عثمانلی ایمپیراتورلوغو

Ottoman Empire
دولت عليه عثمانیه‎
*Devlet-i ʿAlīye-i ʿOsmānīye*
عوثمانلی ایمپیراتورلوغو
	Ottoman Empire ; دولت عليه عثمانیه‎ ; Devlet-i ʿAlīye-i ʿOsmānīye ; عوثمانلی ایمپیراتورلوغو
Flag (1844–1922)	Coat of arms (1882 design)
	شعار; دولت ابد مدت‎; Devlet-i Ebed-müddet; "The Eternal State"
	سرود; (various); (during 1808–1922)
	The Ottoman Empire at its greatest extent in Europe, under Sultan Mehmed IV in late 17th century.
پایتخت	سوغوت; (c. 1299–1335); بورسا; (1335–1363); ادیرنه; (1363–1453); قسطنطنیه یا ایستانبول; (1453–1922);
دیل(لر) ;	عوثمانلی تورکجه‌سی (رسمی دیل); ;
دین ;	ایسلام، سونیلر; حنفی; ;
دولت	موطلق سولطانلیق; (c. 1299–1876); (1878–1908); (1920–1922); مشروطیت; (1876–1878); (1908–1920);
	Sultan
- c. 1299–1323/4 ;	Osman I (first)
- 1918–1922 ;	Mehmed VI (last)
خیلافت ;
- 1512–1520 ;	Selim I (first)
- 1922–1924 ;	Abdülmecid II (last)
	Grand Vizier
- 1320–1331	Alaeddin Pasha (first)
- 1920–1922 ;	Ahmet Tevfik Pasha (last)
یاسا‌ قوْیان ;	General Assembly
- Upper house ;	Senate
- Lower house ;	Chamber of Deputies
تاریخچه
- Founded	c. 1299
- Interregnum	1402–1414
- Transformation to empire	1453
- 1st Constitutional	1876–1878
- 2nd Constitutional	1908–1920
- تورکیه established	29 October 1923
- Caliphate abolished	3 March 1924
	مساحت
- 1683 ;	۵٬۲۰۰٬۰۰۰کیلومترمربع (۲٬۰۰۷٬۷۳۱مایل‌مربع)
- 1914 ;	۱٬۸۰۰٬۰۰۰کیلومترمربع (۶۹۴٬۹۸۴مایل‌مربع)
	جمعیت
- حدود 1856 ;	۳۵٬۳۵۰٬۰۰۰
- حدود 1906 ;	۲۰٬۸۸۴٬۰۰۰
- حدود 1912 ;	۲۴٬۰۰۰٬۰۰۰
پول بیریمی ;	Akçe, Para, Sultani, Kuruş, Lira
قاباقکی	سونراکی
	Sultanate of Rum
	Adal Sultanate
	Anatolian beyliks
	Byzantine Empire
	Kingdom of Bosnia
	Second Bulgarian Empire
	Serbian Despotate
	Kingdom of Hungary
	Kingdom of Croatia
	Mamluk Sultanate
	Hafsid dynasty
	Hospitallers of Tripolitania
	Kingdom of Tlemcen
	Empire of Trebizond
	Principality of Samtskhe
Turkish Provisional Government
Hellenic Republic
Caucasus Viceroyalty
Bosnia and Herzegovina
Revolutionary Serbia
Albania
Kingdom of Romania
Principality of Bulgaria
OETA
Mandatory Iraq
Kingdom of Hejaz
French Algeria
British Cyprus
French Tunisia
Italian Libya

عثمانلی دؤولتی‌نین ۱۶ اینجی عصرده‌کی حدودلاری

عثمانلی ایمپیراتورلوغو (عثمانلی تورکجه‌سی: دَوْلَتِ عَلِیّهٔ عُثمَانِیّه^[۶]) ۱۲۹۹–۱۹۲۳ ایل‌لری آراسیندا سوردورموش تورک دؤولتی‌دیر. دوغو اوروپا، گونئی‌باتی آسیا و قوزئی آفریقایا قدر توْرپاقلارینی گئنیشلتمیش و ۱۶-جی یوز ایلده دونیانین ان گوجلو ایمپیراتورلوغو اوْلموشدور.

