هپاتیت سی
هپاتیت سی عئینی آدلا خاطیرلانان (هپاتیت سی ویروسو) ویروسلا باغلی توسعه ائدن خسته‌لیک‌دیر. خسته‌لیک اوزون مدته قاراجیری زدلییر و قاراجیر سیرروزونون اینکیشافینا سبب اولور. ویروس ۱۹۸۹-جو ایلده کشف ائدیلمیش‌دیر. بیلینمدیی دؤورلرده، حادثه‌لر هپاتیت آ و هپاتیت ب خسته‌لیکلرینه بنزدیین‌دن بۇ خسته‌لیک نون آ- نون ب هپاتیتی (آ و ب یئ باغلی اولمایان) آدی ایله خاتیرلانماق‌دا ایدی.
عمومی معلومات
[دَییشدیر]هپاتیت سی اینفئکسیون خسته‌لیک‌دیر. قاراجیری یولوخدورور و قاراجیر آلوولانماسینین – هپاتیتینی عمله گتیریر. اکثر حاللاردا سیمپتوملاری موشاهیده اوْلونمور، آنجاق خرونیکی هپاتیتی ایزله‌مک مۆمکون‌دور. خستلیین سوْنراکی گئدیشی قاراجیرین لیفلرینین داغیلماسی – قاراجیر سیرروزو ایله نتیجه‌لنیر. هپاتیت سی ویروسو (هجو) قان واسطه‌سیله یاییلیر. ج هپاتیتینه قارشی هئچ بیر واک‌سین یوخ‌دور. اینفئک‌سییانین سیمپتوملاری تیببی باخیم‌دان ایداره ائدیله بیلر و پاسیئنتلرین پروپورسییاسی آنتی–ویروس درمانلارینین اوزون کورسو ایله ویروس‌دان تمیزله‌نیله بیلر. ائرکه‌ن تیببی موداخیله فای‌دالی‌دیر، هجو اینفئک‌سییاسی ایله آداملار تئز-تئز مولاییم سیمپتوملاری یاشاییر و بونا گؤره ده موالیجه حاقین‌دا فیکیرلشمیر. احتیمال اوْلونور کی، دونیادا ۱۵۰–۲۰۰ میلیون آدام ج هپاتیتی ایله یولوخموش‌دور.
هپاتیت سی ویروسو آلتی تانینمیش هپاتیت ویروسلارین‌دان‌دان بیری‌دیر: آ، ب، ج، د، ائ، گ.
۱۹۷۰-جی ایللرین اورتالارین‌دا سهییه اینستیتوتونون اینفئکسیون خسته‌لیکلر بؤلمه‌سینین رهبری هاروی ژ. آلتئر و اونون تدقیقات کومان‌داسی نوماییش ائتدی کی، اکثر هپاتیت خسته‌لرین‌ده خسته‌لیک تؤردیجیلری هپاتیت آ و ب دئییل. بۇ کشفه، بئینلخالق علمی-تدقیقات ایشی ویروسو تانیماق اۆچون، غئیری آ، ب هپاتیتی آدلاندیردی (نانبه).
۲۰۰۰-جی ایلده، هکیملر آلتئر و هووگهتون ویروسون کشفینه گؤره «قاباقجیل ایش اۆچون» کلینیک تیببی تدقیقات لاسکئر موکافاتی ایله تلتیف اوْلون‌دو – هان‌سی کی او ج هپاتیتینی نؤولره آییرماغین مئتودلارینی و ویروسو آشکارا چیخارتمیش‌دیر. عئینی زامان‌دا آبش-دا قان کؤچورمه‌ده ویروسون یاییلماسینین ۳۰٪ قارشی‌سینین آلمیش‌دیر.
قاراجیر سیرروزو و قاراجیر خرچنگی هپاتیت ج ویروسونون تأثیرین‌دن یارانا بیلیر. بیرینجی فازا ۶ آی مدتینه چکیر. ۶۰ – ۷۰٪ خسته‌لرده هئچ بیر سیمپتوم موشاهیده اوْلونمور. بعضی حاللاردا پاسیئنتلرده کسکین هپاتیته دا راست گلینیر. کسکین هپاتیت ج اینفئک‌سییاسینین سیمپتوملارینا ایشتاهانین آزالماسی، یورغونلوق، قارین بوشلوغون‌دا آغریلار، ساری‌لیق و قریپه بنزر سیمپتوملار عاییددیر. هپاتیت سی ویروسو عادتاً ایلک ۱–۳ هفته عرضین‌ده قان‌دا تاپی‌لیr.Anticisimlار قان‌دا ۳–۱۲ هفته عرضین‌ده تاپیلیر. ۱۵–۴۰٪ شخصلرده کسکین فازادا قاراجیرین یوکسک فعال‌لیغی نتی-جسینده بۇ ویروسون ایسپونتان تمیزله‌نمه‌سی باش وئریر. ۶۰–۸۵٪ هپاتیت ایله یولوخموش پاسیئنتلر ج خرونیکی هپاتیتینی توسعه ائتدیریر و اینفئک‌سییا ۶ آیدان چوخ داوام ائدیر. اوولکی پراکتیکادا اگر خسته اؤز-اؤزونه تمیزلنردی‌سه موالیجه ائتمک مصلحت گؤرولموردو. سون تدقیقاتلار گؤستریرکی، گئنوتیپین کسکین فازاسین‌دا موالیجه‌یه صرف اوْلونان واخت ۹۰٪ حاللاردا خرونیکی خسته‌لیک فازاسین‌دا صرف اوْلونان واخت‌دان ۲ دفعه آزدیر و بۇ زامان ویروسون بؤیوک اکثریتینین تمیزله‌مک مۆمکون‌دور. ج خرونیکی هپاتیتی آلتی آیدان چوخ داوام ائدن هپاتیت ج ویروسو اینفئک‌سییاسی کیمی معین ائدیلیر. بۇ اکثر حال‌دا سیمپتوم‌سوزدور و بۇ اساساً تصادفه‌ن آشکار ائدیلیر.
