کیلی خاقان
| کیلی | |
|---|---|
| شرق گؤی‌تۆرک خاقانی | |
| ایللر | ۶۲۱-۶۳۰ میلادی |
| اؤنجه‌کی شاه | چولو خاقان |
| سولاله | آشینا |
| آتاسی | شیپی خاقان |
کیلی خاقان — شیپی خاقانین اوْغلو٬ شرق گؤی‌تۆرکلرین سوْن خاقانی. میلادی ۶۲۱-ده چۇلو خاقان اؤلدوکدن سوْنرا خاقان اوْلدو.[۱]
چینه قارشی
[دَییشدیر]کیلی خاقان چینه قارشی آتا و عمی‌سی‌نین سیاستینی داوام ائتدیردی؛ آرا وئرمه‌دن٬ داواملی چینه هۆجوم ائدیردی. بۇ هۆجوملاردان اۇزاقلاشماق ایسته‌ین چین ایمپیراتورو٬ ۶۲۴-ده٬ حؤکومت مرکزینی یاخیب داها گۆنئیه چکیلمه‌نی بئله دۆشونمه‌یه باشلامیشدی٬ آنجاق اوْغلو بۇ ایشه قارشی چیخمیشدی. چین قایناقلارینا گؤره٬ ۶۲۴ و ۶۲۶ ایل‌لرینده کیلی خاقانین قوْشونلاری چین باشکندینه قدر ایلری سۆرموشدو. ۶۲۶-دا چین ایمپیراتورونون اوْغلو٬ آتاسی‌نین یئرینه تاختا چیخدیقدان قیسا بیر مۆدّت سوْنرا٬ تۆرک قوْشونلارینی وئی چاییندا دایاندیرمیشدی (وئی چایی چین باشکندینه گیرن قاپیلاردان بیری‌سی‌نین قارشی‌سیندا ایدی).[۱]
شرق گؤی‌تۆرک خاقانلیغی‌نین ییخیلماسی
[دَییشدیر]وئی چایی ساواشی٬ کیلی خاقانین چینه سوْن هۆجۇمو اوْلدو. ۶۲۷ ایلینده آلتای بؤلگه‌سینده سیر-تاردۇشلار عۆصیان ائتدیلر. چین حؤکومتی درحال عۆصیانچیلارا کؤمک ائتمه‌یه باشلادی. بۇ عۆصیانی٬ اۇیغورلار و باییرکۇلارین عۆصیانلاری ایزله‌دی. ۶۲۹ ایلینده چینلی‌لر بؤیوک بیر اوْردویلا گؤی‌تۆرکلره هۆجۇم ائتدیلر. بیر نئچه دؤیوشو ایتیرن کیلی خاقان٬ ۶۳۰ ایلینده بیر دؤیوشده اسیر آلیندی؛ چین ایمپیراتورو اؤزونو «تۆرکلرین گؤی خاقانی» تانیتدیردی. مغلوب اوْلونان گؤی‌تۆرکلر٬ ساری چایین یۇخاری باشینا چکیله‌رک چینه تابع اوْلوب باشلارینا ایکی عۆمۇمی والی وئریلدی.[۱]