بیرینجی بایبارس
| الملک الظاهر ركن‌الدین بایبارس البندقداری | |
|---|---|
| میصر مملۆک سۇلطانی | |
| ایللر | میلادی ۱۲۶۰-۱۲۷۷-جی ایللر |
| کامیل آد | الملک الظاهر ركن‌الدین بایبارس البندقداری |
| دوغوم گونو | میلادی ۱۲۲۳-جو ایل |
| دوغوم یئری | دشت قیپچاق |
| اؤلوم | میلادی ۱۲۷۷-جی ایل |
| اؤلوم یئری | دمشق |
| سونراکی شاه | برکه خان |
| اؤنجه‌کی شاه | منصور علی |
| سولاله | بحری طایفاسی |
| دین | ایسلام |
بیرینجی بایبارس (بۆتون آد:الملک الظاهر ركن‌الدین بایبارس البندقداری) مملوک سۇلطانلیغینین دؤردونجو سۇلطانی. بایبارس یئتدینجی صلیبی ساواشدا مۇسلمان اوْردوسونون باشچی‌لاریندانیدی، داها، میلادی ۱۲۶۰-جی ایلده عین جالوت دؤیوشونده، سیف‌الدین قۇتازلا بیرلیکده موْغوللارلا اۆزلشیب، اوْنلارا غلبه ائتمیشدیر.
یاشاییشی
بایبارس میلادی ۱۲۲۳-جو ایلده دشت قیپچاقدا ایتیل ایله یاییق چایلاری اوْرتاسیندا بیر منطقه‌ده آنادان اوْلموشدور. میصرلی‌لر ترسینه دریسی آغ، گئنیش اۆزلو، کیچیک گؤزلو و اۇجا بوْی ایدی. گؤزلرینین بیرینده ساد (عربجه) (آغ سو، فارسجا: آب مروارید) واریمیش. بۇلغارلار بایبارسی کیچیک یاشدا اسیر آلیب، شامدا آی‌تکین بندقدارا ساتدیلار. آی‌تکین، بایبارسی میصرده ایوبّی سۇلطانی، صالح ایّوبا موحافیظلیک اۆچون گؤندردی. بایبارس باشاراجیقلی‌لیغی اۆچون تئزلیکجه ایّوبی‌لرین ساواش باشچی‌لاریندان اوْلدو.
گۆجلنمه‌سی
بایبارس ایّوبیلر دؤولتینین خیدمتینده اوْلان مملوک ساواشچی‌لاردانیدی. آلتینجی صلیبی ساواشلاردان سوْنرا غزّه‌نین دوْغوسوندا اوْلان الحربیّه ساواشیندا میصر اوْردوسونو باشچیلیق ائدیب، ساواشی قازاندی. میلادی ۱۲۵۰-جی ایلده یئتدینجی صلیبی ساواشدا دوْققوزونجو لوئیسله قارشیلاشیب، اوْنا غلبه ائتدی. بایبارس المنصوره ساواشیندا شهر قلعه‌سینین قاپیلارینی صلیبی ساواشچی‌لارا آچدی. بۇ ایشله صلیبی‌لر آلدانیب شهره هجوم ائتدیلر و آغیر مغلوبیّتله اۆزلشدیلر. بۇ ساواشدا ایشتیراک ائدن شوالیه‌لردن یالنیز بئش شوالیه دیری قاچابیلدیلر. میصر مملوک دؤولتینین قۇرولماسیندان سوْنرا بایبارس، عزالدین آیبک و سیف‌الدین قۇتاز اوْردولاریندا خیدمت ائتدی. میلادی ۱۲۶۰-جی ایلده عین جالوت ساواشیندا موْغول اوْردوسونا کسینلیکله غلبه ائتدی. ساواشدان سوْنرا آوا چیخان سۇلطان قۇتاز اؤلدورولدو و بایبارسین بو ایشده ایشتیراک ائتمه‌سی دئییلدی لکن قۇتاز بایبارسی اؤزوندن سوْنرا سۇلطان سئچدی. میلادی ۱۲۶۰-جی ایلده بایبارس سۇلطانلیغینی باشلادی.
سۇلطانلیغی
بایبارسین گۆجلنمه‌سیندن سوْنرا مملوک سۇلطانلیغی اۆچون ایکی تهلۆکه واریدی، بیرینجیسی موْغوللارین یۆروشو و ایکینجیسی سنجر الحلبی. بایبارس بۇنلارین آراسیندا سنجر الحلبی‌یله قارشیلاشمانی سئچیب، دمشقه اوْردو گؤندردی. بۇنونلا بیر چاغدا حمص ایله حمانین ایّوبی‌لردن اوْلان حاکیمی، موْغوللارلا ساواشی قازاندی. میلادی ۱۲۶۱-جی ایلین باشلانیشیندا بایبارسین اوْردوسو، سنجر الحلبی‌نین گۆجلرین دمشقدن چیخاردیب بۇ شهره گیردیلر. دمشقده یاشایانلارین چوْخو سنجر الحلبی‌دن حمایه ائتمه‌لری اۆچون بایبارسین قارشی‌سیندا دایاندیلار لکن قیسا چاغدا بۇ دایانیش سوْنا چاتیب، شهر بایبارس اطاعتینه گئچدی.
