عراق تورکمان سوی‌قیریمی
| عراق تورکمان سوی‌قیریمی | |
|---|---|
| یئر | عراق |
| تاریخ | ۱ آقوست ۲۰۱۴ – ۳۱ آقوست ۲۰۱۷[۱] |
| هدف | عراق تورکمانلاری |
| حمله نوعو | قتل‌عام‌لار, ملی تمیزلیک, سوی‌قیریم, تجاوز |
| قربانی | ان آزی ٣،٥٠٠ اولو،[۲] ۶۰۰،۰۰۰-دان چوخ کوچکون،[۳] ۴،۹۰۰-ا یاخن اتکن |
| مرتکب‌لر |  داعش |
| دلیل | تورک دوشمنلیگی[۴][۵] ایسلامی افراطی‌لیگی |
عراق تورکمان سوی‌قیریمی — داعش طرفندان عراق‌دا یاشایان تورکمانلارا قارشی تؤرادیلان سستیماتیک قتل, تجاووز, اعدام, قوولما و جنسی کؤللیا جلب اولونما هاللاری. بو, داعش‌ن تورکمانلارن یاشادقلاری اراضی‌لاری الا کچیرماسی ایله باشلامش, اونلارن عراق‌داکی بۆتۆن طورپاق‌لاری‌نی ایتیرماسی‌نا قدر داوام اتمیشدر. ٢٠١٧جی ایلده سوی‌قرم کیمی تننب,[۶][۷] ٢٠١٨جی ایلده ایسه عراق ترکمان قز و قادنلارنن جنسی کؤلەلیی بیرلشمیش میلتلر قورومو طرفندان تننب.[۸][۹] بعضی تورکمان ملی آزلق و انسان حقلاری تشکیلاتلارا ظلم‌نن تورک دوشمنلیگی خاراکتری داشدغنی بلدرمشدر.[۱۰][۱۱]
زمین[دَییشدیر]
تورکمان عراق‌دا اۆچۆنجۆ ان بؤیۆک ملیت‌دیر. اونلار تورک منشلی‌دیرلار و جنوب‌دان عرب‌لر, شمال‌دان ایسه کوردلرلا اهاتا اولونموش تاریخی تورکمان‌ایلی یاشایرلار. اونلارن اهالیسی مذهب باخمندان سونی و شیعه اراسیندا دماک اولار کی, برابر بؤلۆنۆر و بو, ظلم‌دا رول اوینایان اساس امیللاردان‌در. هم سونی تورکمانلار، هم ده شیعه تورکمانلار داعش‌ن هدفینه چوریلیب.[۱۲] تورکمان اوللار آلتین کؤرپو سوی‌قیریمی, گاوورباغی قیرغینی, کیمی ظلم حدیثەلارن هدفی اولموشدولار.