دؤولتین قوروجوسو و عثمانلی خاندانینین آتاسی اوْلان عوثمان قاضی، اوغوزلارین یوزگات قولونون کایی بویون‌دان‌دیر. دؤولت، بیله‌جیک ائلینین سؤگوت محلینده قورولموشدور. عثمانلی دؤولتینین باغیم‌سیز بیر دؤولت اولاراق تاریخ صحنه‌سینه چیخماسی یایغین قبولا گؤره ۱۲۹۹ ایلین‌ده اوْلموشدور. آنجاق پروف. دؤکتور خلیل اینالجیک و اساسی دیگر عالیملر، عثمانلی دؤولتینین ۱۲۹۹ده سؤگوتده دئییل ۱۳۰۲ده یالووادا بیزانسا قارشی ائتدیگی بافئوس ساواشی سوْنراسین‌دا دؤولت نیته‌لیگینی قازاندیغینی ادعا ائدرلر.^[۷]^[۸] ایستانبول ایله سینیرلی بیر شهر دؤولتینه دؤنوشموش اوْلان دوغو روم (بیزانس) ایمپیراطورلوغونو ییخمیش، اساسی تاریخ‌چیلره گؤره بۇ یئنی چاغی باشلاتان حادثه اوْلموشدور. عثمانلی ایمپیراطورلوغو گوجونون دوروغون‌دا اوْلدوغو ۱۶-جی و ۱۷-جی قرنلرده اوچ کیتایا یاییلمیش و گونئی‌دوغو اوروپا، اورتا دوغو و قوزئی آفریقانین بؤیوک حیسه‌سینی اؤز آلتین‌دا توتموشدور. اؤلکه‌نین سینیرلاری باتی‌دا جبل‌الطارق بوغازی (و ۱۵۵۳ده فاس کیییلارینا، دوغودا خزر دنیزی و فارس کؤرفزینه، قوزئی‌ده اوتریش، مجاریستان و اوکراینین بیر حیسه‌سینه و گونئی‌ده سودان، اریدره، سومالی و یمنه اوزانماقدا ایدی.^[۹] عثمانلی ایمپیراطورلوغو ۲۹ اوستان‌دن و وئرگییه باغلانمیش بوغدان، اردل و افلاک شاه‌زاده‌لیکلرین‌دن اولوشماقدا ایدی. دؤولت زامان زامان دنیز آشیری توْرپاقلاردا دا سؤز صاحبی اوْلموشدور. آتلانتیک اوقیانوسونداکی قیسا داوام‌لی توْرپاق قازانیملاری لانزاروته^[۱۰] (۱۵۸۵)، مادئیرا (۱۶۱۷) و لوندی (۱۶۵۵) بۇ دوروما اؤرنک اولاراق گؤستریله بیلر.

دؤولت آلتی قرن بویونجا دوغو دونیاسی ایله باتی دونیاسی آراسین‌دا بیر کؤرپو کیمی اوْلموشدور. حاکمیتی آلتین‌دا اوْلان توْرپاقلاردا یاشایان خالقلار زامان زامان، توپلو یا دا یئرلی قیاملار ایله عثمانلی اقتدارینا قارشی چیخمیشدیرلار. عومومیتله دین، دیل و عیرق آیریمین‌دان اوزاق دوردوغو اوچون قرنلرجه بیر چوخ دؤولتی و میللتی حاکمیتی آلتین‌دا توتماغی باشارمیشدیر. عثمانلی ایمپیراطورلوغو، کؤهنه تورک عؤرف و عادتلرینین و ایسلام مدنیتینین عؤهده‌چی‌لیکلرینین دوغرولتوسون‌دا بیر رهبرلیک شکلی بلیرلمیشدیر. اساسی ۱۲۹۹-جو ایلده چاغداش تورکیهنین بیله‌جیکنین سؤیودلو شهرینده عوثمان بی طرفیندن عوثمانوغوللاری بی‌لییی کیمی قۇیولموش‌دور. عثمانلی دؤولتی تاریخ‌ده مشهور بیزانس ایمپیراتورلوغونا سوْن قویاراق اوْنون باشکندی کونستانتینوپولو اله کچئیرمیش و اؤز باشکندینا چئویرمیش‌دیر. کونستانتینوپولون آدی دییشدیریلمیش و ایستانبول آدی وئریلمیش‌دیر. ۱۷-جی عصرده اؤزونون ان قودرت‌لی دؤورونو یاشایان دؤولت اۆچ قیطعه‌یه یاییلمیش‌دیر. دؤولت ان گئنیش سرحدلرینه ۱۶۸۳-جو ایلده - ۲-جی ویانا موهاسیرسیندک داوام ائتمیشدیر. بۇ زامان عثمانلی ایمپیراتورلوغو آوروپادا ماجاریستان‌دان آناپایا، آسیادا کیچیک آسیادان عیراق، آذربایجان و گونئی آذربایجانی ایحاطه ائتمیشدیر. آفریقا قاره‌سینده شیمالی الجزاییر، لیبی(ترابلوسقارپ)، میصر و سومالی عثمانلی تابچیلیینه کئچمیشدیر.

