کوردوستان
.png)
کوردوستان یا دا کورد نوفوسلو بؤلگه‌لر — اورتادوغو'دا یئرلشن بیر منطقه‌دیر. بۇگۆن دؤرد اؤلکه‌نین آراسیندا یئرلشیب. بو دؤرد اؤلکه ایران، عراق، تورکیه و سوریه دن عیبارت اولورلار. کوردوستان منطقه‌سینده عوموماً کوردلر چوخونلوقدا یاشاییرلار، اما کوردلرین یانیندا باشقا خالقلاردا کوردوستان منطقه‌سینده آزینلیقدا یاشاییرلار، او جومله‌دن؛ آشور‌لار، یزیدلیلر، عربلر، آذربایجان تورکلری، ائرمنیلر، عراق تورکمانلاری، سوریه تورکمانلاری، آنادولو تورکلری، فارسلار و باشقا خالقلار دیرلار کی آزینلیق اولاراق، کوردوستان‌دا یاشاییرلار. کوردوستان اراضی‌سی بۇگۆن اۆچ بؤلومه بؤلونور و بو اۆچ بؤلوم اۆچ اؤلکه آراسیندا یئرلشیب، بو اۆچ بؤلومه ترتیبله ایران کوردوستانی، عراق کوردوستانی و سوریه کوردوستانی دئیلیر. کوردلر بو اۆچ اؤلکه‌دن سونرا، باشقا اؤلکه‌لرده ده اقلیّت‌ده یاشاماقدا دیرلار، او جومله‌دن؛ تورکیه، کووئیت، اوردون، ارمنیستان، فرانسه، آلمان و سایره اؤلکه‌لر. تورکیه‌نین گونئی دوغو قیسمتلرینه بعضی سیاسی کورد قوروپلاری طرفیندن تورکیه کوردوستانی دئیلیر، اما بو آدین هئچ‌بیر رسمیتی یوخدور.[۱][۲] ۲۰–جی و ۲۱–جی میلادی یوزایللرده اورتاشرق‌ده یاشایان بعضی کوردلر موختلیف دلیل‌لره گؤره، آلمان و فرانسه کیمی اؤلکه‌لره کؤچوبلر و بو اؤلکه‌لرده ده اقلیّت‌ده یاشاییرلار. میثال اۆچۆن فرانسه اؤلکه‌سی‌نین ۲۰۱۶–جی میلادی ایلین آمارلارینا گؤره ۱۵۰٬۰۰۰ نفر کورد فرانسه‌ده یاشاییردیلار.[۳] عۆمومیّت‌له، ۲۰–جی میلادی یوزایلده بعضی کورد عائیله‌لری چئشیتلی سببلره گؤره، او جومله‌دن داها یاخشی بیر حیات و ایش تاپماق ندنی‌له موختلیف اؤلکه‌لره کؤچ ائدیبلر.
کوردوستان آدی تاریخ‌ده ایلک دفعه سلجوقلو دؤولتی‌نین زامانیندا گلیب و بۇگۆنکۆ عراق اؤلکه‌سی‌نین قوزئی بؤلومو و ایران اؤلکه‌سی‌نین باتی‌سینا ایشاره ائدیب.[۴][۵][۶][۷][۸]
تاریخچه[دَییشدیر]
کوردوستان آدی‌نین ایلک دفعه ایستیفاده اولماسی رسمی قایناقلارا گؤره ۱۰۰۰–۱۱۰۰–جو میلادی ایللره قاییدیر. دؤنمین سلجوقلو حؤکومداری چیزدیردیغی بیر خریطه‌ده کوردوستان آدی‌نی ایشلتمیش‌دیر.[۹][۱۰][۱۱]
اورتا چاغ[دَییشدیر]
جوغرافیاسی[دَییشدیر]
.jpg)
کوردوستان اورتاشرق منطقه‌سینده یئرلشیب. کوردوستانین چوخلو قیسمتلری داغیق دیر و قیش فصلینده سویوخ و یای فصلینده ایستی هاواسی اولور. کوردوستان منطقه‌سی توپراقلار ایچینده محصور دور و آزاد دنیزلره چیخیشی یوخدور. کوردوستان منطقه‌سی اکینچیلیک اۆچۆن یاخشی توپراقلاری وار و هر ایل بو منطقه‌دن چوخلو اکینچیلیک و باغدارلیق محصول‌لاری اله گلیر. بو منطقه‌دن معروف چایلار گئچر کی بو چایلاردان بیری دجله چایی دیر کی یولونون بیر بؤلومو دا بو منطقه‌دن گئچیر.