داعش‌ن ۲۰۱۴جۆ ایلین ایونوندا شمالی عراق‌دا هجومو زمانی اهالی‌سی‌نن مهم بیر قسمی تورکمان اولان موصول, تلعفر, تکریت شهرلری, کرکوک و دیاله اوستانلارینین بیر حسەسی کیمی بیر چوخ اراضی‌نی الا کچیرمش‌در.[۱۳]
سوی‌قیریم[دَییشدیر]
داعش ۲۰۱۴جو ایلن ایونوندا تلعفرینی ایلک دفه ائله کئچیررکن ۷۰۰ه یاخن کیشی, ۴۷۰ی قادن و ۱۳۰و اوشاق اولماقلا ۱۳۰۰ عراق تورکمان‌ینی قاچرمش‌دی. عراق تورکمان جبهه‌سی قید ائدیب کی, ۱۳۰۰ نفردن یالنز ۴۲سی گئری قایدب, قالانلاره ایسه بیر داها گؤرولمایب.[۱۴] تورکمانلارن اولری یاندرلدی, تورکمانلاری‌نن حیوان‌لاری اوغورلاندی, بیر چوخلاری قاچماغا مجبور اولدو.[۱۵] ان آزه ۳۵۰ مین تورکمان ۲۰۱۴جو ایلن سئنتیابرندا اساساً تلعفردن دیدرگین دوشوب. اونلاری آجندان اؤلمک تهلوکەسی گؤزلییردی.[۱۶] ساکنلارن و یئرلی فعال‌لارن سؤزلارنا گؤره, تلعفردکی تورکمانلارن تخمیناً ۹۰ فایزی هجوملاردان سونرا قاچب.[۱۷] تورکمانلاری خلاصت‌مه بونیادی سؤزچوسو مهدی بیاتی ۲۰۱۷جی ایلن فبرالندا تورکمان قاچقنلارنن سایی‌نن ۶۰۰ مینه چاتدغنی ادیه ائدیب.[۱۸]
داعیش یاراقلیلارینین چوخو عراق تورکمانلارینی قرغین و تعقیب ادن کچمشی اولان صدام حسین دورونده عراق اوردوسونون کچمش عسکرلری اولوب.[۱۹][۲۰][۲۱]
ایونون ۹دا موصلدا تلعفردن اولان ۱۵ تورکمان اسیر داعش طرفندن اؤلدورولوب. همین قصبەده شیعه مسجدی‌نن بومبلانماسیندان سونرا چوخلو سایدا انسان شهری تَرک ائدیب و ۹ قاچقن هلاک اولوب.[۲۲] موصل‌داکی ایزیدی و تورکمان اجماع‌لارن‌دان اولان ۶۵ اوشاق ولیدینلارینن اؤلدورولمسینه شهید اولدوقدن سونرا اوشاق ائوینده قالب. بو اوشاقلارن بعضی‌لری جنسی استثمارا معروض قالب.[۲۳]
۱۶ ایون ۲۰۱۴جو ایلده داعش کرکوک شهری یاخنلیغی‌ندا ۴ فرقلی یئردان (چرداغلو, قاراناز, بشیر, براوجیلی) ان آزه ۴۰ تورکمانی اؤلدوروب.[۲۴][۲۲]داعش نوبتی دفه تورکمانلاری ملی منصوبیت‌ینه گؤره هدفه آلماق‌دا اتهام ائدیلیب.[۲۵][۲۶] بیر گون سونرا بشیرده داها ۵۲ تورکمان اؤلدورولدو و یئرلی اهالی‌نن ددینا گؤره, قتل‌عام ملی سبب‌لاره گؤره هیاتا کئچیریلیب.[۲۷] ایونون ۱۸ده و ۲۰-۲۱ ایون تاریخ‌لری آراسنده ائینی یئر نوبتی دفه ضرر چکمش, ۵, سونرا ایسه ۱۷ ملکی وطن‌داش هلاک اولموشدور.[۲۸] بشیردن اولان بیر شهید شهرده داها ۷۰۰ تورکمانن قتله یئتیرلدیینی ادیه ائتدی.[۲۹] ۲۰۴جو ایلن ایونونده داعش شمسیه کندیندن ۲۶ شیعه تورکمانی قاچرمش‌دی.[۳۰] همین آی شیعه تورکمانلاری داعش‌ن تهدیدلری ایله الکبه و شریخاندان قاچبلر.[۳۱] تلعفر, بشیر, براوجیلی و قاراناز کندلرنده یاشایان بیر چوخ تورکمان ده جهادچیلاردان داها چوخ مکتوب آلدقدان سونرا قاچب.[۳۲]