دؤولتین قوروجوسو و عثمانلی سولاله‌سینین بانی‌سی اوْلان عوثمان بی اوغوز تورکلریین قایی بویون‌دان‌دیر. عثمانلینین ماهیتجه اساسی ۱۰۷۷-جی ایلده سلجوق‌لولار طرفیندن قۇرولان تۆرکیه(آنادولو سلجوق‌لو دؤولتی) دؤولتی‌نین تاریخینده ایکینجی مرحله‌نی نظرده تۇتور. ایمپراتورلوغو غرب‌ده تۆرکیه ایمپیراتورلوغو اوْلاراق تانینیردی. روسیه، آوروپا و غرب‌ده "تورکسکی" آدی ایله مشهور ایدی.

تاریخ[دَییشدیر]

عثمانلی تورک ایمپیراتورلوغو تورکلرین تاریخی نفوذ دایره‌سی باخیمیندان ان بؤیوک موفقیّتی اوْلوب، ان گئنیش اراضینی ایحاطه ائدیر. ۶۲۳ ایل داوام ائدن بۇ بؤیوک ایمپراتورلوغو آرالیق دنیزی و قارا دنیزی ایحاطه ائدن آسیا، اوروپا و آفریقا قیطعه‌لرینده یوز ایللر بوْیو حؤکم سوروب. مۆختلیف ایرق و دینلردن اوْلان بیر چوْخ خالقی توْرپاقلاری ایله بیرلیکده بیر دؤولت‌ده بیرلشدیریب. تاریخ‌ده بئله گئنیش توْرپاقلارا بۇ قدر اۇزون حؤکمرانلیق ائدن دیگر قورولوش روم ایمپیراتورلوغو و بریتانیا ایمپیراتورلوغو اوْلموش‌دیر. عثمانلی تورک ایمپریاسیندا ۳۶ سولطان حؤکمرانلیق ائتمیش و ۱۵۱۷-جی ایلدن اعتباراً خلیفه‌لیک آدی ایله ده ایسلام دۆنیاسینین دینی حؤکمرانلیغینی اؤز اۆزرینه گؤتورموش‌دور. اوْنو دا قئید ائتمک لازیمدیر کی، دؤولت آفریقادا ۳۹۵ ایل (۱۵۱۷-۱۹۱۲)، آوروپادا ۵۶۱ ایل (۱۳۶۳-۱۹۱۲؛۱۹۱۳-۱۹۲۲)، آسیادا بۆتون حاکیمیتی بوْیو (۶۲۳ ایل) قالمیش‌دیر.

بی‌لیکدن ایمپراتورلوغا[دَییشدیر]

