بالفور بیاننامه‌سی
| بالفور بیاننامه‌سی | |
|---|---|
 بالفوردون روتشیلده یازدیغی اورژینال مکتوب
مکتوبدا دئییلیر:"علاحضرت حؤکومتی فیلیسطینده یهودی خالقی اوچون میلّی بیر ائوین قورولماسینا طرفداردیر و بو مقصده نایل اولماق اوچون اللریندن گلنی ائدیر،فیلیسطینده مؤوجود اولان یهودی اولمایان ایجماع‌لارین وطنداش و دینی حوقوق‌لارینا و یا باشقا بیر اؤلکه ده یهودی‌لرین ایستیفاده ائتدیکلری حوقوق‌لارا و سیاسی وضعیت‌لره خلل گتیره بیله‌جک هئچ بیر ایش گؤرولمه‌یه‌جگی آیدین شکیلده باشا دوشولور. " | |
| Created | ۲ نوْوامبر ۱۹۱۷ |
| Location | بیریتانیا میلی کیتابخاناسی |
| Author(s) | والتر روشیلد، آرتور بالفور، لئو آمری، لورد میلنر |
| Signatories | آرتور جیمیز بالفور |
| Purpose | اينگيلیس حؤکومتی‌نين فلیسطينده يهودی خالقی اوچون "ميلی ائو" ياراديلماسينا ايکی شرطله دستگينی تصديقله‌مک |
بالفور بیاننامه‌سی بیرینجی دونیا ساواشی زامانی 1917-جی ایلده اینگیلیس حؤکومتی‌نین فیلیسطینده،یهودی اهالیسی‌نین آز مسکونلاشدیغی عثمانلی بؤلگه‌سینده " یهودی خالقی اوچون میلّی ائو " این قورولماسینا دستگینی اعلان ائدن بیر بیانات ایدی.
بیاننامه‌ده دئییلیر:
"اعلاحضرت حؤکومتی فیلیسطینده یهودی خالقی اوچون میلّی بیر ائوین قورولماسینا طرفداردیر و بو مقصده نایل اولماق اوچون اللریندن گلنی ائدیر،فیلیسطینده مؤوجود اولان یهودی اولمایان ایجماع‌لارین وطنداش و دینی حوقوق‌لارینا و یا باشقا بیر اؤلکه ده یهودی‌لرین ایستیفاده ائتدیکلری حوقوق‌لارا و سیاسی وضعیت‌لره خلل گتیره بیله‌جک هئچ بیر ایش گؤرولمه‌یه‌جگی آیدین شکیلده باشا دوشولور. "
بیاننامه بیرلشمیش کرال‌لیق خاریجی ایشلر وزیری آرتور بالفوردان اینگیلیس یهودی ایجماعسی‌نین لیدری لورد روتشیلدین بؤیوک بریتانیا و ایرلند صهیونیست فدراسیونونا اؤتورولمه‌سی اوچون 2 نوامبر 1917-جی ایل تاریخلی بیر مکتوبدا یئر آلدی. بیاننامه‌نین متنی 9 نوامبر 1917-جی ایلده مطبوعاتدا درج اولوندو.
1914-جو ایلین نوامبر آییندا عثمانلی ایمپیراتورلوغونا ساواش اعلان ائتدیکدن درحال سونرا اینگیلیس ساواش کابینه‌سی فیلیسطین‌ین گله‌جگینی دوشونمگه باشلادی؛ ایکی آی عرضینده صهیونیست کابینه عوضوو طرفیندن وزیرلر کابینه‌سنیه تفهیم‌‌نامه یاییلدی،هربئرت ساموئل، داها گئنیش ساواشدا یهودی‌لرین دستگینی آلماق اوچون صهیونیست آمبیسیالاری‌نین دستگینی تکلیف ائتدی. 1915-جی ایلین آوریلینده اینگیلیسین باش وزیری ه. ه. آسکیت طرفیندن فیلیسطین ده داخیل اولماقلا عثمانلی ایمپیراتورلوغونا قارشی سییاست‌لرینی تعیین ائتمک اوچون بیر کومیته قورولدو. عثمانلی ایمپیراتورلوغونون ساواشدان سونراکی ایصلاحاتینی دستکله‌ین آسکیت 1916-جی ایلین دسامبریندا ایستعفا وئردی؛ اونون یئرینه دیوید لوید جورج، ایمپیراتورلوغون بؤلونمه‌سینی بَیندی. اینگیلیس‌لر و صهیونیست‌لر آراسیندا ایلک دانیشیقلار 7 فوریه 1917-جی ایلده سِر مارک سایکس و صهیونیست رهبرلیگین داخیل اولدوغو کونفرانسدا باش توتدو. سونراکی موذاکیره لر بالفورون ایستگینه سبب اولدو، 19 ژوئن‌إه روتشیلد و هایم وئیتسمان بیر ایجتیماعی بیاننامه لایحه‌سینی تقدیم ائتدیلر. علاوه لایحه‌‌‌لر سپتامبر و اوکتوبر آیلاریندا صهیونیست و آنتی-صهیونیست یهودی‌لرین وئردیگی، لاکین فیلیسطینده‌کی یئرلی اهالی‌نین نوماینده‌لری‌نین ایشتیراکی اولمادان بریتانیا وزیرلر کابینه‌سی طرفیندن موذاکیره ائدیلدی.