خستلیین کلینیکاسی هر اینسان‌دا موختلیف جور اولور. عمومی سیمپتوملارا ایسه یورغون‌لوغو، چکینین آزالماسینی، قریپه بنزر سیمپتوملاری، ازله آغری‌سینی، اویناق آغری- سینی، دایانیق‌سیز آشاغی هرارتی، قاشینمانی، هیه‌جانلانمانی، قارین آغری‌سینی خصوصیله یوخاری سئکتوردا، ایشتاها دییشیک‌لیکلرینی، اورک بولانماسینی، دیارئیا، مده پوزغون‌لوغو، ایدراک دییشیک‌لیکلری، دئپرئس‌سییا، باشاغریلاری و اهوال-روهییه‌نین پوزولماسینی مثال گؤسترمک اولار.
هپاتیت ویروسلاری خیردا (۵۰ نم اؤلچوده)، رنت ترکیب‌لی ویروسلارا عاییددیر. بۇ فلاویویریدائ عائله‌سین‌دن هئپاجیویروس نؤوونون تک عضوودور. هپاتیت ج ویروسونون آلتی اساس گئنوتیپی وار – هان‌سی کی رقه‌مله (مثلاً، گئنوتیپ ۱، گئنوتیپ ۲ و س) گؤستریلیر.
هپاتیت سی ایله یولوخما
[دَییشدیر]ویروس قاراجیرده و قان‌دا تاپیلار. اساس یولوخما یولو قانلادیر. مثلاً، ایکی آدام عئینی اینه‌نی ایستیفاده ائتسه‌لر یولوخما اولا بیلر. بونون ان مشهور شک‌لی نارکوتیک ایستیفاده‌سی‌دیر. دیگر بیر یولوخما یولو قان نق‌لی‌دیر. بیر آداما، هپاتیت ج ویروسو داشییان بیر آدامین قانینین کؤچورولمه‌سی کیمی. ایندیکی واخت‌دا ائدیله‌ن تئستلر ایله بۇ آرتیق تامامیله غئیری-مۆمکون کیمی‌دیر. آنجاق، ۱۹۹۰-جی ایلن اولی خسته‌لیک بیلینمدیین‌دن و دیاقنوز تئستلری اولمادیغین‌دان، بۇ دؤورده ائدیله‌ن قان کؤچورمه‌لری ریسک داشییا بیلردی. ویروس توپورجک، سیدیک، ایسپئرما کیمی بدن مایئلرین‌ده تاپیلماز. بۇ سببله جین‌سی علاقه اسناسین‌دا بولاشما نادیردیر. بدن مایئلرین‌ده ویروس اولماسی اۆچون بۇ مایئلره بیر شکیل‌ده قان قاریشماسی لازیم‌دیر (مثلاً: دیش اتین‌ده قاناما). ویروس مئنستوراسییا قانین‌دا اولور. بۇ دؤورده اوْلان جین‌سی علاقه یولوخما باخیمین‌دان ریسک‌لی‌دیر (قانین آچیق بیر یارایا بولاشماسی ایله). عئینی اینه ایستیفاده ائدیله‌رک ائدیله‌ن پئیوندلر، دؤیمه و س. کیمی عملیاتلار یولوخوجو اولا بیلر. عئینی تراش بیچاغی و دیش فیرچاسینی ایستیفاده ائتمک، بونلارین قان ایله تماس ائتمه‌سی احتیمالی سببی ایله یولوخوجو اولا بیلر. هپاتیت ج علامتلری اورک بولانماسی، آشاغی سوییه‌ده تئمپراتور، قارین بؤلگه‌سی و قاراجیرین ویروس اوْلان قیسمینین ضعیف‌لیگی و هسساس‌لیغی، تدریجه‌ن گؤرونه‌ن ساری‌لیق، قوسما و حال‌سیزلیق شکلین‌ده‌دیر. بۇ علامتلر آتیپیک اوْلدوغو قدر، اول ده دئییلدیی کیمی خسته‌لیک فاکتورونون آلینماسین‌دان چوخ اوزون زامان سوْنرا دا اورتایا چیخا بیلیر. جین‌سی یوللا هپاتیتین اؤتورولمه ریسکی جمعی ۵٪-دیر. هپاتیت ج -ده هازیرلاییجی فاکتورلار یعنی هپاتیت سی اینفئک‌سییاسینا اویغون حالا گلمه‌سینه سبب اوْلان فاکتورلار آشاغی‌داکیلاردیر.
- چوخ و داوام‌لی حیوانی منشألی زولال و یاغ قبولو،
- ایسپیرت ایستیفاده‌سی،
- سیقارئت ایستیفاده‌سی،
- غئیری-کافی تروز و مئیوه ایستئهلاکی،
- قئیدا و فردی گیگیئنایا دقت ائدیلمه‌مه‌سی.
هپاتیت ج اگر موالیجه ائدیلمزسه سیرروز، قاراجیر خرچنگی و اؤلومه سبب اولار.[۱]
قایناقلار
[دَییشدیر]- ^ هپاتیت خسته‌لیگی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2011-05-27. یوْخلانیلیب2016-08-14.