اراضی[دَییشدیر]
کوردوستان'ین ثابیت سینیرلاری یوخدور و قاپسادیغی توپراقلار اۆزه‌رینده‌کی ایدعالار، قروپ و شخصلره گؤره فرقلی‌لیق‌لار گؤسترمکده‌دیر.
لُغَت التَحریریه و جُغرافیه’یه گؤره (۱۸۸۲ میلادی) عثمانلی کوردوستانی؛ "ارمنیستان، الجزیره (مزوپوتامیا)، عراق عرب (بغداد'دان بصره'یه قدر اولان بؤلگه) و عجمیستان آراسیندادیر. شهرالزور (کرکوک) و موصول ویلایتلری‌له بغداد ویلایتی'نین بیر قیسمینی اولوشتورور. اۇزۇنلۇقچا اۆچ یۆز سئکسن، ان‌جه دؤرد یۆز کیلومتره گئنیشلیغینده‌دیر، یۆکسک داغلاری و وئریملی وادیلری ایچه‌ریر."[۱۲] عینی قایناغا گؤره، عثمانلی کوردوستانی سولطان بیرینجی سلیم زامانیندا اؤز ایسته‌دیغی‌له عثمانلی'یا قاتیلمیش اولوب، ساده‌جه دیاربکر طرفی قیسماً ساواش ایله آلینمیش‌دیر. لُغَت التَحریریه و جُغرافیه'یه گؤره ایران کوردوستانی ایسه؛ "عجمیستاندا آذربایجان، عراق عجم، خوزیستان و عثمانلی کوردوستانی ایله سینیرلانمیش بیر ایالت‌دیر. اۇزۇنلۇغۇ اۆچ یۆز یئتمیش، انی ایکی یۆز ایرمی بئش کیلومتره گئنیشلیغینده و دؤرد یۆز مین نفر نۆفوسو اولوب، مرکزی کیرمانشاه'دیر."[۱۳]
طبیعتی[دَییشدیر]
خالق[دَییشدیر]
سیاست[دَییشدیر]
ایقتیصاد[دَییشدیر]
گؤرونتولر[دَییشدیر]
قایناقلار[دَییشدیر]
- ↑ https://www.cnnturk.com/video/turkiye/turkiyede-kurdistan-yok
- ↑ https://www.aa.com.tr/tr/politika/mhp-genel-baskani-bahceli-turkiyede-kurdistan-yoktur-olmamistir-olamayacaktir/1418210
- ↑ The cultural situation of the Kurds. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2006-11-24. یوْخلانیلیب2006-11-24.
- ↑ Kurdish Globe Archived ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲, at the Wayback Machine., accessed: 1 March 2010.
- ↑ Who Are the Kurds?
- ↑ [۱]
- ↑ لسترنج، سرزمینهای خلافت شرقی، ص208
- ↑ جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی، دکتر حشمت الله طبیبی،انتشارات دانشگاه تهران، آذرماه1371
- ↑ [۲]
- ↑ لسترنج، سرزمینهای خلافت شرقی، ص208
- ↑ جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی، دکتر حشمت الله طبیبی،انتشارات دانشگاه تهران، آذرماه1371
- ↑ Ahmet Rifat, Lügât-i Tarihiyye ve Coğrafiyye (Tıpkıbasım- Facsimile), Keygar Neşriyat, Ankara: 2004, c. 6, s. 77. ve ayrıca bkz. Archived 2014-12-25 at the Wayback Machine. شابلون:Webarşiv
Orijinal transkripten: "Kürdistan-ı Osmânî: Ermenistan, el-Cezîre, Irâk-ı Arab ve Acemistan beynindedir. Şehrizor ve Mûsul vilâyetleriyle Bağdâd vilâyetinin bir kısmını teşkîl eder. Tûlen üç yüz seksen, arzen dört yüz kilometro ittisa'ında olub mürtefi' dağları ve mahsûldâr vâdîleri hâvîdir..." - ↑ Ahmet Rifat, Lügât-i Tarihiyye ve Coğrafiyye (Tıpkıbasım- Facsimile), Keygar Neşriyat, Ankara: 2004, c. 6, s. 78. ve ayrıca bkz. Archived 2014-12-25 at the Wayback Machine. شابلون:Webarşiv
Orijinal transkirpsiyondan: "Kürdistan-ı Acemî: "Acemistanda Azerbâycân, Irâk-ı Acem, Hûzistan ve Kürdistan-ı Osmânî ile tahdîd olunur bir eyâlettir. Tûlen üç yüz yetmiş, arzen iki yüz yirmi beş kilometro ittisâ'ında ve dört yüz bin nüfûsu hâvî olub makarrı Kirmânşâhdır..."