تورکیه جومهور باشقانلاری‌نین لیستی
تورکیه جومهور باشقانلاری‌نین لیستی، تورکیه جومهوریتی جومهور باشقانی اوْلاراق وظیفه یاپمیش شخصلری شامیل اوْلان لیست دیر.
تورکیه جومهوریتی آنایاساسینا گؤره جومهور باشقانی، دؤولت و حؤکومت باشقانی دیر. تورکیه بؤیوک میلت مجلیسی آدینا تورکیه سیلاحلی گوجلری‌نین عالی باش کوماندانلیغی‌نی تمثیل ائدر. جومهور باشقانی، بئش ایللیگینه وظیفه یاپار. بیر شخص ان فازلا ایکی دفعه جومهور باشقانی سئچیله‌بیلیر.
جومهور باشقانی‌نین خسته‌لیک، خاریجه چیخما، اؤلوم، چکیلمه و یا باشقا بیر نه‌دن ایله داوام ائده‌مدیگی دۇروموندا یئنی‌سی سئچیله‌نه قدر جومهور باشقانی یاردیمجی‌سی، جومهور باشقانلیغینا وکالت ائدر جومهور باشقانی؛ قیرخ یاشینی دوْلدورموش، یۆکسک تحصیل ائتمیش و میلت وکیلی سئچیلمه یئترلیگینه صاحیب تورک وطنداشلاری آراسیندان دوْغرودان خالق طرفیندن سئچیلیر.[۱]
بۇ گونه کیمی اوْن ایکی نفر آند ایچه‌رک جومهور باشقانلیغی یاپارکن بئش نفر ده جومهور باشقانلیغینا وکیللیک ائتمیشدیر. بۇ شخصلردن ایکی‌سی وظیفه‌لری سیراسیندا طبیعی نه‌دنلردن حیاتلاری‌نی الدن وئرمیشلر (مصطفی کمال آتاتورک و تورقوت اؤزال)، بیری عسگری کودیتا نتیجه‌سینده دئوریلدی (جلال بایار) و بیری تورکیه بؤیوک میلت مجلیسی طرفیندن ساغلیق سبب‌لری نه‌دنی ایله وظیفه‌دن آلیندی (جمال گورسل).
جومهور باشقانلاری ایچری‌سیندن مصطفی کمال آتاتورک، عصمت اینونو و جلال بایار "حیزب اۆیه‌سی جومهور باشقانی" اوْلاراق وظیفه یاپمیشلاردیر. آتاتورک و اینونو هم جومهوریت خالق حیزبی باشقانی هم ده جومهور باشقانی اوْلاراق وظیفه ائتمیش، بایار ایسه جومهور باشقانلیغی وظیفه‌سی باشلادیغیندا دموکرات حیزبی باشقانلیغیندان ایستیعفا ائتمیش آمما جومهور باشقانلیغی سیراسیندا حیزب اۆیه‌سی اوْلمایی داوام ائتدیرمیشدیر. ۱۹۶۱ تورکیه جومهوریتی آنایاساسی‌نین گتیردیگی جومهور باشقانی‌نین حیزب‌سیز اوْلما زوْرونلوغو ۲۰۱۷ تورکیه آنایاسا دگیشیکلیک رفراندومونون قبول ائدیلمه‌سی ایله لغو اوْلدو. ایندیکی جومهور باشقانی رجب طیب اردوغان، عدالت و اینکیشاف حیزبی باشقانی اوْلاراق دؤردونجو حیزب اۆیه‌سی اوْلان جومهور باشقانی اوْلدو.
