ئوتمه لي

ویکی‌پدیادان، آچیق بیلیک‌لیک‌دن

ئوتمه لي (مسجّع)- سجع عربجه قـوشـلارين اوخوما غيدير،توركجه قوشلارين اوخوشماقلارينا،آواز لارينا «ئوتمه» دئييرلر.سجع ايكي شكيلده اوْلور. بيرينجي سينده كليمه لر آراسيندا قورولور,ايكينجي سي جومله لر آراسيندا ايشلنير. سجع ايله كليمه لر و جومله لر آراسيندا قورولان آهنگي، چالغيني آرتيق زنگينلشديرمك اوْلور. سجع هجالارين چئشيدلري، «روي» نين بيرگه اولوب اولماسيندان بحث ائدير،و بو بحث قافيه بحثيندن گئنيشدير.

چونكو قافيه يالنيز شعريده دانيشلير،امّاسجع بيرتك شعريده دئييل، «نثر» ده ده ايشه آلينار.آذربايجان توركجه سي سجع باخيميندان،چوخ زنگين بيرديلدير. يوخاريدا دئييلديييي كيمي سجع ايكي بؤيوك سطحيده طرح اولور:

1-موازي سجع (آربا- ئوتمه)

كليمه لرآرا 2-مطرّف سجع (يانلي- ئوتمه)

3-موزون سجع (بيچيملي- ئوتمه)

سجع (ئوتمه)

1- ترصيع ( سارما )

جومله لر آرا 2- موازنه و مماثله ( اوزلاشما )

3 - اعنات الازدواج ( قارشيليق )

موازي سجع (آربا-ئوتمه)[دَییشدیر]

ايكي كلمه اؤلچودش ، «روي»حرفينده بيرگه اولا،دئييلير.

مَرفوعه= مَوضوعه

فيها سُرُر” مَرفُوعَه و اكواب” مَوˆضوعَه ( قرآن- غاشيه13-14)

سؤز= کؤز

آدام آلتيندا سؤز،قازان آلتينداکؤز ( آتالار سؤزو)

شراب = رباب

گه ل قيـرخ اﻳلليک شرابم

رفـــده قـــالان ربابيم ----(حميد نطقی )

موازی سجع دوزتمه ﻳوللاری[دَییشدیر]

1 - بيرهجالي كليمه لرده ايلك سوسوغو دييشمه ك ايله :

باغ ، داغ ، ساغ

من كؤلگه سيز باغ گـؤرمه ديم...........ائل دردی تک داغ گؤرمه ديم

گـؤزله رمی يومـوب آچــديم............نئچـه دوْستو ساغ گؤرمه ديم ----( رسـول رضا)


ياش ، قاش

قاشي کمی قامتی بوٍکولموش...........ياشي کيمی پيکری توٍکولموش ---- ( فضـولـی )


باج ، تاج

باش اوجالديقدا دماوند داغيندان باج آليرسان.......... شئر اليندن تاج آليرسان ----(شهريار)


2- نئچه هجالی كليمه لرده،قافيه هجاسيندا،ايلک سوسوغو دييشمه ك ايله :

بارماق ، بارداق قارساق ، قارماق

3- نئچه هجالی كليمه لرده،قافيه هجاسيندا قاباق هجالاردا ايلک سوسوغو دييشمه ك ايله :

حاخلاديم= ساخلاديم

اؤزمو زامانلارا حاخلاديم،اؤره ک اؤلکه سين سنه ساخلاديم

سحـری گـونش له آداخـلاديم،نييه مـددعا دئمـه ييم سنـه ----(سحـر خانيم)


ساليرام= چاليرام

برجلردن برجلره يوللار ساليرام

سـاعاتدان – ساعاتا

اوچورام کـی ، مـن

عصيردن – عصيره

قـاناد چاليـرام.---- (نبـی خـزری)

آیریجا باخ[دَییشدیر]

قایناق‌لار[دَییشدیر]