عثمانلی تورک ایمپراتورلوغونون اساسی ۱۲۹۹-جو ایلده چاغداش تورکیهنین بیلجیک ویلایتی‌نین سؤیودلو شهرینده عوثمان بی طرفیندن عوثمانوغوللاری بی‌لییی کیمی قۇیولموش‌دور. بعضی تاریخچیلره گؤره، عثمانلی دؤولتی‌نین قوروجوسو عوثمان بیین آتاسی ارتوغرول قاضی‌دیر. تۆرکیه‌نین "ترت-۱" کانالین‌دان یاییملانان "دیریلیش ارتوغرول" فیلمی محض بۇنا اساس‌لانیر. دیگر قایناق‌لرده اوْنون آتاسی گۆندوز آلپ (و یا سولیمان شاه) اوْنون آتاسی کایا آلپ، اوْنون آتاسی گۆندوز آلپ بیلیین اساسینی قوْیموش شخصلر کیمی تانینیر. بۇ آدلی-شانلی عائله اوْغوز تورکلری‌نین ۲۴ بویونون ان نفوذلولاریندان اوْلان قایی طایفه اتفاقینین باشچی‌سی ایدی. عوثمان بَیین آتاسی ارتوغرول قاضی، سلجوق سولطانی الددین طرفیندن بیزانس سرحددینه "اۇج بیی" اوْلاراق تعیین ائدیلمیشدی. ارتوغرول قاضییه یورد کیمی وئریلن اراضی بوگونکو بورسا، کوتاهیا و بیلجیک ویلایتلری‌نین سرحدلری‌نین بیرلشدیی یئردیر. سوْنرادان سؤیودلو قصبه‌سی بیزانس‌دان آلیناراق مرکز ائدیلیب. سلجوق‌لو دؤولتینده اۇج بی‌لیکلری‌نین وظیفه‌سی دؤولتین سرحدینی قوروماق و مسیحیلارا قارشی ساواش ائتمک‌دن عبارت ایدی. تاریخی قایناق‌لره اساساً ارتوغرول بی ۱۲۸۱ (۱۲۸۲)-جی ایلده وفات ائدیب. یئرینه ایسه عائله‌نین ان کیچیک اوْغلو اوْلماسینا باخمایاراق، چوْخ اۆستون کیفیتلره مالیک عوثمان بی سئچیلدی و اۇج بیی اوْلدو. عوثمان بی بیلینچلی سیاست و دؤیوش قابیلیتی ایله قوْنشولاری اوْلان بیزانس حاکملری ایله گاه دوستلوق موناسیبتلری قوروردو، گاه دا ساواش‌لر ائدیردی. بیلینچلی سیاست عوثمان آغایا یئنی اراضیلر قازاندیردی. قیسا زاماندا بیزانس‌دان چوخ توْرپاق اله کئچیرن عوثمان بی بورسا و ایزنیکی ده فتح ائتدی. یارحیصار و قاراجاحیصار حاکملاری ایله بیرلیک قوردو. بۇندان سوْنرا ۱۲۸۸-جی ایلده قاراجاحیصاری اله کئچیردی. عوثمان بی، بیلجیک و یارحیصار قالالارینی دا آلدی. ۱۲۹۹-جو ایلده یارحیصار حاکمی‌نین قیزی نیلوفرله اوْغلو اوْرخان بیی اولندیردی. بیرینجی موراد ایله سولیمان پاشا بۇ نیکاح‌دان دۆنیایا گلدیلر. عوثمان بی ۱۲۹۹-جو ایلده عثمانلی دؤولتی‌نین موستقیللیینی اعلان ائتدی. ۱۳۰۱-جی ایلده یئنی‌شهر ایله یوندحیصاری آلدی و یئنی‌شهری باشکند اعلان ائتدی. بۇندان سوْنرا یئنی‌شهرین اطرافین‌داکی کند و قصبه‌لری آلان عوثمان بی، ۱۳۰۳-جو ایلده ایزنیکی اله کئچیردی و بورسا حاکمی‌نین توپلادیغی بیرلیگی داغیت‌دی. سوْنرا ایسه بۇ شهری آلدی. عوثمان بی، بورسانی فتح ائتدیی ایلده، ۱۳۲۶-جی ایلده وفات ائتدی.

عوثمالی ایمپراتورون شاهلاری[دَییشدیر]

سلاطین امپراتوری عثمانی[دَییشدیر]

آد[دَییشدیر]

آنا مقاله: عثمانلی ایمپیراطورلوغونون آدلاری

ایمپیراطورلوق دؤنمی، ۱۴۵۳[دَییشدیر]

