تورقون آلماس
| تورقون آلماس | |
|---|---|
| آد | تورقون آلماس |
تورقون آلماس (30 اوکتوبر 1924، قاشقار شهری - 11 سپتامبر 2001) — اویغور شاعیری، دراماتورقو.
حیاتی
[دَییشدیر]تورقون آلماس 30 اوکتوبر 1924-جو ایلده قاشقار شهرینده دوغولموشدو. ایلک تحصیلینی دوغولدوغو شهرده آلان شاعیر سونرا قولجا شهرینه گئده‌رک اورادا اوخویور. اورومچی شهرینده‌کی دارالمعلیمینی بیتیرن آلماس قاراشهره موعلیم ایشله‌مه‌یه گؤندریلیر. 1947-جی ایلین ماییندا تورقون آلماس و دوستلاری کاشقاردا میتینق تشکیل ائدیرلر. میتینقین تشکیلاتچیلارینی حبس ائدیرلر. 1948-جی ایلین آپرئلین 8-ده خالقین تضییقی آلتیندا تورقون آلماس و یولداشلارینی حبسدن بوراخماق مجبوریتینده قالیرلار. حبسدن چیخان شاعیر همین ایل قولجا شهرینه گئده‌رک اورادا "آلما" قزئتینده ایشه گیریر. سورا دا ایسه اورومچی شهرینده‌کی"تاریم" ژورنالیندا امک فعالیتینی داوام ائتدیریر.[۱]
1990-جو ایلده آکتو رایونونون بارین کندینده باش وئرن سیلاحلی توققوشمالاردان سونرا سانسور نظارتی آرتیر و یازیچی، شاعیر، ژورنالیستلر و صنعت آداملارینا قارشی تعقیبلر باشلاییر. 1991-جی ایلین فئورالیندان سونرا تانینمیش اویغور عالیمی، یازیچی تورقون آلماسین "اویغورلار" ،"هون تاریخی" ،"اسکی اویغور ادبیاتی" کیتابلاری تنقید هدفینه چئوریلیر، اوراداکی فاکتلارین تفتیشینه باشلانیلیر. تورقون آلماس و دیگر نوفوذلو اویغور ادیبلری "پانتورکیست" ،"اویغور شووینیستی" ،"تجزیه‌طلب" دئیه سوچلانیر، تقیب و تنقیدلره معروض قالیرلار. بئله‌لیکله، اویغور ادبیاتینین اینکیشافی لنگیدیلیر، تکرار دورغونلوق دؤورونه دؤنولور.
تورقون آلماس "پیچاق" درامینی یازمیش، "تاریم شاماللاری" (تاریم یئللری)، "تان سحری" (دان سحری) کیمی شئیر کیتابلارینی و "هون تاریخی" ،"اویغورلار" آدلی تاریخ کیتابلارینی چاپ ائتدیرمیشدیر.[۲].
تورقون آلماسین "اویغورلار" اثرینی حمید حمرایئو روس دیلینه چئویرمیشدی.[۳] بو کیتاب اویغورلار حاقیندا یازیلان کیتابلارین بیرینجیسیدیر. اویغور دیلینده 1989-جو ایلده چیخیب.
تورقون آلماس وطن‌پرور کیمی تاریخچیلیکده ده اؤزونو گؤستریردی. اولو بابالاری قودرتلی تورک دؤولتلری قورموش اویغورلارا قدیم اویغور دؤولتلرینی تانیدیر و بونلارلا غورور دویمالاری تبلیغ ائدیردی.
ییرمینجی عصرین اویغور ادبیاتینین ان قاریشیق و ان زنگین دؤورو آدلاندیرماق اولار. دیوان ادبیاتینی داوام ائتدیرنلرله هئجا وزنینده خالق شئیری یازانلار ادبیاتی عنعنه وی قایدادا داوام ائتدیریب یاشادیردیلار. ادبیاتا یئنی گلمیش بیر قروپ ایسه آوروپا ادبیاتینین تاثیریله نثری، درامچیلیغی اینکیشاف ائتدیرمه‌یه چالیشیردی. پوئزییادا ژانر باخیمیندان دا دییشیکلیکلر باش وئریردی. آوروپانین تاثیریله سربست شئیر یازانلار مئیدانا آتیلسالار دا، کلاسسیک چین، یاپون شئیر قلیبلریندن یارارلانانلار دا واردی. تورغون آلماس نوواتور، یئنیلیکچی ادیب ایدی.