فولکلور

ویکی‌پدیادان، آچیق بیلیک‌لیک‌دن
(فولكلور-دن يوْل‌لاندیریلمیش)

فولکلور یا خلقيون، خلقين مادي و معنوي كوٍلتورونو موعيّن مئتودلارلا موٍرّتب ائديب، آراشديران علم قوْلونا فوْلكلور دئييلير. فوْلكلور سؤزو ايلك دفعه ميلادي ۱۸۴۶–جي ايلده اينگليسلي عاليم ويليام جي. تامز (۱۸۰۳ – ۱۹۵۵) طرفيندن ايشلنميشدير. بو سؤز ايكي كلمه دن اوْلوشموشدور؛ فولك، خلق معناسيندا و لور، بيليك و علم معناسيندا. دئملی فوْلكلور سؤزو، خلق بيلگيسي و ائل بيلگيسي آنلاميندادير.

قوزئي آزربايجان فوْلكلورشیناسلاري، فوْلكلور سؤزو يئرينه بعضا خلق ياراديجيليغي اصطلاحيندان فايدالانيرلار و توركيّه ده ايسه خلق بيليگيسی عئيني آنلامدا ايشلنير. ايران آراشديرماچيلاري ايسه فارسجا يازديقلاري اثرلرده فرهنگِ عوام، فرهنگِ توده، فرهنگِ مردم، فرهنگِ عاميانه تئرمينلرين ايصطيلاحلارين ايشلدرلر. آنجاق بوگون دوٍنيانين بير چوخ اؤلكه لرينده اوْلدوغو كيمي آزربايجاندا ائله جه ده توركيّه‌ده داها چوخ فوْلكلور سؤزو ايشلنمكده دير.

فوْلكلورو ايكي بؤيوك ساحه يه بؤلمك اوْلار: مادّي فوْلكلور و معنوي فوْلكلور.

مادّي فوْلكلور[دَییشدیر]

مادّي فوْلكلوردا بوتون مادي گؤرونوشو اوْلان خلق ياراديجيليغيندان گؤره نكلردنبحث اولونار.

مثلا:

ايش وسیله‌لری[دَییشدیر]

جهره، كوتان، دفه، بالتا، چكيش، اوراق، بوغچو و…

گئييملر پالتارلار[دَییشدیر]

جوراب، باشماق، بؤرك، آرخاليق، كول ه جه، يايليق، چاريق، کوزم، كورك و…

موسيفي آلتلری[دَییشدیر]

ساز، ناغارا، كامانچا، تار، قره نئی، قوشا ناغارا، قاوال، زورنا، بالابان، قارمان و…

ائو وسیله‌لری[دَییشدیر]

قاب، قاشيق، چاناق، گويوم، ساج، كورسو، كوزه، سهنگ، وردنه، اوخلو و...

یئملی‌لر[دَییشدیر]

دولما، پيلاو، شوربا، كباب و…

بزک‌لر[دَییشدیر]

بيلرزيك، بويون باغي، قول باغي، سيرغا، اوزوك و...

دؤشمه‌لر[دَییشدیر]

خالچا، كيليم، وئرني، كئچه، جئجيم، فرش، حصير و...

جنگ آلتلري[دَییشدیر]

قيلينج، قارغی، چوماق، اوخ، يای، ساپان، قمه، خنجر، قالخان و...

اوشاق اويونچاقلاری[دَییشدیر]

قولچاق، چاخچاخا، يوگورك، آشيق، مازي، مازالاق، فيرفيرا و...

معمارليق عونصورلری[دَییشدیر]

و...[دَییشدیر]

معنوي فوْلكلور[دَییشدیر]

معنوي فوْلكلوردا خلقين معنوي ساحه‌ده كي يارايجيليغندان سؤز گئد، اوندا خلقين اينانجلاري، عادت، عنعنه لري، آيري-آيري علم ساح هلرينده الده ائتديگي بيلگيلري و بيرده اونون بديعي هونري ياراديجيليغي يئر آلير. شيفاهي خلق ادبياتي، رقصلر،خلق موسيقي‌سي، خلق تئاتري و… معنوي فوْلكلورون ساحه لريندندير.

معنوي فوْلكلوردا خلقين دوٍنيا گؤروشو، ايده آللاري، آرزي و ايستكلري، حيات تجره‌لري، اؤز انعكاسيني تاپميشدير.

مثلا:

داستان‌لار[دَییشدیر]

کور اوغلو، اصلی و کرم و...

ناغیل‌لار[دَییشدیر]

آتا بابالار دیلیندن اوشاقلار اوچون سؤیله‌نیلن داستانلار.

تاپماجالار[دَییشدیر]

ماهنی‌لار[دَییشدیر]

بایاتی‌لار[دَییشدیر]

و...[دَییشدیر]

قایناقلار[دَییشدیر]

تورک خلق ادبياتي يازان: عليرضا صرّافي

ویکی‌آمباردا Folklore ایله مربوط فایل وار.

آذربایجان فولکلورونون نوع لری بایرام وبلاقی