آلتین کؤرپو قیرغینی
| آلتین کؤرپو قیرغینی | |
|---|---|
| حمله نوعو | عرب ملیتچی سویقیریمی |
| تلفات | 135 |
| قربانی | عراق تورکمانلاری |
| مرتکب‌لر | صدام حسین، عراق اوردوسو، عرب ملیتچیلر |
آلتین کؤرپو قیرغینی, ٢٨ مارت ١٩٩١-جی ایلدا آلتین کؤرپو قصبه‌سینده عراق اوردوسونون ١٣٥ تورکمانی اؤلدۆردۆیۆ حادثه.[۱] سویقیریم تۆرکمنلری هدف آلب, اکثریتی کیشیلر, هم اوشاقلار, هم ده بؤیۆکلار, لاکن قادنلار ده اؤلدۆرۆلۆب. صدام حسینن بعث رژیمی انسانلاره اجتماعی یئرلرده تورکجه دانشماغی و هر هانسی تورکمان اننسینی اجتماعی یئرلرده قئید ائتمیی قاداغان ائدیب.[۲]
کچمیش
[دَییشدیر]عراق اوردوسو کویتدان گئری چکیلدکدان سونرا شمالدا کوردلر و تۆرکمنلر, جنوبدا ایسه شیعه عربلر طرفندن بیر سرا اۆسیانلار باشلادی. صدام حسین اؤز قوشونلارنا و دیگر سادق آداملارنا چوخلو سایدا مۆلکی شخصن اؤلۆمۆ ایله نتیجەلنن امانسز ضلملارا سبب اولان اۆسیانی دایاندرماغی امر ائتدی.[۳] تۆرکمنلر اؤز نییتلری ایلە تورکمن‌ائلی بؤلگەلرندا قیاملر تشکیل ائدرک صدام رژیمینا قرشی اولدوقلارینی بیلدیرسلار ده, حربی باخمدان کوردلر قدر فعل و فداکار دییلدیلار. عراق قوەلاری ایلە مقاومتچیلر آراسندا مناقشەدان سونرا صدام حسینه سادق قوەلر اۆسیانلارلا علاقەسی اولدوغوندان شبحەلندکلری هر کسی هدفه الماغا باشلادیلار. تۆرکمنلر کرکوکون جنوبونداکی باشقا بیر قصبه اولان دوز خورماتودا عراق قوەلاری طرفندن قتلە یئتریلیب.[۴]
کرکوک بولگسی مخالفتلیی ایله مشهوردور و اونون اهالیسی نکاحلارا یاد دییل. تۆرکمنلرلا کوردلرن مناسبتلری تاریخن گۆجلۆ اولوب و اونلار یانیانا یاشایبلار, لاکن تورکیهنین بولگایا سون مداخلەسیندان, ائلجه ده کوردلارن 20 تۆرکمن ساکینینین اؤلدۆرۆلماسیندان سونرا مناصبتلری ضعیفلایب.[۵] تۆرکمنلارن او دورادا کوردلارلا یاخشی مناصبتلری, تۆرکمنلرین باشچلق ائتدییی اۆسیانلار و بعثچی عراق حکومتینین و بیر چوخ دیگر عراقلیلارن عثمانلی ایرسینا گؤرا تۆرکمنلرلا قارشی نفرتلری کیمی دەگر ملاحضەلر ده صدامن سببلاریندان بیری ایدی. صدام حسین کوردلارن قاچماسینی استاییردی. اۆمومعرب عراقندا تۆرکمنلری محو ائتمک. صدام حسینن طرفدارلاری تۆرکمنلاری تهدید اولاراق گؤرۆردۆلر و آلتونکورپوداکی بۆتۆن کیشیلری تهلوکه اولاراق گؤرۆردۆلر. صدام حسینن مخالفته قارشی امانسز اۆسوللارندان خبردار اولان چوخلو سایدا آلتونکورپو ساکنی, اساسن قادن, اوشاق و قوجه عراق حکومتینین نظرتندان چخمش کوردلارن نظرتندا اولان کوردوستان بولگسینا قاچماغا باشلاییب عراق رژیمینا دۆشمن. تۆرکمن کیشیلرینین کیچیک بیر حساسی اونلاری نلرن گؤزلدییندان خبرسز اولاراق شهردا قالماغا قرر وئردی.[۶]
سویقیریمی