صلیبی‌لرله ساواش
بایبارس گۆجلنمه‌سیندن سوْنرا صلیبی‌لرله ساواشی دوام ائتدی و میلادی ۱۲۷۱-جی ایلده شامین طرطوس بؤلگه‌سینده یئرلشن قلعه‌لری و صافیتا بوْرجونو صلیبی‌لردن آلیب قلعة الحصن-ـا هجوم ائتدی. بایبارسین یاخینلاشماسییلا صلیبی‌لر قلعة الحصنون ایچینه سیغیندیلار. ابن شدّادین یازماسینا دایاناراق ایکی گۆن هجومون باشلاماسیندان سوْنرا قلعه‌نین بیرینجی دفاع خطّی موسلمانلار الینه دۆشدو. اوْن گۆن گئچندن سوْنرا قلعه‌ده گیزلنن شوالیه‌لره بیر یازی یئتیریلیر. طرابلسدا صلیبی شوالیه‌لرین باشچی‌سیندان اوْلان بۇ یازی اساسیندا شوالیه‌لره قلعه‌نی تسلیم ائتمک و دیری قالماق ایجازه‌سی وئریلمیشدی. بۇ اوْلایدان سوْنرا شوالیه‌لر قلعه‌نی بایبارسا تسلیم ائتدیلر. قلعه‌نین یئنی یییه‌لری اوْنو تعمیر ائدیب، قلعه‌ده یئرلشن کلیسانی مسجد ائتدیلر.
آلتین اوردویلا بیرلیک
بایبارس، حاکمیتی چاغیندا آلتین اوْردو دؤولتییله بیرلیگه چالیشمیشدی. ایلک باخیشدا بۇ بیرلیک مشترک دۆشمنلری اولان، ائلخانلی دؤولتینه قارشی نظره گلیر لکن آلتین اوْردو دؤولتی مملوک-ائلخانلی ساواشلاریندا طرفسیز قالمیشدی. بایبارسلا آلتین اوْردو یازیشمالارینین چوْخونون مۇخاطبی آلتین اوْردو خاقانی منگۆ تیمور یا نوْغای خان ایدی.
موْغوللارلا ساواش
بایبارس مملوکلارین موْغوللارلا ساواشلارین دوام ائتدی. میلادی ۱۲۷۷-جی ایلین آوریل آیینین اوْن بئشینده سۇریه‌دن موْغول حاکمیتینده اوْلان رۇم سلجوق سۇلطانلیغییله اۆزلنیب، أبلستین (Elbistan) ساواشیندا موْغوللارا غلبه ائتدی. بایبارس بۇ ساواشی قازانمادان سوْنرا آنادولونون اوْرتاسیندا یئرلشن قیصریه شهرینی آچیب قۇربان بایرامینی اوْرادا گئچیردی.
اؤلومو
بایبارس میلادی ۱۲۷۷-جی ایلده دمشقده قۇیلانیلدی. قایناقلارین چوْخو اوْنون اؤلومونون سببین بیر باشقاسینا حاضیرلانان مسموم قیمیزین ایچمه‌سی یازمیشدیرلار. بعضی قایناقلاردا اوْنون اؤلومونون سببی ساواشدا یارالانماق و خسته‌لیک ذکر اوْلونموشدور.
باخیشلاردا
ایسلام دۆنیاسیندا اؤزللیکله عرب و تۆرک دیللی اؤلکه‌لرده بیرینجی بایبارسا بؤیوک سایقی گؤرسدیلیر، لکن مسیحی‌لر آراسیندا بایبارسا گؤره نفرت دۇیغوسو واردیر. صلیبی ساواشلاریندا بایبارسین غلبه‌لری بۇ نفرتین سببی ساییلیر. بایبارسین چالیشمالاری آلتین اوردو خانلارینین ایسلام گتیرمه‌سینده بؤیوک تأثیری واریمیش.
گؤرونتولر
قایناقلار
اینگیلیسجه ویکی‌پدیاسی‌نین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«Baibars»، مقاله‌سیندن گؤتورولوبدور. (۲۱ دسامبر ۲۰۱۶ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).
 | بو تورک تاریخی ایله باغلی مقاله، بیر قارالاما مقاله دیر. بونو گئنیشلندیرمکله ویکی‌پدیایا کؤمک ائده بیلرسینیز. |