%-ده علامتلر يوخدور. اندومیتریوز هم توپلومسال هم ده سایکولوژیک اثرلر اولا بیلر.^[۱]^[۱]^[۱]^[۱]^[۱]

ندنلر داها تامامن آچيقلماييب. خطر فاکتورلارینا، بو دورومون عائله تاریخینه گؤره اولماسی داخیل دیر. اینندومتریوز بؤلگه لری هر آی قانلیشیر و بو ندندن آلتیما و داغلار تؤکولور. اینندومتریوزدن گلن اینگیلیسجه: endometriosis (یاشاماماق) ، سرطان دئییل. دیآگوناسین اساسینا، طیبی تصویر آلماسی ایله بیرلیکده علامتلر گلیر؛ آمما بیوپسی، دیآگوناسی نین ان یقینلی یولودور. بو کیمی باشقا علامتلره ندن اولانلار، بیلن آلتیماسی ناخوشلوغو، تحریک ایشچی کوللر سندروما، ایستیتیال سستیت و فیبرومیالژی دیر. اینندومتریوز چوخ واخت خاطا تشخیص اولونور و قادین لارا چوخ واخت علامتلرینین ساده و یا دوغال اولدوغونو دئییرلر.^[۱]^[۲]^[۲]^[۲]^[۲]^[۱]

ایلک شواهید، بیرلیکده آغزی ایله قارشی قارشی آلینان مانع حمل لرین ایستیفاده ائتمه سی نین اندومیتریوز خطرینی آزالدیغینی بیلدیریر. ایدمان و چوخ میقداردا الکولدن اوزاقلاشماق دا معتبر اولا بیلر. اندومیتریوزون درماني يوخدور، آمّا نئچه درمان علامتلريني داها ياخشيلاشديرار. بو، درد دواسی، هورمون درمانلار و یا جراحی دن عیبارت اولا بیلر. توصیه اولونان درد الده ائتمک اوچون، معمولاً ناپروکسین کیمی سستروئید اولمایان سوْخما ضد دوا (این ایس ای ای دی) دیر. دوغوم قارشي آلما قرصونون فعال مؤلفه سینی داواملی اولاراق آلماق و یا پروژستوجنله قارشی بیر آنترا- اوترین آلتی ایستیفاده ائتمه ده یاخشی اولار. گونادوتروپن آزاد ائدن هورمون اگونست (GnRH agonist) سونسوز اولانلارين بويلو اولماقداري آرتيرماليدير. اینندومتریوزون جراحی ایله گؤتورولمه سی، علامتلرینی باشقا درمانلارلا کنترول ائتمه ین شخصلرین درمانینا ایستیفاده اولونور.^[۲]^[۲]^[۲]^[۲]^[۲]^[۲]

اینندومتریوز دوغوم یاشلی قادینلارين ۱۰% - ن یاخینجا داخیل اولور. بیر تخمیننله گؤره بو تاریخدن: ۲۰۱۵^{[بروزرسانی]} ۱۰.۸ میلیون نفر دونیا بو دورومدا دیر. باشقا قایناقلارین تخمینینه گؤره، بو مرضین ۶- ۱۰% قادینلارا مربوط اولور. اینومیتریوز اوتوز و قیرخ ایللرین ده چوخ گؤروشور، آمما سگگیز یاشدا قیزلاردا باشلاییر. بو ندن دن آز آدام اؤلور. اینندومتریوز ایلک دفعه ۱۹۲۰-جی ایللرده آیری بیر دوروم اولماق اوچون تعیین ائدیلدی. او واختا قدر، اندومتریوز و آدینومیوز بیرلیکده دوشونولموشدو. بو ناخوشلوغو ایلک کئمین دئییلدیگی بیلینمیر.^[۶]^[۶]

قایناقلار:

