قانلی کریسمس
.svg)
قانلی کریسمس (آنادولو تورکجه‌سی: Kanlı Noel)
— 20 دسامبر[۱] و یا 21 دسامبر 1963-جو ایلده قیبریس تورکلرینه قارشی سیلاحلی هوجوم‌لارا [۲] وئریلن آددیر. بو آدادا ایجماع‌لارآراسی قارشی‌دورمالارین باشلانغیجی حساب اولونور.[۳] حادیثه‌لرده جمعی 364 قیبریس تورکو و 174 قیبریسلی یونان حیاتینی ایتیردی.[۴]
آکریتاس پلانی
[دَییشدیر]سوئیس‌ین زوریخ شهرینده یونان، تورکیه و بیریتانیا آراسیندا کئچیریلن گؤروش‌لرده حاضیرلانان آنایاسا ایله 16 آقوست 1960 تاریخینده قیبریس جومهوریتی موستقیل بیر دؤولت اولاراق قورولدو.[۵] قیبریس جومهوریتی‌نین ایلک پرزیدنتی سئچیلن اوچونجو ماکاریوس قیبریس‌ین 1961-جی ایلده مؤوجود آنایاسا ایله ایداره ائدیله بیلمه‌یه‌جگینی ایدیعا ائتمگه باشلادی[۶] و 1963-جو ایلین نوامبریندا آنایاسادا اون اوچ مادّه‌یه دییشیک‌لیک تکلیف ائتدی.[۷] قیبریس تورک بیرلیگی‌نین بو دییشیکلیک‌لری قبول ائتمه‌سی اوچون قیبریسلی روم فاناتیک‌لری[۸] آکریتاس پلانی آدی آلتیندا آدادا گرگین‌لیگی آرتیران قزئت‌لر نشر ائتمگه[۹] باشلادیلار.
قانلی کریسمس
[دَییشدیر]1963-جو ایل دسامبرین 20-نه کئچن گئجه نیکوزیا (لفکوشا)نین تاختاقالا رایونوندا اوتوموبیل‌لره آتش آچماسی نتیجه‌سینده زکی خلیل و جمالیه ائمیرالی اؤلدورولدو.[۱] ایلک باشدا 30 کند هوجوما معروض قالدی.[۱۰] عومومی‌لیکده 103 کنده هوجوم ائدیلدی.[۱۱] نیکویانین کیچیک قایماقلی ماحالی موحاصیره آلتینا آلینمیشدی.[1] قانلی‌دره بؤلگه‌سینده تورکلره قارشی بیر هوجوم تشکیل ائدیلدی[۱۲]. لارناکا و توزلا بؤلگه‌لرینده تورک ائولری آتشه توتولدو و دوققوز آدام اؤلدو. بؤلگه‌ده کی 13 تورک کندی‌نین ساکین‌لری 23 دسامبر تاریخیندن اعتیباراً داها بؤیوک تورک کندلرینه کؤچ ائتدی.[۱۳] 1 ژانویه 1964-جو ایلده دِیلی هرالد آشاغیداکی‌لاری بیلدیردی:
تورک ائولرینه گلنده دهشته گلدیم. دیوارلار ایستیثنا اولماقلا، تامامیله محو ائدیلمیشدی. شوبهه ائدیرم کی، حتّی بیر ناپالم هوجومو بئله محو ائده بیلر.[۱۴]
آیواسیل‌داکی حادیثه‌لر
[دَییشدیر]آیواسیل‌دا[۱۵] تورکلره قارشی هوجوم‌لار ائدیلدی. بو هوجوم‌لار 21-22 دسامبر تاریخ‌لرینده باش وئریب. خلیل صدراعظم، کندده اوّلجه 12 نفرین اؤلدورولدوگونو بیلدیریر. سونرا اؤلدورمگه داوام ائتدیکلرینی سؤیله‌ییر.[۱۰] [۱۶]3 ژانویه 1964-جو ایلده 9 نفرین جسدی تاپیلدی و دفن ائدیلدی.[۱۷]13 ژانویه 1964-جو ایله قدر داوام ائدن قازینتی‌لار زامانی 21 نفرین قالیق‌لاری تاپیلدی.[۱۰][۱۸]اؤلدورولن‌لر نیکوزیا تککه باغیندا (شهیدلیکده) دفن ائدیلدی.[۱۰] [۱۷]
قومسال باسقینی
[دَییشدیر]
24 دسامبر 1963-جو ایلده نیکوزیانین قومسال رایونوندا 11 نفر اؤلدورولدو. بونلاردان 4-او تقاعودچو طیبی بریقادا ژنرالی نیهات ایلهان‌ین عاییله‌سی ایدی (او واخت‌لار قیبریسده 650 شخصی هئیتی اولان[۱] قیبریس تورک قووّه‌لری آلایی کوماندان‌لیغی نین مایورو). ایلهان‌ین ائوینده کی حامامدا حیات یولداشی مورکون ایلهان و اؤولادلاری مراد، قدسی و هاکان اؤلو تاپیلدی.[۱۹]باسقی‌نین ائدیلدیگی ائو داها سونرا بارباریزم موزه‌سی اولاراق زیارتچی‌لر اوچون آچیلدی.