جومهورباشقانلاری لیستی
[دَییشدیر]- سیاسی حیزب‌لر
- باشقا
| سیرا | شکیل | آد (دوْغوم–اؤلوم) |
سئچیم | وظیفه باشلانیشی | وظیفه بیتمه‌سی | وظیفه مودتی | سیاسی حیزبی | اؤنجه‌کی ایشی |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۱ | 
|
مصطفی کمال آتاتورک (۱۸۸۱–۱۹۳۸) |
۱۹۲۳ | ۲۹ اوْکتوبر ۱۹۲۳ | ۱۰ نوْوامبر ۱۹۳۸ (وظیفه‌ده ایکن اؤلدو) |
۱۵ ایل، ۱۲ گون | جومهوریت خالق حیزبی | ۱-جی تورکیه بؤیوک میلت مجلیسی باشقانی |
| ۱۹۲۷ | ||||||||
| ۱۹۳۱ | ||||||||
| ۱۹۳۵ | ||||||||
| — | 
|
عبدالخالق رندا (۱۸۸۱–۱۹۵۷) |
— | ۱۰ نوْوامبر ۱۹۳۸ | ۱۱ نوْوامبر ۱۹۳۸ | ۱ گون | جومهوریت خالق حیزبی | ۴-جو تورکیه بؤیوک میلت مجلیسی باشقانی |
| ۲ | 
|
عصمت اینونو (۱۸۸۴–۱۹۷۳) |
۱۹۳۸ | ۱۱ نوْوامبر ۱۹۳۸ | ۲۷ مئی ۱۹۵۰ | ۱۱ ایل، ۱۹۷ گون | جومهوریت خالق حیزبی | ۱-جی تورکیه باش‌باخانی |
| ۱۹۳۹ | ||||||||
| ۱۹۴۳ | ||||||||
| ۱۹۴۶ | ||||||||
| ۳ | 
|
جلال بایار (۱۸۸۳–۱۹۸۶) |
۱۹۵۰ | ۲۷ مئی ۱۹۵۰ | ۲۷ مئی ۱۹۶۰[a] | ۱۰ ایل، ۰ گون | دموکرات حیزبی | ۳-جو تورکیه باش‌باخانی |
| ۱۹۵۴ | ||||||||
| ۱۹۵۷ | ||||||||
| — | _(cropped).jpg)
|
میلی بیرلیک کومیته‌سی باشقان: ژنرال جمال گورسل (۱۸۹۵–۱۹۶۶) |
— | ۲۷ مئی ۱۹۶۰ | ۱۰ اوْکتوبر ۱۹۶۱ | ۱ ایل، ۱۳۶ گون | عسگری | ۱۰-جو تورکیه قورو قوشونلاری کوماندانی |
| ۴ |
|
جمال گورسل (۱۸۹۵–۱۹۶۶) |
۱۹۶۱ | ۱۰ اوْکتوبر ۱۹۶۱ | ۲ فوریه ۱۹۶۶[b] | ۴ ایل، ۱۱۵ گون | طرفسیز سیاستچی[c] | میلی بیرلیک کومیته‌سی باشقانی |
| — | 
|
ابراهیم شوقی آتاساقون (۱۸۹۹–۱۹۸۴) |
— | ۲ فوریه ۱۹۶۶ | ۲۸ مارس ۱۹۶۶ | ۵۴ گون | طرفسیز سیاستچی | ۳-جو تورکیه جومهوریت سناسی باشقانی |
| ۵ | ,,_Bestanddeelnr_916-7535_(cropped).jpg)
|
جودت سونای (۱۸۹۹–۱۹۸۲) |
۱۹۶۶ | ۲۸ مارس ۱۹۶۶ | ۲۸ مارس ۱۹۷۳ | ۷ ایل، ۰ گون | طرفسیز سیاستچی | ۱۲-جی تورکیه سیلاحلی گوجلری باش قرارگاه باشقانی |
| — | 
|
تکین آری‌بورون (۱۹۰۳–۱۹۹۳) |
— | ۲۸ مارس ۱۹۷۳ | ۶ آوریل ۱۹۷۳ | ۹ گون | طرفسیز سیاستچی | ۴-جو تورکیه جومهوریت سناسی باشقانی |
| ۶ | 
|
فخری قوروتورک (۱۹۰۳–۱۹۸۷) |