ایونون ۱۸ده امرلی و توزخورماتو قضاء‌لاری آراسنده داعش ایله عراق اوردوسو آراسنده باش وئرن توقوشمالاردا ان آزه ۲۰ تورکمان هلاک اولوب.[۲۸] امرلینن محاصرەسی زامانی آغر شرائط‌دن ۵۰سی اوشاق, ۱۰و یئنی دوغولموش ۱۵۰ نفر هلاک اولوب.[۳۳] ۲۰۱۴جو ایلده امرلینن یخلماسی‌ندان سونرا قصبەنن ایشغی, قیداسی و سویو کسیلیب. اونلارلا انسان, او جملەدن حامله قادنلار انسانچی یاردم چاتدرلانا قدر دنیاسنی دییشیب. قاراناز, چرداغلو و براوجیلی‌ده ائولر, مکتب‌لر, مسجدلر یاندرلب.[۳۴]
ایونون ۲۳ده داعش قوبا, شریخان و تلعفر بؤلگەلرندان آزه ۷۵ تورکمانی قاچرب. قوبانن شمال‌ن‌داکی وادیده جمی ۲ جسد تاپلب. یقین کی, اعدام اولوندونوز. داعش‌ن بؤلگەنی تَرک ائتمەلرینی طلب ائتمەسیندان سونرا ۹۵۰ تورکمان عائلەسی بؤلگەنی ترک ائدیب.[۳۵][۳۶] عینی کندلرده اوچ شیعه عبادت یئری بومبالانب,[۳۷] هجوملاردا ۲۵ نفر هلاک اولوب.[۳۸] آقوستون ۷ده سنجاردا ۱۰۰ تورکمان اعدام ائدیلیب.[۳۹]
۲۰۱۴جو ایلن ایون-اوکتیابر آیلاری آراسنده موصلدا مختلف منشەلی, او جملەدن تورکمانلاردان اولان ۳۰ مین انسان داعش طرفندن حبس ائدیلیب.[۳۶]
امومیلیکدا تخمینن ۶۰۰ تورکمان قادنی داعش طرفندن اسیر گؤتورولرک سکسی کؤلەسی کیمی استفاده ائدیلیب. اونلاردان تخمیناً ۴۰۰-۵۰۰ نفری داعش‌ن سوریاداکی موقتی حبسخانەلارنا گؤندرلب. ۲۰۱۸جی ایلن فبرالندا بیر گروپ قادن کرکوک‌دا بیرلشمش ملتلری تشکیلاتی‌نن انسان حقلاری مکتبی قارشسنده اعتراض اکسیاسی کئچیریب. اونلار الرنده پنکرتلر قالدراراق عراق حکومتیندان ایتکین دوشموش ۴۵۰یه یاخن تورکمان قادننی خیلاس ائتمک اوچون نسه ائتمیی طلب ادیبلر, لاکن اعتراضا مهل قویولمایب.[۴۰] عراق تورکمان جبهەسی رهبری حسن توران تورکمان قادنلارنن گئری قایتدقلاری تقدیرده عائلەلری طرفندن ناموس جنایتلرینن قربانی اولاجاقلارندان احتیاط ائدیردی. "بیر چوخ قزلار گئری قایتمایاجاق و گلسەلر, عائلەلرینن اونلاری قبول ائدجینه امید ائتمکدن باشقا چارم یوخدور. اونلار قربانلاردیر" ددی. داها سونرا ۲۰۱۸جی ایلده بیرلشمش ملتلری تشکیلاتی نهایت تورکمان قادنلارینن جنسی کؤلەلیگینی تاندی.[۴۱][۴۲] داعش‌دان ساغ چخان تکریت یاخنلغنداکی العلم قصبەسیندان اولان آدی آچقلانمایان تورکمان قادن بی‌بی‌سی تورکجه‌یە دئییب کی, داعش سوبای قزلاری ائولی قادنلاردان آیرب و اجتماعی یئرلرده سوبای قزلاری زورلاماغا باشلایب. داعش قصبەنن تورکمان دیلی معلمینه ده تجاوز ائدیب و نتیجەدە دنیاسینی دایشب.[۴۳] بعضی عراق تورکمانلاری و انسان حقلاری تشکیلاتلری داعش عراق تورکمانلارنه قارشی سویقیریمینی تورک دوشمنلیگی احوال-روحیەسی ایله ایضاح ائدیبلر.[۴۴][۴۵]
