پرش به محتوا

بول جبری

ویکی‌پدیادان، آچیق بیلیک‌لیک‌دن

بول جبری دییشکن‌لرین دَیرینی دوغرو و یانلؽش اولابیلدیگی بیر جبر آلت‌قولودور. دوغرو و یانلیش دَیرلری عومومیتده سیرایلا ۱ و ۰ اولاراق ایفاده ائدیلیر. کؤک ایشلم‌لری ∧ «و»، ∨ «یا»  و ¬ «دئییل» دن عبارت‌دیر.

بول جبری‌ آدین جورج بول‌دان آلیر و آدین ایلک دفعه ۱۹۱۳ ایلینده شفر طرفیندن اؤنریلدیگی ایدیعا ائدیلمکده‌دیر. 

سایی‌سال (دیجیتال) مدارلارین آنالیز و طراحلیغی بول جبرینی ایشلدیر. بو سیستم‌ده یئر آلان «۰» و «۱» سیراسیلا آچیق (ON) و قاپالی (OFF) مدارلارا اِش‌آنلاملیدیر. سایی‌سال بیلگی‌سایار مدارلاری اویغولاماسیندا، ایکی‌لی دییشکن‌لر اۆزرینده تانیملانان سایی‌سال ایشلم‌لری گؤستریر.

وارساییملار (فرضیه‌لر)

[دَییشدیر]

بول جبری‌ ۱۰ تمل وارساییما دایانیر.«۰» و «۱» سایی‌لاری ندنی‌ایله هر وارساییم جۆت اولاراق ایفاده ائدیلیر. وارساییملارین «۰» و «۱» کاراکترلرینی قاپساماسی ندنی‌ایله بونلارین آچیقلاماسی عومومیتله قاپالی و آچیق الکتریک مدارلاری ایله توصیف اولونور.

1)0.0=0
2)0.1=0
3)1.0=0
4)1.1=1

5)0'=1
6)1+1=1
7)0+1=1
8)1+0=1
9)0+0=0
10)1'=0

تئوری‌لر

[دَییشدیر]

بول جبری ۱۰ تئوری‌دن اولوشور.

دییشمه قورالی

[دَییشدیر]
A+B=B+A
A.B=B.A

بیرلشمه قورالی

[دَییشدیر]
A+B+C=(A+B)+C=A+(B+C)
A.B.C=(A.B).C=A.(B.C)

عئینی قووت قورالی (اؤزدشلیک قانونو)

[دَییشدیر]
A.A=A 
A+A=A

0+0=0  0.0=0

«و» (AND) قانونو

[دَییشدیر]

A.1=A

A.0=0

«و یا» (OR) قانونو

[دَییشدیر]

A+1=1

A+0=A

ائتکی‌سیز الِمان قورالی

[دَییشدیر]
A.0=0
A+1=1

تامام‌لاییجی قورال

[دَییشدیر]
A.A'=0 
A'+A=1

اوتما قورالی

[دَییشدیر]
A.(A+B)=A
A+AB=A

داغیلما قورالی

[دَییشدیر]
A(B+C)=AB+AC
A+B.C=(A+B)(A+C)

جۆت ترسله‌مه قورال

[دَییشدیر]
(A')'=A 
(A')'=A
(A.B)'=A'+B'
(A+B)'=A'.B'