خالق لاتینجه‌سی: Turchia یادا Imperium Turcicum
اینگیلیسجه: Turkey (خالق لاتینجه‌سیندن تؤره‌دیلمیش‌دیر) یادا Turkish Empire.
اینگیلیسجه: Ottoman Empire, Osmanic Empire, Osmanian Empire
عثمانلیجا: دولت علیه عثمانیه
آنادولو تورکجه‌سی: عثمانلی ایمپیراطورلوغو، عثمانلی دؤولتی
عربجه: الدولةُ العلیةُ العثمانیةُ
صیربجا: Османско царство (عثمانلی ایمپیراطورلوغو)
بولغارجا: Османска империя (عثمانلی ایمپیراطورلوغو)
یونانجا: Οθωμανική Αυτοκρατορία؛ Othomanikí Aftokratoría (عثمانلی ایمپیراطورلوغو)
گورجوجه: ოსმალეთის იმპერია؛ Osmaletis Imperia (عثمانلی ایمپیراطورلوغو)
ائرمنیجه: Օսմանյան Կայսրություն؛ Osmanyan Kaysroutyoun (عثمانلی ایمپیراطورلوغو)
مجارجا: Oszmán Birodalom (عثمانلی ایمپیراطورلوغو)

گئچمیشی[دَییشدیر]

عثمانلی ایمپیراطورلوغو بلیرلی تاریخی دؤنملره آیریلاراق اینجه‌لنیر. دؤنملر، عثمانلی دؤولتینین رهبرلیک یاپیسینا و دونیا سیاستین‌دکی یئرینه گؤره بلیرلنمیشدیر. توْرپاق بویوک‌لوگونو تمل ساحه آیریشدیرمالاردان داها دئتال‌لی بیر باخیش آچیسینا ایجازه وئرمک‌ده‌دیر.

بَیلیک دؤورونون[دَییشدیر]

بَیلیک دؤورونون نه واخت باشلادیغی معلوم دئییل. عوثمان قاضی بیرلیکلری‌نین ۱۲۹۸-جی ایلده اینئگؤل و جیوارینی فتح ائتمه‌سی نتیجه سینده موستقیل‌لیگینی اعلان ائتدی^[۱۱] و دؤورده بَیلیک دؤورو سوْنا چاتمیشدیر

مغول ایمپیراتورلوغو دؤورونده قاچان سلیمان شاه امرینده‌کی کاییلار ایلک اولاراق ۱۲۲۷-جی ایلده آنادولویا گلدیلر. آنادولو سلجوق‌لو دؤلتی حؤکمداری آلائددین کئیکوباد، قاییلاری قاراجاداغ و بؤلگه‌سینه یئرلشدیردی. قاییلار بۇ سیرادا ۵۰٫۰۰۰ نفر ایدی. سلیمان شاه‌ین فیرات چایین‌دان کئچه‌ندن، بوغولماسی اوزرینه، قایی بویوعنا منسوب بعضی شخصلر عرضوروم و ائرزینجان اطرافینا کؤچ ائتدیلر. بعضیلری ده سوریه‌یا و یئنیدن آنایوردلارینا کؤچ ائتدی.

گؤرونتولر[دَییشدیر]

قایناقلار[دَییشدیر]

↑ Stanford Shaw, History of the Ottoman Empire and Modern Turkey (Cambridge: University Press, 1976), vol. 1 p. 13
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ "In 1363 the Ottoman capital moved from Bursa to Edirne, although Bursa retained its spiritual and economic importance." Ottoman Capital Bursa. Official website of Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Turkey. Retrieved 26 June 2013.
↑ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام Lambton وارد نشده‌است
↑ (December 2006) «East-West Orientation of Historical Empires». Journal of world-systems research 12 (2). ISSN 1076-156X. یوْخلانیلیب12 September 2016.
↑ Rein Taagepera (September 1997). «Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia». International Studies Quarterly 41 (3). DOI:10.1111/0020-8833.00053.
↑ عثمانلی بانک نوتو
↑ پروف. اینالجیک: عثمانلی ۱۳۰۲ده قورولدو
↑ علم. اورگ - ""عثمانلی ایمپیراطورلوغو سؤگوت‌ده دئییل یالووادا قورولموشدور". ۲۳ مئی ۲۰۰۹ تاریخین‌ده باخیلمیشدیر.
↑ عثمانلی ایمپیراطورلوغونون ان گئنیش سینیرلارینی گؤسترن خریطه
↑ Directholidays - Lanzarote
↑ کیتاب، سون: Özdamarlar، ایلک: Metin،: ایلک آدیملار، ایل: 2009، یاییمجی: Timaş Yayıncılık، دیل: آنادولی تورکجه، id: ISBN 978-975-263-887-7، صحیفه‌لر: 12, 13 | بؤلوم: قورولوش.