اوشاقلار دا تز-تز معارفلندیریجی سببلردن قاچرلمانن قربانی اولورلر. مارتن ۱۳ده یاشلاری ۱۰-۱۷ آراسنده اولان ۲۵ تورکمان اوشاق بارام اوشاق ائویندن نینوەنن تلعفر شهریندکی اوشاق تحصیل دوشرگلرنه قاچرلب.[۴۶]
مارت آینده کرکوک یاخنلغنداکی بشیرده ۱۶ تورکمانن کوتلوی مزارلیغی تاپلب.[۴۷] مارت اینده دا داعش نینوەنن قاراقویان شهرینده ارلری میلیسلر طرفندن اؤلدورولن ۹ تورکمان دول قادنی اعدام ائدیب. اونلارن اعدام ائدیلمسینه سبب داعش دؤیوشچولری ایله ائولنمکدن ایمتینا ائتمەلری اولوب.[۴۸] براوجیلی کندینده داعش کند دا یاشایان ۲۳ نفری اؤلدوردوکدن سونرا ایکی تورکمانی قاچرب. قوبا و شریخاندا ۶۰ تورکمان کیشی و اوغلانی قاچرلدی. همین آی ارخان جامجی آدلی تورکمان گنجی کرکوکداکی ائویندن قاچربلر.[۴۹]
بیر ایل سونرا, ۲۰۱۵جی ایلن آقوستوندا موصلدا داعش ۷۰۰ عراق تورکمان نفری مرتدلیک‌ده اتهام ائدرک آچق شکیلده اعدام ائتدی.[۵۰]
۲۰۱۵جی ایلده صلاحالدین محافظەسیندا داعش‌ن تک ماشننی پارتلاتماسی نتیجەسینده ۴۰ تورکمان هیاتنه اتیرمیشدی. عراق تورکمان جبهەسی بیان ائدیب کی, داعش-ن عراق تورکمانلارینا قارشی هجوملاری ستراتیجی ملی تمییزلاما حملەسی اولوب.[۵۱] تلعفردن ۱۲۵ی قادن اولماقلا ۵۴۰ ملکی تورکمان یئنیدن داعش‌ن الینده ایتکین دوشوب, اونلاردان یالنز ۲۲سی یئنیدن تاپلب.[۵۲]
۲۰۱۵جی ایلن یاینده ۳۰۰۰ تورکمان قمرلی قصبەسینی تَرک ائدیب. ۲۰۱۵جی ایلن سونلارندا ۱۵۰۰ تورکمان عائلەسی (۷۵۰۰ نفر) کربلادا سغنب.[۵۳]
مارتن ۸ده تازەخورماتو کیمیاوی سلاحلا هجوما معروض قالب, ۳ نفر اؤلوب, ۱۵۰۰ نفر یارالانب. ۲۵۰۰۰ انسان شهری ترک ائتدی. همین ایل بشیر کندی کیمیاوی سلاحلا هجوما معروض قالدی.[۵۴][۵۵] ۲۰۱۶جی ایلده گئری آلنماسی زامانی بشیرن ۹۰%ی, او جملەدن ۲۵۰ ائو داغدلب.[۵۶] تورکمان‌ایلی‌نن بشیر کندینده ۹ قادن قاچرلب, زورلانب و اجتماعی برقی دیرکلرنه آسلب. همین کندده ۱۲ یاشلی قز گروپ شکلینده زورلانب و ایشیق دیرییندن آسلب. تورکمان ساکنلاری اونون جسدینی گئتیرمک استیرکن داعش‌ن قناص آتشی نتیجەسیندا ۱۵ نفر هلاک اولوب. ایون اینده توزخورماتونون صقوط‌ندان سونرا زورلاما حاللاریدا قیدا النب.[۵۷]
عراق سلاح‌لی قوەلری یانواردا موصل یاخنلغنداکی رشیدیە دا کوتلوی مزارلق آشکارلایب. قبیر اؤلدورولموش ۲۷ تورکمان کیشی و اوشاغنا مخصوص اولوب. اونلارن بدنلرنده ایشگنجه ایزلری وار ایدی.[۵۸] ۲۰۱۷جی ایلده ایتکین دوشن تورکمان قادن, قز و اوشاقلارنن سایی ۱۲۰۰ نفر اولوب.[۵۹] ۲۰۱۸جی ایلده ۱۳۰۰ تورکمان ایتکین دوشوب.[۶۰]
قایناق‌لار[دَییشدیر]
- ^ Arango, Tim (31 August 2017). "ISIS Loses Another City to U.S.-Backed Iraqi Forces". The New York Times. https://www.nytimes.com/2017/08/31/world/asia/iraq-isis-tal-afar-abadi.html.
