یومورتا
دونیانین هئچ بیر مطبخی اسکی دن یومورتاسیز دئییلدیر. اینسانلار یۇمۇرتا ایله قیدالانماغا او قدر قدیمدن باشلاییبلار کی، بلکه ده بو اونلارین ایلک قیدا محصوللاریندان بیری اولموشدور.
بوتون حئیوانلار حیاتلارینا بیر یومورتانین ایچینده باشلارلار. دیشینین یومورتاسی ارکه یین اسپرمیله بیرلشتیگینده حئیوانین بالاسی اولوشور.
اینسانلار یومورتاسی
[دَییشدیر]اینسانلار داخیل بوتون ممه لیلر یومورتالارینی بدنلرینین ایچینده ساخلار. اوشاق دوغونجایا دک آناسینین ایچه ریسینده بؤیومه سینی سوردورور.
قوشلار یومورتاسی
[دَییشدیر]قوشلاردا، آنا قوش یومورتاسینی ایچه ریسینده ساخلاماز. او یومورتاسینی یوواسیندا یومورتار. بالا حئیوان یومورتانین ایچینده گئلیشیر. زامانی گلینجه دیمدیگیله یومورتانین قابیغینی دئشیر و یومورتادان چیخیر. یومورتایان حئیوانلارین یومورتاسی دوغوروجو حئیوانلارینکینا گؤره چوخ بؤیوکدور. عمومن جوجه نین گئلیشمه سی یومورتا ایچینده یئر آلاجاغی اورتاما باغلی اولاراق قارماشیق بیر دوزلیش گؤستریر. بو یومورتا، اصلینده جوجه نین خاریج اورتامدان باغیمسیز اولماسینی تامین ائتمک ده دیر، دولایسیله بسلنمه اولاناقلاری (بسین ماده لری) سون درجه ده بولدور. یومورتانین ایچینده جوجه نین اولوشماسی یا دوغال اولاراق، یا گونش ایستی سیله، یادا آنا-بابانین حئیوانسال بدن ایستی سیله گرچکلشیر.
بؤجکلر یومورتاسی
[دَییشدیر]بؤجک یومورتالاری توورلره گؤره، کوره، یاستی یادا سیلیندیر بیچیمینده اولا بیلیر. چوخونلوقلا اوستلرینده جیزیقلار یادا نوقطه لر واردیر، بو یومورتالارین بعضی لری، سؤز گلیمی کپنک لرینکی چوخ رنگلی دیر. بیر چوخ بؤجک یومورتالارینی اؤز اوستونده سالخیملار یادا کومه لر حالیندا داشیر.
بالیقلارین یومورتاسی
[دَییشدیر]بالیقلارین چوخوندا کیچیک اولان یومورتالارین بسله ییجی ماده لری گؤزله گؤروله جک قدر آزدیر، بعضی توورلرین دیشی لری میلیونلارجا یومورتا یومورتار. ایکی یاشاییشلیلار یومورتالارینی سویا یومورتار. اونلارین یومورتالاری قابیق باخیمیندان ان فقیر یومورتالاردیر. بو یومورتالارین سوایله اتگین بیر آلیش وئریشلری واردیر.
سورونگنلر و قوشلارین یومورتالاری ایچینده کی بسله ییجی ماده آچیسیندان سون درجه زنگیندیر. چونکی بونلار خاریج اورتامدان فیزیولوژیک باخیمیندان توموایله آیریدیر و خاریجدن هئچ بیر بسین ماده سی آلمازلار، آمّا اؤزلرینی، قوروماقدان و ایستی دئییشیک لیک لردن قورویان قیلیف یادا قابیق آراجیلیغی له خاریج اورتامدان هاوا آلیش وئریشلری اولور.
