هوموساپین(ایگیتلردن)

هوموساپین(ایگیتلردن); زامان محدوده‌سی: 0.3–0 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓ Middle Pleistocene–Present
	Male and female H s. sapiens; (Akha in northern Thailand,; 2010 photograph)
Conservation status
	; Least Concern (IUCN 3.1)
علمی قوروپلاشدیرما
عالم:	حئیوان
تیپ:	خوْردالیلار
صینیف:	ممه‌لیلر
دسته:	Primate
آلت دسته:	Haplorhini
Infraorder:	Simian
عائله:	Hominidae
آلت‌عائله:	Homininae
جینس:	Homo; کارل لینه, 1758
نوع:	H. sapiens
ایکیلی آدی
	Homo sapiens; کارل لینه, 1758
Subspecies
	H. s. sapiens; †H. s. idaltu; †نئاندرتال(?); †H. s. rhodesiensis(?); (others proposed)

بوگونکی اینسانلارین کؤکلری هوموساپینس لره یتیشیر .هموساپینسلر ۲۰۰ مین ایلدن اونجه یئرکوره سینده گوروشدولر.

یئرلری

بیزیم کؤکوموز هموساپینلردی .هموساپینس آفریقادن گلیب ویئرکوره سینده قالیبلارو قالارلی اولوبلار ایندیکی اینسان لار اولارین نسلیندن دیلر ۲۰۰۷جی میلادی ایل سایی اساسیندا ۷ میلیارد باشا یتیشیب لر و مممه لی لرین لاب چوخ اولان بؤلومودو.

ممه لی لردن

ممه لیلر ۲۰ میلیون ایل قاباخ یئر کوره سینده گوروشدولر. ممه لی لر دایناسورلارینان بیر یاشیردیلار هابئله دایناسورلار آرادان گئدن چاغدا ممه لی لر یئرکوره سین توتدولار ممه لیلر دوغوب اوشاقلارینا سوت وئرر هابئله دایناسورلار یومورتا ائدردیلر اونا گوره ممه لیلر چوخ تئز دایناسورلارین یئرین توتدولار. ۲۰ میلیون ایلده ممه لی لر باش تاپدیلار و آخیرده هوموساپین لر یرکوره سنده گوروشدولر کی اولار ممه لی لرین لاب دیرلی گونه سیدیلر.

هاردان گلدیلر

هوموساپینس لر(بیزیم کؤکوموز) آفریقاده یاشاردی و ۲۰۰ مین ایل قاباق آفریقا ده گوروشدولر بعضی مۆحقیق لر اولاری اتیوپی اؤلکه سیندن بولور یوخسا بعضی سی اولاری سودان یا نیجریه اؤلکه سیندن بولور. ایلکن اتیوپی اؤلکه سینین طرفداری چوخدی.

اولار ۲۰۰ مین ایل قاباق آفریقاداگوروشدولر آمّا ۳۰ مین ایل قاباخ کوچماقا باشلادیلار و چوخالدیلار و آسیا و اوروپایه گوروشدولر.

هوموساپینس لر و نئاندرتال لار

۳۰ مین ایل قاباق هوموساپینس لر آفریقادن کوچدولر و نئاندرتال لار اولاردان قاباخ اوروپا وآسیاده یاشیردی. اولارین قارشیلاری و رقیبلری اولدولار بو قارشیدا هوموساپینسلر هیکللی اولدوقلارینا گوره نئاندرتاللاری آرادان آپاردیلار .بعضی مۆحقیق لر نظریه سینه گوره هوموساپینسلر نئاندرتاللاری یه دیلر و نسل لرین قیردیلار.

نئاندرتال لارآرادان گئددی و یه یلدیلر .هموساپنسلر اولاری خورک ائددیلر و ۱۵ مین ایل قاباخ نسل لری آرادان گئتدی و یئرلرین هوموساپینسلر(بیزلر) توتدوق. آمّا هوموساپینسلر بعضی یئرلرده نئاندرتال لارینان قاریشدیلار.

ایندیکی اینسانلارین ژن لرنین یوزه ۸۰ دی هموساپینسلردن دی آمّا یوزه ۱۵ یا ۱۸ ی نئاندرتال لرداندی.

بیر نظریه‌ده ۲۰۱۲ جی ایلده طرح اولدی نئاندرتال لار گوزل اولدوقلارینا گوره آرادان گئددیلر. بو نظریه‌ده نئاندرتال چون گوزلیدی مایالاری هموساپینسلرین الینه دوشدی و اولار ارکک لری اولدوروب ومایالاری ساخلادیلار.

هابئله تاپیلمیش سوموکلر نیشان وئریر هوموساپینلر نئاندرتال لاری یه یردیلر.

هیکللری

هوموساپینسلرین ۱٫۸ دان ۱٫۶ ارککلرینین بؤیودی و ۱٫۶ دان ۱٫۵ مایالارینین بؤیودی. اولار نئاندرتاللاردان اوجا وبؤیلویدولار و یئر کوره سینده قالارلی اولدولار. ایندیکی اینسانلار شکیسیز هوموساپینس لردن قالیبلار.