- ^ IŞİD’ın Irak’ta Türkmen Coğrafyasındaki Katliamları.
- ^ Shams, Alex. Iraq's Turkmen mobilise for a post-ISIL future (en).
- ^ Iraqi MP: ISIS killed hundreds and displaced thousands of Turkmens (2015-07-28).
- ^ ISIS genocide of Yezidis and Christians - Department of Information Technology, KRG (en).
- ^ شابلون:Web kaynağı
- ^ شابلون:Web kaynağı
- ^ McKay, Hollie (2021-03-05). The ISIS War Crime Iraqi Turkmen Won't Talk About (en).
- ^ Turkmen women call to uncover fate of 1300 missing Turkmen abducted by ISIS (en).
- ^ Iraqi MP: ISIS killed hundreds and displaced thousands of Turkmens (2015-07-28).
- ^ ISIS genocide of Yezidis and Christians - Department of Information Technology, KRG (en).
- ^ Oğuzlu 2004.
- ^ Urban, Mark (23 June 2014). "Iraq crisis: Where next in the struggle for the country?". BBC News. https://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-27979095. عراق تورکمان سوی‌قیریمی
- ^ Turkmen women call to uncover fate of 1300 missing Turkmen abducted by ISIS (en).
- ^ UNPO: Iraqi Turkmen: Intense Summer Heat Poses Danger for Refugees in Iraq.
- ^ AA (2014-09-21). Turkmen refugees in danger of starvation: Turkmen MP (en-US).
- ^ Iraq: ISIS Kidnaps Shia Turkmen, Destroys Shrines (en) (2014-06-27).
- ^ Shams, Alex. Iraq's Turkmen mobilise for a post-ISIL future (en).
- ^ How Saddam’s men help Islamic State rule.
- ^ Bruno, Alessandro (2015-08-31). The Ba’athist Roots of Islamic State (en).
- ^ Saddam's Ex-Officer: We've Played Key Role In Helping Militants.
- ^ ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ Arxivlənmiş surət.
- ^ Arxivlənmiş surət.
- ^ "Shiite villagers describe "massacre" in northern Iraq". June 16, 2014. https://www.washingtonpost.com/world/shiite-villagers-describe-massacre-in-northern-iraq/2014/06/23/278b0fb2-76c8-4796-83f7-840c277e93d8_story.html. عراق تورکمان سوی‌قیریمی
- ^ ISIS genocide of Yezidis and Christians – Department of Information Technology, KRG (en).
- ^ "Iraq crisis: Islamic State accused of ethnic cleansing" (in en-GB). BBC News. 2014-09-02. https://www.bbc.com/news/world-middle-east-29026491. عراق تورکمان سوی‌قیریمی
- ^ Institute (GPPi), Global Public Policy. Iraq after ISIL: Kirkuk (en-US).
- ^ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ "Report on Human Rights in Iraq: January-June 2014" (PDF). UNAMI Human Rights Office/OHCHR. 2014. 2022-11-30-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب (PDF). 2023-08-11-ده یوخلانیب.