^ ^۱٫۰۰ ^۱٫۰۱ ^۱٫۰۲ ^۱٫۰۳ ^۱٫۰۴ ^۱٫۰۵ ^۱٫۰۶ ^۱٫۰۷ ^۱٫۰۸ ^۱٫۰۹ ^۱٫۱۰ Bulletti C, Coccia ME, Battistoni S, Borini A (August 2010). "Endometriosis and infertility". Journal of Assisted Reproduction and Genetics. 27 (8): 441–7. doi:10.1007/s10815-010-9436-1. PMC 2941592. PMID 20574791.
^ ^۲٫۰۰ ^۲٫۰۱ ^۲٫۰۲ ^۲٫۰۳ ^۲٫۰۴ ^۲٫۰۵ ^۲٫۰۶ ^۲٫۰۷ ^۲٫۰۸ ^۲٫۰۹ ^۲٫۱۰ ^۲٫۱۱ ^۲٫۱۲ ^۲٫۱۳ ^۲٫۱۴ Error on call to Şablon:cite web: Parameters archiveurl and archivedate must be both specified or both omittedEndometriosis (13 February 2017). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 13 May 2017.
^ McGrath, Patrick J.; Stevens, Bonnie J.; Walker, Suellen M.; Zempsky, William T. (2013). Oxford Textbook of Paediatric Pain. OUP Oxford. p. 300. ISBN 9780199642656. 2017-09-10-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب. {{cite book}}: |archive-date= / |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک)
^ WHO Classification of Tumours Editorial Board, ed. (2020). "2. Endometriosis and related conditions". Female genital tumours: WHO Classification of Tumours. Vol. 4 (5th ed.). Lyon (France): International Agency for Research on Cancer. pp. 170–173. ISBN 978-92-832-4504-9. 2022-06-17-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب. 2022-06-24-ده یوخلانیب. {{cite book}}: |archive-date= / |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک)
^ Wang H, Naghavi M, Allen C (October 2016). "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016/S0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)
^ ^۶٫۰ ^۶٫۱ Brosens I (2012). Endometriosis: Science and Practice. John Wiley & Sons. p. 3. ISBN 9781444398496. 2021-02-27-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب. 2020-08-04-ده یوخلانیب. {{cite book}}: |archive-date= / |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک)

[Bulletti2010-1] ۱٫۰۰ ^۱٫۰۱ ^۱٫۰۲ ^۱٫۰۳ ^۱٫۰۴ ^۱٫۰۵ ^۱٫۰۶ ^۱٫۰۷ ^۱٫۰۸ ^۱٫۰۹ ^۱٫۱۰ Bulletti C, Coccia ME, Battistoni S, Borini A (August 2010). "Endometriosis and infertility". Journal of Assisted Reproduction and Genetics. 27 (8): 441–7. doi:10.1007/s10815-010-9436-1. PMC 2941592. PMID 20574791.

[WH2014-2] ۲٫۰۰ ^۲٫۰۱ ^۲٫۰۲ ^۲٫۰۳ ^۲٫۰۴ ^۲٫۰۵ ^۲٫۰۶ ^۲٫۰۷ ^۲٫۰۸ ^۲٫۰۹ ^۲٫۱۰ ^۲٫۱۱ ^۲٫۱۲ ^۲٫۱۳ ^۲٫۱۴ Error on call to Şablon:cite web: Parameters archiveurl and archivedate must be both specified or both omittedEndometriosis (13 February 2017). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 13 May 2017.

[Mc2013-3] McGrath, Patrick J.; Stevens, Bonnie J.; Walker, Suellen M.; Zempsky, William T. (2013). Oxford Textbook of Paediatric Pain. OUP Oxford. p. 300. ISBN 9780199642656. 2017-09-10-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب. {{cite book}}: |archive-date= / |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک)

[WHOblue2020-4] WHO Classification of Tumours Editorial Board, ed. (2020). "2. Endometriosis and related conditions". Female genital tumours: WHO Classification of Tumours. Vol. 4 (5th ed.). Lyon (France): International Agency for Research on Cancer. pp. 170–173. ISBN 978-92-832-4504-9. 2022-06-17-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب. 2022-06-24-ده یوخلانیب. {{cite book}}: |archive-date= / |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک)

[GBD2015De-5] Wang H, Naghavi M, Allen C (October 2016). "Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980-2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1459–1544. doi:10.1016/S0140-6736(16)31012-1. PMC 5388903. PMID 27733281.{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)

[Bro2012-6] ۶٫۰ ^۶٫۱ Brosens I (2012). Endometriosis: Science and Practice. John Wiley & Sons. p. 3. ISBN 9781444398496. 2021-02-27-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب. 2020-08-04-ده یوخلانیب. {{cite book}}: |archive-date= / |archive-url= وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک)

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]