یومورتانین خئیری و زیانی
[دَییشدیر]تویوق یومورتاسی دایم چوخ خئییرلی محصول ساییلیب، لاکین مۆعاصیر دؤورون اینسانلاری کولسترولون زیانی حاق‌دا دوشوندوکدن، یومورتانین زیان‌لی طرفلرینین داها چوخ اولدوغونو دوشونمه‌یه باشلامیشلار. بونونلا دا، یومورتانین گون‌ده‌لیک ایستیفاده‌سینین زیان‌لی اولدوغو ایر‌لی سورولور. بو دوشونجه‌لری نظره آلیب، یومورتانین خئیری و زیانینی ترزییه قویوب، هانسی واریانتین داها حقیقی اولدوغونو آنلاماغا چالیشاق... منفی آرقومنتلردن (ایستدلال) بیرینجی‌سی یومورتا ساری‌سینین ترکیبین‌ده اولان کولسترولوندیر. محض بونا گؤره ساغلام حیات سۆرناینسانلارین چوخو یومورتادان ایمتیناع ائتمیش‌دیر. یالنیز، بیر چوخ عالیملرین ادعاسینا گؤره، گون‌ده ۱ یومورتا یئمک نورمال ساییلیر و بو میقداردا اولان خولئستئرین اورقانیزمه زیان‌لی ساییلمیر. اینکینجی منفی آرقومئنت اوشاقلاردا اولان آلرژیو یومورتادا اولان سالمونئللا باکترییاسی. بیلدییمیزه گؤره آلرژی یا ۵-۷ یاش‌دان سونرا کئچیر و یا اؤمورلوک قالیر. طبیعی کی بو مدته قدر ایستیفادنی ساخلاماق مصلحت‌لی‌دیر. سالمونلا باکترییاسینا گلدیک‌ده ایسه، اونا قارشی تویوقلارا پئیوندلر وورولمالی‌دیر. همچینین محض یومورتادان سالمونلا باکترییاسی قازانماماق اۆچون بیر سیرا پروفیلاکتیک تدبیرلر واردیر. بیرینجی‌سی، یومورتانی چی حال‌دا و یا آز بیشمیش حال‌دا یئمه‌مک، حاضیرلانمادان اؤنجه یاخشی یوماق، قابیغی چارتلامیش یومورتانی بیشیرمه‌مک و یومورتایا توخوندوق‌دان سونرا موطلق اللری یوماق. منفی آرقومنتلری سادالادیق‌دان سونرا، موثبت طرفلرینه نظر یئتیرک. معلوم‌دور کی، یومورتا مۆختلیف خئییرلی کومپوننتلرله زنگیندیر : پروتئین، ویتامین، مینراللار و آنتی اوکسیدانتلار. ۱ یومورتا گون‌ده‌لیک پروتئین نورماسینین ۱۲%-۱۴% تشکیل ائدیر و ترکیبینه همچینین آمین تورشولاری دا عایید ائدیلیر. ویتامینلره گلدیک‌ده ایسه، آ، د، ائ، ب۳، ب۱۲، فول توشوسو و خولین عاییددیر. همچینین یود، سینک، کالسی، ماقنی، دمیر و فوْسفور کیمی مینرال و میکرو المنتلر ده واردیر. تویوق یومورتاسینین ترکیبین‌ده همچینین سئلئن آنتی اوکسیدانتی دا واردیر. بون‌دان بئله بل‌لی اولور کی، یومورتا یئمکله بیز، اۆرک -دامار سیستمی نوخوشلوقلری و قادینلاردا دؤش سرطانینین یارانما تهلوکه‌سینی آزالتمیش اولوروق. تویوق یومورتاسین‌دا اولان مادللر همچینین ساچلارین قورونماسی، درینین قیدالاندیریلماسی، کپک و قیریشلارلا موباریزه آپاریلماسی، دیش و سۆموک توْخوماسینین برکیدیلمه‌سی، پی و کولسترینین ایستیفاده اولونماسینا سبب‌دیر. بون‌دان علاوه ایسه گؤرمه قابیلیتینه یاخشی تأثیر گؤستره‌ن بو محصول، ییئجئکلی و آزکالوری‌لیدیر. بو معلوماتلاردان بل‌لی اولور کی، یومورتانی نورمال سای‌دا یئدیک‌ده اساس منفی آرقومنت(ایستدلال) اولان کولسترولون پروبلمی ده پروبلم ساییلمیر...