۱۹۷۳ | ۶ آوریل ۱۹۷۳ | ۶ آوریل ۱۹۸۰ | ۷ ایل، ۰ گون | طرفسیز سیاستچی | تورکیه جومهوریت سناسی سناتورو |
| — | .jpg)
|
احسان صبری چاغلایانگیل (۱۹۰۸–۱۹۹۳) |
— | ۶ آوریل ۱۹۸۰ | ۱۲ سپتامبر ۱۹۸۰[d] | ۱۵۹ گون | طرفسیز سیاستچی | ۶-جی تورکیه جومهوریت سناسی باشقانی |
| — | .png)
|
میلی تهلوکه‌سیزلیک شوراسی باشقان: ژنرال کنعان اورن (۱۹۱۷–۲۰۱۵) |
— | ۱۲ سپتامبر ۱۹۸۰ | ۹ نوْوامبر ۱۹۸۲ | ۲ ایل، ۵۸ گون | عسگری | ۱۷-جی تورکیه سیلاحلی گوجلری باش قرارگاه باشقانی |
| ۷ |
|
کنعان اورن (۱۹۱۷–۲۰۱۵) |
۱۹۸۲ | ۹ نوْوامبر ۱۹۸۲ | ۹ نوْوامبر ۱۹۸۹ | ۷ ایل، ۰ گون | طرفسیز سیاستچی | میلی تهلوکه‌سیزلیک شوراسی باشقانی |
| ۸ | 
|
تورقوت اؤزال (۱۹۲۷–۱۹۹۳) |
۱۹۸۹ | ۹ نوْوامبر ۱۹۸۹ | ۱۷ آوریل ۱۹۹۳ (وظیفه‌ده ایکن اؤلدو) |
۳ ایل، ۱۵۹ گون | طرفسیز سیاستچی | ۱۹-جو تورکیه باش‌باخانی |
| — |
|
حسام‌الدین جیندوروک (دوْغوم ۱۹۳۳) |
— | ۱۷ آوریل ۱۹۹۳ | ۱۶ مئی ۱۹۹۳ | ۲۹ گون | طرفسیز سیاستچی | ۱۷-جی تورکیه بؤیوک میلت مجلیسی باشقانی |
| ۹ | 
|
سلیمان دمیرل (۱۹۲۴–۲۰۱۵) |
۱۹۹۳ | ۱۶ مئی ۱۹۹۳ | ۱۶ مئی ۲۰۰۰ | ۷ ایل، ۰ گون | طرفسیز سیاستچی | ۱۲-جی تورکیه باش‌باخانی |
| ۱۰ | 
|
احمد نجدت سزر (دوْغوم ۱۹۴۱) |
۲۰۰۰ | ۱۶ مئی ۲۰۰۰ | ۲۸ آقوْست ۲۰۰۷ | ۷ ایل، ۱۰۴ گون | طرفسیز سیاستچی | ۱۴-جو تورکیه آنایاسا محکمه‌سی باشقانی |
| ۱۱ | .jpg)
|
عبدالله گول (دوْغوم ۱۹۵۰) |
۲۰۰۷ | ۲۸ آقوْست ۲۰۰۷ | ۲۸ آقوْست ۲۰۱۴ | ۷ ایل، ۰ گون | طرفسیز سیاستچی | ۴۰-جی تورکیه خاریجی ایشلر باخانی |
| ۱۲ | 
|
رجب طیب اردوغان (دوْغوم ۱۹۵۴) |
۲۰۱۴ | ۲۸ آقوْست ۲۰۱۴ | وظیفه‌ده | ۱۰ ایل، ۶۸ گون | طرفسیز سیاستچی
عدالت و اینکیشاف حیزبی |
۲۵-جی تورکیه باش‌باخانی |
| ۲۰۱۸ | ||||||||
| ۲۰۲۳ |
نوْتلار
[دَییشدیر]- ^ تورکیه ۲۷ مئی کودیتاسی نتیجه‌سینده وظیفه‌دن آلیندی.
- ^ ساغلیق دورومو نه‌دنی ایله وظیفه‌دن آلیندی.
- ^ ۱۹۶۱ تورکیه جومهوریتی آنایاساسی اساسیندا، تورکیه جومهوریتی جومهور باشقانی حیزب‌سیز اوْلمالی دیر قانونو تصویب ائدیلدی. بۇ قانون ۲۰۱۷ تورکیه آنایاسا دگیشیکلیک رفراندومونون آردیندان لغو ائدیلدی.
- ^ تورکیه ۱۲ سپتامبر کودیتاسی نتیجه‌سینده وظیفه‌دن آلیندی.