توغرول بیگ
| Tughril Tuğrul طوغرول | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| بَی، بیک، بک، بیگ یا دا بئی | |||||
 | |||||
| بؤیوک سلجوقلو ایمپیراتورلوغونون سولطانی | |||||
| شاه‌لیق | ۱۰۳۷-نجی میلادی ایلدن ۴ سپتامبر ۱۰۶۳ میلادیه دک | ||||
| قاباقکی | ایمپیراتورلوق باشلاندی | ||||
| سوْنراکی | آلپ ارسلان | ||||
| دوغوم | ۹۹۰ میلادی ایلی | ||||
| اولوم | ۴ سپتامبر ۱۰۶۳ (۷۳ یاش) | ||||
| حیات یولداشی | آکا، یوسف قدیر خان قیزی آلتون جان خاتون سیّده فاطمه | ||||
| اوشاقلار | یوخودو | ||||
| |||||
| سولاله | سلجوق خاندانی | ||||
| آتا | میکائیل بیگ سلجوق اوغلو | ||||
| دین | سونّیلیک | ||||
توْغرۇل بیگ و یا توْغرۇل بَی یا دا طوْغرۇل بَی و یا توْغرۇل بک (اینگیلیسجه: Tughril) بؤیوک سلجوقلو ایمپیراتورلوغونون قوروجوسو و ایلک سولطانی. ۱۰۳۷ دن ۱۰۶۳ ایل‌لری آراسیندا حؤکومت ائدیب و سلجوقلو تورکلرینین بؤیوک سولطانی اولوب. توغرول بَی ایسلام دینینه اعتیقاد ائتمیشدی.
بیگ لیغا یئتیشماق و دوام اوچون چابا لار
[دَییشدیر]سلجوق بیگین اولوموندن سورا جندبن شهرینین سلجوقلولارینین باشینا طغرول گئچیر. سامانی لرین انقراضیندان سورا سلجوقلولار قره خانلیلار قارشی سیندا یالنیز قالیرلار.قره خانلی خانی ایلک خان سلجوقلولارین قدرتیندن نگرانیدیر اونونوچون اولارا سالدیریر و سلجوقلولار جند دن چولله ره قاچیللار. 1012 ایلینده ایلک خان اولور و زندانی اوغلو علی تگین زنداندان قاچاراق بخارا شهرینه گدیر و اوردا اولان سلجوقلولار کی سامانلیلارین سون ایل لرینده سامانی حاکیمی اولاری اورا گتیرمیشدی ، بولارین بیگی ارسلان یابغویلا اتفاق ادیر و بخارا دا بیر کیچیک و مستقل قره خانلی حکومتی قورور. طغرول بیگ ده اوباسینن جند دن اوزاقلاشیر و بخارا دا عمی سی اریلان یابغونون یانینا گلیر آما علی تگین اولاری بویروغو آلماسی اوچون اولارا سالدیریر طغرول بیگ ده مجبور اولور صعب العبور چول لره قاچسین . طغرول بیگ قارداشی چاغری بیگی اکتشاف اوچون 3 مین آتلینان خراسان ری و آذربایجان یولوندان آنادولویا گوندریر،چاغری بیگ آذربایجانا یتیشنده گورور کی اوندان قاباخ دا بعضی تورکمنلر بورایا گلیبلر و غزا فیکرینده دیلر،چاغری بیگ اولاری دا یانینا قاتیر و وان گولونون حوضه سینده اولان ارمنی کرالیغی واسپوراقانا سالدیریر و غنیمت لر الده ادیر. چاغری بیگ بو باشاری دان سورا بو سفره سون وریر و طغرول بیگ یانینا قاییتماق ایستییر. چاغری بخارایا قاییدیر و قارداشی طغرولا گوروشور و حکایتلری آنلاداراق بو سوزو دییر کی بو یول دا قاباغیمدا بیر نفر کیشی گورمه دیم کی قاباغیمدا دورا. چاغری بیگین گتیردیغی غنیمت لر و اولارا قاتیلین تورکمنلر سایه سینده سلجوقلولار داها دا قدرتلنیرلر آما ارسلان یابغو اولاری علی تگینین سالدیری سیندان قورخوداراق بیله لرینه چول لره گتماخلارینی توصیه ادیر اونلار دا اوجور ادیرلر.
