بوبونیک طاعونو

Bubonic plague
A bubo on the upper thigh of a person infected with bubonic plague.
ایختیصاص	Infectious disease
علامتلر	Fever, headaches, vomiting, swollen lymph nodes
سببلری	Yersinia pestis spread by fleas
تشخیص اوصولو	Finding the bacterium in the blood, sputum, or lymph nodes
سیخیلیق	650 cases reported a year
اؤلوملر	10% mortality with treatment 30-90% if untreated

بوبونیک طاعونی، یرسینیا پستیس باکتریاسی نین ندنی اولدوغو اوچ طاعون نوعوندان بیریدیر. بیر- يدّي گون سورا باکتیرالارا توخونوب، آنفلانزا کیمی علامتلر یارانیر. بو علامتلر: قيزديرما، باش آغريسي و قوسماق. بيكتيريا دَرينه گئدن يردن ياخين اولان يئرده يئنيلن و آغريلي لنف گوزلري ياييليب. هردن، پوخولان لنف گوزلرینی آچیب گتیریر.

اوچ نووع طاعون، اینفئکشن یولونون سونوجو دور: بوبونیک طاعونو, سیپتیکمیک طاعونو و پمونیک طاعوون. بوبونیک وبا اساساً کئچئک حيوانلاردان آلوده بولاقلار طرفیندن یاییلیر. بو، اؤلن وبا خسته اولان حيوانين بدن سئللري ائله قاريشماسيندان دا باش آلماق اولار. بو باکتئرالار بوفونک طاعون شکلینده بالاجا کسمه له درییه گیرمکده و لیمفاسازا و لیمفا گئجه لر له گئجه ییب، اونون بویونا ندن اولورلار. آراشماق، لئمف گوزلریندن اولان قاندا، سپوتومدا و یا مایعدا اولان باکتریلرین تاپماقلا باشلاییب.

قارشی لاشماق، پوبیک یئرلرینده اؤلو حيوانلارلا دستک اولماسي کیمی توپلوم ساغلیق تدبیرلری ایله اولور. واکسینلار طاعونلارین قاباغیندا چوخ یاخشی اولمایان بیلینیپ. درماندا بیر نئچه آنتی بیوتیک یاخشی یئرلشیر، بو درایپتورومیسین، جنتامیسین و دوکسیسیکلین دن عیبارت دیر. درمان اولماسا، طاعون بو خسته لرین ۳۰-۹۰%-ینین اؤلومونه سبب اولور. اؤلوم، اگر باش وئریرسه، عادي اولاراق اون گون عرضینده اولور. درماندا اؤلوم خطرینین ۱۰% یاخینلاشدیریلیر. ۲۰۱۰-۱۵ ایللر آراسیندا دونیا بو ایشلرین ۳۲۴۸-ی ثبت ائدیلدی و 584-ی اؤلومه ندن اولدو. چوخ داجی اولان اؤلکه لر کونگو دموکراتیک جمهوریتی، مدغقاسقر و پرو دیر.

بو وبادان قاران اؤلومون ندن اولدوغو بیلینیر کی، ۱۴-جی عصرده آسیا، اوروپا و آفریقا اؤلکه لرینه یئر آلیب و ۵۰ میلیون نفرین اؤلومونه ندن اولدو. بو، اوروپا دان یاشایانلارین ۲۵-۶۰% نچی ساییسیندا ایدی. وبادان سورا ایشچی لرین چوخو هلاک اولدو و ایشچی لیک طلبی ندنینه ایشچیلرین حقوقلاری آرتدی. بعضي تاريخچيلر بونو اوروپا ایقتصادياتينين گئدن دؤورونو گؤرورلر. بو مرض هم ده ۶-جی عصر عصرده شرق روم ایمپیراتورلوغو ایله باغلی یوسطینیانین طاعونونا و هم ده ۱۸۵۵-جی ایلده یوننان ولایتینه باش وئرن چین، مونقولویا و هیندوستانا تأثیر وئرن اوچونجو وبادان دا ندن اولموشدور. بوبونک (اینگیلیسجه: bubonic) سؤزجوگو یونانیجا "گروون" دئییلیر. "بوبوس" سؤزونه ده اینگیلیسجه: "Bubus" سؤزونه دا "Bubes" سؤزونه گؤره دئییلیر.