تورانچیلیق
تورانچيليق یا دا تورانيزم — بوتون اورال-آلتاي خالقلاري‌نين بيرليگيني نظرده توتان سياسي ايدئولوژی. ايلک اولاراق فين‌لر، ماجارلار، ائستون‌لار و روسيه ترکيبينده‌کي فين-اوُگْور خالقلاري ايله برابر مانجورلار، موغول‌لار و تورک‌ديللي خالقلارين بيرلشمه‌سي مقصدي ايله اورتايا آتيلميشدير. تورکچو و تورانچي شخصلردن ضيا گؤک‌آلپ ايسه "تورکچولوگون اساسلاري" آدلي اثرينده تورانچيليغين هئچ ده ماجارلاري، موغول‌لاری، مانجورلاري، فين‌لري بيرلشدیرمک مقصدي گودمه‌ديگيني بيلديرميشدير .[۱]
روسيه‌ده 1905-جي ايل اينقيلابيندان اول آذربايجانلي و تاتار ضياليلاري طرفيندن دستکلنميش بو ايدئولوژی، تورکيه‌ده 1908-جي ايلده ايکي مشروطيتين ائلان ائديلمه‌سيندن سونرا ياييلماغا باشلادي. ايتیحاد و ترقّي پارتياسي‌نين رهبرلري آراسيندا ضييا گؤک‌آلپين ايره‌لي سوردوگو تورانچيليق باخيشلاري اساس گؤتورولموشدور. او دؤورون عثمانلي کوماندانلاريندان بيري اولان انور پاشا ايسه 1918-1922-جي ايللرده کئچميش روسيه ايمپئريياسي‌نين اراضيسينده تورانچيليق فيکريني جانلانديرماغا چاليشيرکن شهيد اولموشدور.
ضيا گؤک‌آلپين بير شئعيرينده‌کي آشاغيداکي بئيت، تورانچيليق باخيشلاريني کونکرئت عکس ائتديرير:
وطن بويوک و ابدي بير اؤلکه‌دير: توران.
قایناقلار
[دَییشدیر]