علی تگینله ساواشماق و خوارزمه گوچ اتمک
[دَییشدیر]سامانلیلارین انقراضیندان سورا علی تگینین حکومت قورماسی بخارا دا قره خانلیلارلا غزنه لیلره خوش گلمیر ،1025 ایلینده قره خانلی قدیر خانلا غزنوی سلطان محمود بیربیرینن گوروشوللر و بو باره ده مذاکره ادیرلر. بو آرادا علی تگین کی دورومو گورور آرادان ایتیر و گیزلنیر . بو ایکی حکومت باشچی سی توافق الیرلر کی علی تگینین حکومتینی آرادان آپارسینلار و اونون یانیندا کی سلجوقلو تورکمنلرینی ده خراسانا گوچدورسونلر. سولطان محمود بخارادا اولان سلجوقلولارا ائلچی گوندریر و اولارا دییر کی اتحاد ات ماق اوچون بیگوزو سلطان محمود حضورونا یوللاین . ارسلان یابغو بیگ اولاراق سلطان محمودون حضورونا گدیر،سولطان محمود اونو و اوغلو توتوقلاییر و هندوستاندا کلینجار قلعه سینده ساخلاییر سورا بخارادا تورکمنلرین اوباسینی باساراق تاراج ادیر و 4 مین نفر تورکمنی خراسانا گوچودورور. طغرول بیگ کی علی بیگ له ارسلان یابغونون اتفاقیندا ده ییردی سلطان محمودون غزبیندن ایمن قالیر.علی تگین محمودون دونوشوندن سورا بخارایا قاییدیر و حکومتینین باشینا گچیر و چون ارسلان یاغو و تورکمنلری یانیندا یوخدولار طغرول بیگ ه الچی گوندریر و اتفاق تکلیف ادیر آما طغرول اونا اعتماد اله میر و بو تکلیفی رد ادیر. علی تگین کی گورور اولاری بویروغو آلتینا آلابیلمییب بیر سیاسی خدعه وورور و سلجوق بیگ اوغلو یوسوف ینالا خلعت گوندررک اونو یابغو اعلام ادیر آما بوندادا موفق اولمور نیه کی طغرول بیگ ایذن وئرمیه رک بیگ لیق دا قالیر. علی تکین کی بو دوروم دان سینیرلنیر آلپ قارا آدلی بیر فرمانده سینه امر ادیر کی سلجووقلولار اوزرینه کدسین و اولاری آرادان آپارسین. بو ساواشدا یوشوف ینال و چوخلو تورکمنلر اولورلرآما طغرول بیگ جانینی قورتارا بیلیر. 1029 ایلینده چاغری بیگ اوغلو آلپ ارسلان دونیایا گلیر بونو خوش فال توتوللار و سلجوقلو لار آلپ قارایا سالدیراراق اونون 1000 نفر آدامین اولدوروللر و بویله لیک له اوز انتقاملارین آلیرلار. سلجوقلولار 1032 ایلینده یورت لاریندان چیخاراق 15 مین چادیر لا خوارزمه گدیرلر آما اورا یتیشنده علی تگین له صلح ادیرلر .
