مرکزی دیزمار قصبه‌سی
مرکزی دیزمار قصبه‌سی یا دا دیزمار ماحالی — دوْغۇ آذربایجان اوستانینین قاراداغ ویلایتینده بیر ماحال. مرکزی دیزمار قصبه‌سی، ورزیقان بؤلگه‌سینین قصبهلریندن‌دیر، کی خاروانا بؤلومونده یئرلشیب.
تاریخی
[دَییشدیر]یاقوت الحموی یازیر: "دیزمار – آذربایجاندا، تبریزین یاخینلیغیندا بؤیوک بیر قالادی". حمدالله مستوفی قزوینی أسکی دیزماردان بحث ائده‌رک یازیر: "دیزمار – تبریزین قوزئیینده یئرلشن بیر ماحالدیر. ماحالین أللی آددا بللی کندی وار. أن بؤیوک‌لری دوزال، کوردشت، قولان، خارار، خور و آزاق کندلری‌دیر. باخمایاراق، تئز-تئز ایستی‌لر اولور، ایقلیمی مولاییم‌دیر. سویو داغ‌لاردان آخان چای‌لاردان گؤتورورلر. بو چای‌لار آخیب آرازا قاریشیر. تارلالارین باری-بهره‌سی تاخیل، پامبیق و دورلو مئیوه‌جات‌دیر. بوردان تبریزه هئرآغاج تره گتیریرلر. ماحالین وئرگی‌سی 40800 دیناردیر". فض الله رشیدالدین یازیر: "دیزماردان تبریزه او قدر مال گتیریلیردی، همین مال‌لاردان اؤتری آیریجا بیر خان وار ایدی. بو خان "خشاب" آدلانیردی. خشاب زنگین‌لیگی ایله باشقا خان‌لاردان سئچیلیردی". (خان یول‌لار اوستونده تیکیلن کاروانسارا بیچیم‌لی تیکی‌لییه دئییلیردی.) دیزمار ماحالی قاراداغ ویلایتینده مئیوه‌لرین ان بول اولدوغو یئردیر. ماحالدا "آرازباری"، "دیزماری"، "کوردشتی" نؤولو اوزوم‌لر، نارلار یئتیشیر. فزلوللاه رشیدالدین قئید ائدیر، آرازبار و دیزمار ماحال‌لاری 15 مین مان نار تدارک ائدیر. دیزمار ماحالی‌نین باشکندی دوزال شئن‌لیگی (منطقه‌سی) ایدی. دوزال کندی آراز چایینا یاخین بیر اراضیده یئرلشیر.[۱]
یاری دوزال‌دان آلدی،
سئودیم دوزال‌دان آلدیم.
قیسمت، خئییر، برکت،
هامین دوز الدن آلدیم.
آراز اوستو دوزالدی،
اوستومو قودوز آلدی.
شیل شاتیر اولماق اۆچون،
یئددی ائودن دوز آلدی.
دوشوبدو گون دوزالا،
واخت کئچه، گون دوزه‌له.
گئجه گؤردوگوم یوخو،
کئچیدی گوندوز أله.
دیزمار سانجاغی
[دَییشدیر]دیزمار ماحالی 1534-جو ایلده بیر مدت عثمانلی‌لارین ألینه دوشدو. ماحال دیزمار سانجاغی آدلاندی. دیزمار سانجاغی مردان‌ناقیم، سیندیان، اوزومدیل، گرگر و زونوز ناحیه‌لرینه بؤلونوردو.
شرقی و غربی دیزمار ماحالی
[دَییشدیر]دیزمار ماحالی خانلیق دؤنمینده ایکی یئره بؤلوندو. بیرینجی شرقی دیزمار، ایکینجی غربی (قربی) دیزمار ماحالی آدلاندی.