1917-جی ایلین سونلارینا بالفور بیاننامه‌سینه قدر گئنیش میقیاسلی ساواش اینگیلیسین ایکی موتّفیقی‌نین تام ایشتیراک ائتمه‌مه‌سی ایله سونا چاتدی: آمریکا هله ده ایتکی وئرمه‌میشدی و روسلار بولشویکلر حؤکومتی‌نین اله کئچیردیگی بیر اینقیلابین اورتاسیندا ایدی. فیلیسطین‌ین جنوبونداکی بو دورغونلوق 31 اوکتوبر 1917-جی ایلده بیروسِبی دؤیوشو طرفیندن قیریلدی. یئکون بیاننامه‌نین بوراخیلماسی 31 اوکتوبردا تصدیق ائدیلدی؛ موتّفیق‌لرین ساواش سعی‌لری اوچون دونیا یهودی ایجماعسی آراسیندا تبلیغات فایدالاری قبول ائدیله رک، اولکی وزیرلر کابینه‌سینده موذاکیره ائدیلدی.
بیاننامه‌نین آچیلیش سؤزلری بؤیوک بیر سیاسی گوج طرفیندن صهیونیزمه دستگین ایلک ایجتیماعی ایفاده‌سینی تمثیل ائتدی. " میلّی ائو " ترمینی بین‌الخالق حوقوقا اویغون دئییلدی و بیر یهودی دؤولتی‌نین دوشونولوب-دوشونمه‌دیگی باره ده قصداً غئیری-موعین ایدی. فیلیسطین‌ین نظرده توتولان سرحدلری گؤستریلمه‌دی و بریتانیا حؤکومتی داها سونرا "فیلیسطینده " سؤزلری‌نین یهودی میلّی ائوی‌نین بوتون فیلیسطینی احاطه ائتمه‌سی اوچون نظرده توتولمادیغینی تصدیقله‌دی. بیاننامه‌نین ایکینجی یاریسی، فیلیسطین‌ین یئرلی اهالیسی‌نین مؤوقعیینه خلل گتیره‌جگینی و "یهودی‌لری اؤز دوغما یوردلاریندا غریب کیمی دامغالاماقلا " دونیادا آنتی‌یهود‌لیغی تشویق ائده‌جگینی ایدیعا ائدن سیاسته قارشی چیخان‌لاری ممنون ائتمک اوچون علاوه ائدیلدی. بیاننامه‌ده یئرلی اهالی‌نین بؤیوک اکثریتینی تشکیل ائدن فیلیسطین عرب‌لری اوچون وطنداش و دینی حوقوق‌لارین، همچنین فیلیسطیندن کناردا دیگر اؤلکه‌لرده‌کی یهودی ایجماع‌لاری‌نین حوقوق‌لاری و سیاسی وضعیت‌لری‌نین قورونماسینا چاغیریش ائدیلدی. اینگیلیس حؤکومتی 1939-جو ایلده یئرلی اهالی‌نین فیکیرلری‌نین نظره آلینمالی اولدوغونو قبول ائتدی و 2017-جی ایلده بیاننامه‌ده فیلیسطین عرب‌لری‌نین سیاسی حوقوق‌لاری‌نین قورونماسینا چاغیریش اولدوغونو قبول ائتدی.
بیاننامه‌نین اوزون‌مودّتلی نتیجه‌لری اولدو. دونیاداکی یهودی ایجماع‌لاریندا صهیونیزمه اولان پوپولیار دستگی چوخ آرتیردی و سونرادان ایسراییل و فیلیسطین اراضی‌لرینه چئوریلن مجبوری فیلیسطین‌ین قوروجو سندی اولان فیلیسطین اوچون اینگیلیس مانداتی‌نین اساس ترکیب حیصه‌سی اولدو. نتیجه‌ده داوام ائدن ایسراییل-فیلیسطین موناقیشه‌سی‌نین اساس سببی حساب اولونور، تئز-تئز دونیانین ان موباحیثه‌سیز قارشی‌دورماسی کیمی تصویر اولونور. موباحیثه بیر سیرا ساحه‌لرده، مثلا، اعلانین اوّلجه‌دن ضید اولوب-اولماماسی، اینگیلیس‌لرین ماک‌ماهون-حسین یازیشمالاریندا حسین بن علی الهاشمی‌یه وئردیگی وعدلره ضید اولوب-اولماماسی کیمی قالیر.