{{cite journal}}:|archive-date=/|archive-url=وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک) - ^ Women and children among massacred Iraqi Turkmen.
- ^ Arxivlənmiş surət.
- ^ UNPO: Iraqi Turkmen: Minorities Face Discrimination And Violence In ISIS-controlled Areas..
- ^ UNPO: Urgent Action For Iraq's Vulnerable Components Needed: June 2014.
- ^ Turkmens of Iraq: The Third Ethnic Component of Iraq (2015).
- ^ UNPO: Iraqi Turkmen: Intense Summer Heat Poses Danger for Refugees in Iraq.
- ^ Iraq: ISIS Abducting, Killing, Expelling Minorities (en) (2014-07-19).
- ^ ۳۶٫۰ ۳۶٫۱ Between the Millstones: The State of Iraq's Minorities Since the Fall of Mosul (in English) (1st ed.). Brussels, Belgium: IILHR, MRG, NPWJ and UNPO. 2015. ISBN 978-1-907919-58-9.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ^ Iraq: ISIS Kidnaps Shia Turkmen, Destroys Shrines (en) (2014-06-27).
- ^ "UNITED NATIONS Assistance Mission for Iraq (UNAMI) Human Rights Office". Report on the Protection of Civilians in the Non International Armed Conflict in Iraq: 5 June – 5 July 2014. pp. 19. https://www.ohchr.org/sites/default/files/Documents/Countries/IQ/UNAMI_OHCHR_POC_Report_FINAL_18July2014A.pdf. عراق تورکمان سوی‌قیریمی
- ^ Arxivlənmiş surət.
- ^ Iraqis rally to free abducted Turkmen women in Syria.
- ^ McKay, Hollie (2021-03-05). The ISIS War Crime Iraqi Turkmen Won't Talk About (en).
- ^ Turkmen women call to uncover fate of 1300 missing Turkmen abducted by ISIS (en).
- ^ Iraqi Turkmen woman recalls horrors of IS captivity (en-GB) (2017-10-15).
- ^ Iraqi MP: ISIS killed hundreds and displaced thousands of Turkmens (2015-07-28).
- ^ ISIS genocide of Yezidis and Christians – Department of Information Technology, KRG (en).
- ^ Refugees, United Nations High Commissioner for. Refworld | Report on the Protection of Civilians in the Armed Conflict in Iraq: 1 November 2015 – 30 September 2016 (en).
- ^ Agency, Anadolu (2015-03-15). Mass grave of Turkmen fighters killed by ISIS discovered near Kirkuk (en-US).
- ^ d11681 :: Mar 13: Nine widows killed in Qara Quean village, Ninewa :: Iraq Body Count.
- ^ UNPO: Urgent Action For Iraq's Vulnerable Components Needed: June 2014.
- ^ UNPO: Iraqi Turkmen: ISIS Massacre in Mosul Goes Unnoticed by the International Community.
- ^ Iraqi MP: ISIS killed hundreds and displaced thousands of Turkmens (2015-07-28).
- ^ The untold tragedy of Iraq's Turkmen women abducted by Islamic State (en).
- ^ Shiite Militias Are Crashing the Mosul Offensive (en).
- ^ Daesh shells Turkmen village with chemical weapons.
- ^ UNPO: Iraqi Turkmen: Inside Taza Village after the Chemical Attacks.
- ^ Iraqi Turkmen village struggles after expulsion of Daesh.
- ^ Puttick, Miriam (2015). "No Place to Turn: Violence against women in the Iraq conflict" (PDF). CESAFIRE center for civilian rights. 2022-09-01-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب (PDF). 2023-08-11-ده یوخلانیب – via Minority Rights Group International.
{{cite journal}}:|archive-date=/|archive-url=وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک) - ^ Army forces find mass grave containing remains of 27 Turkmens near Mosul (en-US) (2017-01-29).
- ^ UNPO: Iraqi Turkmen: Looking Ahead to the Future after Daesh.
- ^ Arxivlənmiş surət.