[دَییشدیر]٢٨ مارت ١٩٩١-جی ایلده صدام حسینا سادق قوەلار آلتونکورپودا بۆتۆن کیشی وطنداشلری معینلاشدرب توپلاماغا باشلاردلار. صدام حسین امر ائتدی کی, یاشندان اسیلی اولمایاراق بۆتۆن کیشیلر حبس ائدیلسین و اعدام ائدلمک اۆچۆن حربی ماشنلارلا دبس دائرەسی یاخنلغنداکی آچقلانمایان یئرە آپارلسن.[۷] کیشیلاردان بعضیلاری مقدس رمضان آیی ایلە علاقەدار اوروج توتوردو. اونلاری بؤیۆک بیر چوخورا ییغیب اوتومات تۆفنگله گۆللدلر, سونرا تورپاقلا دولدورولموش چوخورا ایتلییرک کۆتلوی مزارلیغا چوردلر. سونرا قوشونلار قسمان چخارلدی و شهر جدی حربی نظارت آلتنه آلندی.[۸]
سونرا
[دَییشدیر]اولجه قاچان ساکنلر گئری قاییتماغا باشلاییبلر. بو وحشیلیه شهید اولان بیر چوبان پئیدا اولوب, گؤردۆکلرینی گئری قاییدان انسانلارا دانشب. بعضی گنجلار قهملارینین کۆتلوی مزارلیق اولدوغونو ادیه ائتدکلری چوخورا چوبانن مۆشاییتی ایله اپاریلیب و قزدقدان سونرا امین اولوبلار. جسدلار پارچالانماغا باشلامشدی و اساسن ناملوم ایدی, لاکن جسدلاردا قالان پالتار و ایاقابیلار هر بیر فردین کیم اولدوغونو بارده فکر واریردی. ایلک گۆن بو گنجلر اۆچ جسدی گتیره بیلدیلر و اونلارن هامیسینین داها سونرا “شهیدلر قبرستانلیغی” کیمی تانندان آلتونکورپوداکی قبرستانلیقدا دفن ائدیلمسینه قرار وئریلدی. بیر نئچه گۆن ارضندا بۆتۆن جسدلر لازمی قیدادا گؤتۆرۆلرک بو قبرستانلقدا باسدرلدی.[۹]
همچینین باخ
[دَییشدیر]قایناقلار
[دَییشدیر]- ^ Simmons, Mary Kate (1997), Unrepresented Nations and Peoples Organization: Yearbook, Martinus Nijhoff Publishers, p. 88, ISBN 904110223X
- ^ Simmons, Mary Kate (1997), Unrepresented Nations and Peoples Organization: Yearbook, Martinus Nijhoff Publishers, p. 88, ISBN 904110223X
- ^ ENDLESS TORMENT - The 1991 Uprising in Iraq And Its Aftermath. Human Rights Watch. 1992. ISBN 1-56432-069-3.
- ^ Refugees, United Nations High Commissioner for. Refworld | World Directory of Minorities and Indigenous Peoples - Iraq: Turkmen (en).
- ^ ALI, OTHMAN (2017). "Kirkuk, Iraq's Next War: What Options Does Turkey Have?". Insight Turkey. 19 (4): 29–42. ISSN 1923-177X.
{{cite journal}}: Check|issn=value (کؤمک) - ^ Salman Kerkuklu, Mofak (August 2012). Altunköprü the ancient name of Türkmen Township.
- ^ 28 years on, Iraq's Kirkuk remembers Turkmen massacre.
- ^ Salman Kerkuklu, Mofak (August 2012). Altunköprü the ancient name of Türkmen Township.
- ^ A. Ş, Piri Medya, Altunköprü Türkmen katliamı hafızalardan silinmiyor (in ترکی استانبولی), Yeni Şafak, 2023-02-06-ده یوخلانیب