خراسانا گوچ اتمک
[دَییشدیر]سلطان محمود اولندن سورا غزنه ده سلطنت ساواشلاری باشلییر.مسعود علی تگین دن یاردیم آلیر آما سلطنته یتیشندن سورا اونو بوراخیر و قره خانلی سلطانیلان متحد اولور. مسعود خوارزم والی سی آلتونتاشی علی تگینین اوزرینه یوللاییر و بخاررانین فتح اوچون اونا فرمان وریر. آلتونتاش ساواشدا اولور و بو دورومو کلا ده گیشدیرریر نیه کی اوغلو هارئن علی تگینینن بیرلشیر و غزنه نن استقلال ساواشینا گیریر. هارون 1034 ایلینده سلجوقلولارا هدیه گوندررک اونلارلا اتفاق ادیر . بو آرادا جند امیری شاه ملک کی سلجوقلولارین قدیمی دوشمنیدیر گیزلیندن سلجوقلولارین یورتونو تاپیر و اولاری آنی دن سالدیریر و 8 مین نفری اولدوررک غنیمت لر الده ادیر و دالی چکیلیر. سلجوقلولار بو ماجرانی متفق لرینین دسیسه سی بیلیر لرآنجاق هارونون یاردیمی واولار گوندردیغی هدیه لر اولاری آرام ادیر آیریجا هارون شاه ملکی ده مجبور ادیر کی سلجوقلولاردان الچکسین و جند شهرینه قاییدسین. 1035 ایلینده علی تگین اولور و قیسا مدت دن سورا هارون دا مسعودون دسیسه سیله اولدورولور طغرول بیگ کی گورور شاه ملک له علی تگینین اوغول لاری آراسیندا قالیری گینه ده گوچ اتماق قراری وریر و بو سفر ده خراسانا گوچور.
مستقل حکومت قورماق
[دَییشدیر]1035 ایلینده سلجوقلولار 10 مین آتلی نان خراسانا گلیب وه مرو له سرخس له فراه دا یورت توتوللار و تزدن سولطان مسعودا الچی گوندریب و نظامی خدمت قارشی سیندا بو منطقه لرینی ایستیللر. سولطان محمود سلجوقلولاری اوزونه تهدید بیلیر و اونونچون بکتدی بیگ بویروغندا سپاهی قویاراق سلجوقلولارا سالدیر ماسینی امر ادیر ،بکتدی سلجوقلولاری آنی اولاراق توتور و اولاری مغلوب ادرک غنیمت لر الده ادیر آما غنیمت لری پایلاندا چاغری بیگ و تورکمنلری اونا سالدیریلللار و بیله سینی مغلوب ادیرلر. سلجوقلولار و ضفر دن غرور لان میر لار و تزدن مسعودا مکتوب گوندریب بیله سیندن عفو دیله ییرلر دییر لر کی فقط اوزلریندن دفاع ادیب لر سلطان مسعود دا اولاری قبول ادیر و دهستانلا نساوفرا نی اولار بیراخیر. سلجوقلولار تازا یورت لاریندا اوغوز بوی لارینین آخینینن گوجلنیللر و بو دوروم مسعودا اصلا خوش گلمیر نیه کی هم اولاردان خطر حس الیر و هم اوغوز لار اورداکی غزنه وی منس.ب لارینن درگیرلیقلاری اولور. سولطان مسعود 15 مین نفر سپاهی نی وزیرینه وررک اونا خراسانا طرف گت ماسینی ایستییر ،سلجوقلولار بونو بیلنده مسع.دا مکتوب گوندریلر و دییر لر کی اولارین بیر گوناهی یوخ دو و آیریجا یورت لارینین کیچیک اولماسیندان شیکایت ادرک تازا یورت لار ایستیللر،مسعود بو سوزلر دن حیص لنیر و ساواش اوچون فرمان وریر. 1038 ایلینده ایکی اوردو بیربیرینن ساواشیرلار و سلجوقلولار بو ساواش دا بویوک باشاری الده ادیر لر و غزنه لیلری مغلوب ادیر لر. سلجوقلولار خراسانی اله گچیریللر و اوردا مستقل حکومت لرینی قوروللار و طغرول بیگ سولطان اولاراق نیشابور شهرینی باش کند سئچیر.