سونوج‌لار
[دَییشدیر]364 قیبریس تورکو و 174 قیبریسلی یونان حیاتینی ایتیردی[4] و 8،667 قیبریس تورکو 103 کندی ترک ائتدی.[۱] 22 دسامبر 1985-جی ایل تاریخلی میلیت قزئتینده کؤچ ائتمگه مجبور اولان‌لارین سایی 25 مین، 23 دسامبر 1993-جو ایل تاریخلی قزئتده ایسه سایی نین 30 مین اولدوغو بیلدیریلیر.[۱۱][۲۰]جان ترنس اونیل و نیکلاس ریس، 30.000 قیبریس تورکونون کؤچ ائتمه‌لی اولدوقلارینی ایفاده ائتدی.[۲۱]دسامبرین 25-ده قیبریس تورک قووّه‌لری آلایی مواضعه یئرلشدیریلدی و تورکیه حربی هاوا قووّه‌لرینه مخصوص دؤیوش طیاره‌لری نیکوزیا اوزریندن خبردارلیق اوچوش‌لارینا باشلامیشدیلار.[۱] حادیثه‌لر اوستونه 30 دسامبر 1963-جو ایل گونو توپلانان بیریتانیا، تورکیه و یونان حؤکومت‌لری یاشیل خطدی تعیین ائدن یاشیل خط آندلاشماسی ائدیلدی.[۲۰]
قایناقلار
[دَییشدیر]- ^ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ "Kanlı Noel" den ders almalıyız (1)", 5 Ocak 2009 tarihli Önce Vatangazetesi[دائمی اولو باغلانتیلی]
- ^ "Kanlı Noel' temizlik operasyonuydu!", 21 Mart 2007 tarihli Sabah gazetesi
- ^ "CIA - The World Factbook - Cyprus Archived 2018-12-26 at the Wayback Machine.". İstifadə tarixi: 2 Ocak 2016.
- ^ Oberling, Pierre. The road to Bellapais (1982), Social Science Monographs,sf.120: "According to official records, 364 Turkish Cypriots and 174 Greek Cypriots were killed during the 1963-1964 crisis."
- ^ Hasgüler, Mehmet (Şubat 2007). a.g.e, 231. sayfa.
- ^ Hasgüler, Mehmet. Kıbrıs'ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu; 238. sayfa, Alfa Yayınları, Şubat 2007, ISBN 975-297-836-3.
- ^ Hasgüler, Mehmet (Şubat 2007). a.g.e, 239. sayfa.
- ^ İsmail, Sabahattin. 20 Temmuz Barış Harekatının nedenleri, gelişimi, sonuçları ; 105. sayfa, Kastaş A.Ş. Yayınları, 1988, ISBN 975-763-905-2.
- ^ Kürşad, Fikret; Haşim Altan, Mustafa; Egeli, Sabahattin. Belgelerle Kıbrısʼta Yunan emperyalizmi; 195. sayfa, Kutsun Yayınevi, 1978.
- ^ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Tören, Bayram ve Anma Günleri.
- ^ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ "Kıbrıs Türk'ü Kanlı Noel'i andı".
- ^ Belgelerle Türk tarihi; 25-29. sayfa, Menteş Kitabevi, 2001.
- ^ Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Tören, Bayram ve Anma Günleri.
- ^ Stephen, Michael. The Cyprus question (1997), The British-Northern Cyprus Parliamentary Group, sf. 15
- ^ Türk dünyası araştırmaları; 176. sayfa, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 1989.
- ^ Kıbrıs'ta Varoluş Mücadelemiz ve Anıtlarımız.
- ^ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ "Siyah beyaz düşler". İstifadə tarixi: 21 Aralık 2010.
- ^ 14 Ocak 1964 tarihli Halkın Sesi gazetesi
- ^ "KKTC'de kumsal baskını şehitleri anıldı" 24 Aralık 2007 tarihli Milliyet gazetesi
- ^ ۲۰٫۰ ۲۰٫۱ "Kanlı Noel'in içyüzü".
- ^ John Terence O'Neill, Nicholas Rees. nited Nations peacekeeping in the post-Cold War era (2005), Taylor & Francis, sf.81