واراولوشچولوق
| فلسفه ده |
| سریالین بیر حیصه‌سی |
|---|
 |
 فلسفه پوْرتالی |
واراولوشچولوق یادا ائگزيستانسياليسم اینگیلیسجه: Existentialism تلفوظو: (/ˌɛɡzɪˈstɛnʃəlɪzəm/)[۱] بیر ایصطیلاح دیر کی ۱۹ جی یوز ایلین آخیرلرینده و ۲۰ اینجی یوز ایلین اوللرینده کی فیلسوفلارین موشخص ایشلرینه ایستیفاده اولونور و بولارین آراسیندا چوخ درین فرقلرایله،[۲][۳][۴] هابله بیر موشترک اینان (باور) وار و او دا بو دیر کی فلسفه‌لی فیکیرلئشماق همیشه اینسانا مربوط اولان بیر باشلیق‌دان باشلانیر. واراولوشچولوق دا بیر اینسانین باشلانیش نوقطه‌سی، اونون باخیشی وارلوشا نه اولماقدان باشلیر.
سارتر، یاسپئرس، کامو، هايدیگئر و مارسئل کيمي دوشونورلر طرفيندن اينکيشاف ائتديريلن موعاصير دونيانين، خوصوصيله کوتله جمعيتی اوزريندن اؤزونو گؤسترن، بؤحرانيندان قيدالانان موعاصير فلسفه آخیمی دیر. واراولوشچولوغون بير چوخ جهتدن راديکال بير فلسفه جريانی اولدوغو قبول ائديلير. اونون راديکالليغی ايکی آيری عوصيانکارليقلا موعينلشديريب کاراکتئريزه اولور. سؤزو گئدن باشقالديرانلاردان بيرينجيسی بؤيوک اؤلچوده تاريخی، بونا قارشی ايکينجيسی تاماميله مئتافيزيک‌سل بير عوصيانکارليغي تمثيل ائدير. تاريخی عوصيانکارليق، البت، واراولوشچولوغون مؤوجود زامانا و شراييطه قارشي کسکين بير اعتيراض روحو ايچينده اولماسينی، زامانين قوروم و دَيرلری قارشيسيندا موطلق بير ناراضيليق ايچينده اولماسينی ايفاده ائدير. مئتافيزيک‌سل عوصيانکارليق سؤز قونوسو اولدوغوندا، اونون بو دفعه اؤزونو، هاميسی دا بو و يا باشقا درجه‌ده موعين بير مئتافيزيک و يا وارليق فيکری اوزرينده يوکسلن اوچ آيری گؤروش و يا ياناشمايا قارشی چيخاراق ايفاده ائتديیی دئييله بيلر. واراولوشچولوق هر شئيدن اول وارليغی تؤز و جؤوهر دوغمالاردان موتشککيل گؤرن مودئرن دونيا گؤروشونه و يا آريسطوطئلئس (ارسطو ) دن ۲۰ اینجی عصره قدر اوزانان کلاسيک مئتافيزيکا قارشی چيخيش و يا عوصيانکارليقلا سئچکينله‌شير. او، ايکينجی اولاراق علمی دونيا گؤروشون، تئکنولوژی ايله بيرلشن مودئرن علمين اينسانی يئر اوزوندن سيلمه نؤقطه‌سينه چاتميش اولان احاطه‌لی تحککومونه مئيدان اوخويور. [۵]
واراولوشچولوق فلسفه‌سینده ، دونیانین هر بیر نسنه‌سینده ، اؤنجه اؤزلوک (ماهیت) گلیر و سونراسی وار اولور، یانی اؤنجه پیلانلاشیر، تاسارلانیر، سونرا وجود وار اولور. مثلاً بیر موهندیس اؤنجه بیر تیکینتینین پیلانین ذهنینده تاسارلاییر، سونرا پیلانین چکیر، پیلانلاردان سونرا، وار اولماغی (تیکیلمه مرحله‌سی) گئرچکله شیر و مؤوجود اولور.
آنجاق یالنیز اینسان دا تام ترسینه‌دیر . ایسنان وار اولور، سونرا اؤزلویون اولوشدورور. وجود و وارلیق، اؤزلوک (ماهیت)دن اؤنجه گلیر.
واراولوشچولوق فلسفه‌سینی ساده دیلده سؤیله‌سک، هر نسنه‌نین بیر اؤزلویو (ماهیتی)، و بیر ده وارلیغی واردیر. اؤزلوک، آرد آردا گلن کیفیتلرین بوتونودور. وارلیق(یا دا وار اولوش) ایسه دونیادا ائتگین اولاراق، بولونوش ( وجودا گلیش، یاراتما) دئمکدیر. چوخلو اینسانلار اؤزلویون اؤنجه، واراولوشون سونرا گلمه‌سینه اینانیرلار. آنجاق واراولوشچولارا گؤره کاییناتین وارلیغی بو قوراملا گرچکله‌شیر آنجاق یالنیر و یالنیز اینسان دا بو تام ترسینه‌دیر. اینسان دا اؤنجه وار اولماسی، سونرا اولوشماسی گرچکله‌شیر. اینسان اوغلو یاشاییش بویوندا اؤزون اولوشدورور.
بو قاورامی آلقیلاماق اۆچون سارترین بو مضمون دا عیبارتی بیزه فایدالی اولور ." قیچیندان فلج اولان بیر کیمسه، ماراتن شامپیونو اولا بیلمزسه، سوچو یالنیز و یالنیز اؤزونده دیر." یانی اینسانین اولوشدورماسی اؤز الینده‌دیر.
قایناقلار
[دَییشدیر]- ^ Oxford University Press, "Oxford Dictionary: 'existentialism'" Archived 2016-09-13 at the Wayback Machine., Oxford English Dictionary, Retrieved 22 August 2014.
- ^ Crowell, Steven (October 2010). "Existentialism". Stanford Encyclopedia of Philosophy.
- ^ John Macquarrie, Existentialism, New York (1972), pp. 18–21.
- ^ Oxford Companion to Philosophy, ed. Ted Honderich, New York (1995), p. 259.
- ^ [احمد_ جویزچی، فلسفه سؤزلویو،442]
| National | |
|---|---|
| Other | |