دندانقان ساواشی 1040
[دَییشدیر]1035 و 1038 ایلینده سلجوقلولار موفق اولورلار کی غزنه لیللری ساواش دا یئنسینلر و بو سبب اولور کی غزنه نین اعتباری قونشو اولکه لر آراسیندا آزالسین بو سبب له سولطان مسعود 1038 ایلینده بیر بویوک اوردو حاضیرلایاراق بلخه ساری یولادوشور. غزنه اوردوسو بلخ شهرینه گدیر و اوردا اولان دا سلجوقلولار اورایا سالدیراراق موفق اولورلار کی بیر ساواش فیلینی اوردان قاچیدیب و غنیمت آلسینلار . سلطان مسعود کی سلجوقلولارین خطرینی گورور اولارین آردیجان دوشور. چاغری سرخس شهرینه چکیلیر و اینانج لا طوغرول بیگ ده اورایا گدیرلر . غزنه اوردوسو رمضان آییندا سالدیریللار و سلجوقلولار بوزقیرا قاچیرلار. سولطان مسعود 1039 ایلینده هراتا چکیلیر و ایسیلرین سونوناجان اوردا قالماغا قرار وریر. 1040 ایلینین مه آییندا سلجوقلولار غزنه اوردوسونا سالدیریللار و تزیندن چکیلیللر و یول اوستونده ده سو قویولارین خراب الیللر ،مسعود بولارین آردیجان دوشرک سپاهینین سوسوزلوغون گورور ودندانقان منطقه سینه کی سولو بیر منطقه ایدی گتماق ایستیر آما اورا یئتیشنده گورور کی سو قویولاری خراب اولوب. دندانقان منطقه سینده سلجوقلولار غزنه سپاهینا سالدیریللار و خسته سوسوز اولان غزنه سپاهینی آغیر وضع ده آردان آپاریللار سولطان مسعود دا قاچاراق موفق اولور کی جانینی قورتارسین. 1040 ایلینده سلجوقلولار ایلک بویوک ساواشلاریندا بیر بویوک باشاریا ال تاپیللار.
تازا توپراق لار
[دَییشدیر]دندانقان ساواشیندا سورا سولطان طوغرول ،ملک چاغری و اینانج یابغو هره سی اوز مولک لریندن تورپاق بویوتماغا باشلادیلار. چاغری بیگ بلخی فتح ادیر و سوراسی جوزجان،بادغیس ،ختلان و تخارستانی اله گچیدیر. اینانج یابغو هراتی فتح ادیر و ابراهیم ینالین قاردا اوغلوسو ائرتاش سیستانی اله گچیدیر. بو زمان دا شاه ملک کی اسکی دن سلجوقلولارین دوشمنیدیر 40 مین نفرلیک اوردویلا خوارزمه سالدیریر و اورانین حاکیمی اسماعیل سلجوقلولارلا متحد اولدوغوایچین قاچیر و اولارا سیغینیر. طوغرول بیگ نیشابور دا تازا تشکیلات قوراندان سورا 1041 ایلینده طبرستانی وگورگانی اوزونه باغلیر و اونون آردیندان 1043 ایلینده چاغری بیگ له بیرلیقدا خوارزمه سالدیریر و اورانی سلجوقلو ایالتی حالینا گتیریر. شاه ملک ده او چاغدا قاچماغا چالیشسادا یاپا بیلمیر و توتولاراق عمرونون آخیرینا جاخ زنداندا قالیر.
ری شهرینین باشکند اولماسی و تازا مناطقین فتحی
[دَییشدیر]او چاغدا کی طوغرول بیگ خوارزم ده ایدی ابراهیم ینال ری شهرینی ارسلان یابغونو اوغوز لاریندا آلیری و اونون آردیندان موفق اولور همدان وجبال شهرلرینی ده فتح اله سین . طوغرول بیگ ری شهرینه گلیری و اورانی اوزونه تازا باشکند اولاراق سئچیر و اوندان سورا قارداشی ابراهیم ینالا ایرانین مرکزی و جنوبی و غربینین فتح ائت ماغا فرمان وریر.
ایمپراطورلوغون گئنیشلتماسی و ابراهیم ینالین شورشی
[دَییشدیر]1049 ایلینده ابراهیم ینال سولطان طوغرولا اعصیان ادیر و بونونوچون ایکی قارداش بیربیرینن ساواشیرلار. ابراهیم ینال ساواش مغلوب اولور وسرماح قلعه سینه قاچیر سولطان اورایی محاصره ادیر و نتیجه سینده ابراهیم ینالی توتوقلاییر آما سورا اونا عفو ادرک بویروغو آلتینا آلیر. 1050 ایلینده طوغرول بیگ اصفهانا سالدیریر و بیر ایل محاصره دن سورا اورانی فتح ادیر و او شهری اوزونه یئنی باشکند قیلیر. 1054 ایلینده سولطان طوغرول آذربایجانا ساری گئدیر و تبریزده روادیلری و گنجه ده ده شدادیلری اوزونه باغلیر اونون آردیندان سولطان دیاربکره گدیر و مروانیلری ده طابع قیلیر. سولطان طوغرول بو ایش لردن سورا ملازگرده سالدیراراق بیزانسا دا ساواش اعلام ادیر لاکین هاوانین سویوخلوغونا گوره مجبور اولور آذربایجانا قایییت سین. همین بو زامان دا بغداد شهرینده شیعه سوننو داواسی اولور و سبب اولور کی شهر کونترول دان چیخسین اونونوچون خلیفه طوغرول بیگه مکتوب گوندررک اوندان ایستیر کی بغدادا گلسین. 1055 ایلینده طوغرول حلوانا گدیر و بغدادین امیرلری اونون یانینا گلرک اوز اطاعت لرینی بیلدیریللر اونون آردیندان سولطان طوغرول بغدادا گیریر و آل بویه حکومتینه باغلی اولان امیرلرین بیر قیسمین اعدام ادیر و شهرده دوزنی حاکیم ادیر و بویله جه شیعه سوننو داواسی حله لیک قورتولور. طوغرول بیگ بغداد دان خاریج اولور و موصولا سالدیریر ،اورانی اله گئچیدندن سورا قارداشی ابراهیم ینالا وئریر آما ابراهیم 1058 ایلینده اونا تازادان شورش ادیر و ایلک همدانا سوراسی دا ری شهرینه سالدیریر. ری شهرینین ائشیکیندن اولان ساواشدا سولطان طوغرول لا آلپ ارسان موفق اولورلار کی ابراهیم ینالی مغلوب اله سین لر و ساواش آراسیندادا ابراهیم ینال جانینی الدن وئریر.
بساسیرینین شورشی بغداد دا
[دَییشدیر]طوغرول بیگین یوخلوغونودا امیر بساسیریری کی بیر شیعه و تورک امیریدیر عباسی خیلافتینده شورش ادیر و بغدادی اله گئچیرندن سورا عباسی خلیفه سین سورگون ادیر و خطبه نی فاطیمی میصر خلیفه سی آدینا اوخور. 1059 ایلینده طوغرول بیگ قدرتی عباس یخلیفه سینه قایتارماق اوچون یولاچیخیر و بساسیریه مکتوب گوندریر کی خلیفه نی قدرته قایتار و خطبه نی اونون آدینا اوخو منده عراقا گیرمه ییم آما بساسیری دییر بس کی طوغرول ضعفیندن اوچون بو سوزو دییر ،بسایریر بو تکلیفی رد ادیر. طوغرول بیگ بغدادی آلماغیچون یولا دوشور ،بساسیری سلجوقلو اوردوسونون قودرتین گورندن سورا کی یئتیشمیشدی بغداد یاخینلیغینا بغداد دان قاچیری طوغرول بیگ ده اونون آردینا اوردو یولایاراق بیله سین توتور اولدورور و باشینی بغداد دا دیریکه آسیر. طوغرول بیگ عباسی خلیفه سینی قدرته قایتاریر و بغدادی دوزنه گیردیریر.
ائولیلیک و اولوم
[دَییشدیر]بساسیرینین مغلوبیتیندن سورا سولطان طوغرول قصد ادیر کی خلیفه نین قیزلاریندان بیریسینی آلسین خلیفه اول قبول اله میر آما سورا اونون عواقیبیندن قورخور و بو ایشی بوینونا آلیر. 1062 ایلینده بو ازدواجین عقدی اوخونور و سولطان خانیمیسین گورندن سورا ری شهرینه طرف یولا دوشور و قیسا مدت دن سورا وفات ادیری.
قایناقلار
[دَییشدیر]تاریخ ایران منصور جدی
سلجوقلولار عثمان توران