اورخون الیفباسی

ویکی‌پدیادان، آچیق بیلیک‌لیک‌دن
Old Turkic script
Orkhon script
A line dedicated to بومین خاقان in the Ongin inscription.
نوع
Alphabet
دیللراسکی تورکجه
چاغ
6th to 10th centuries
آنا سیستملر
Child systems
Old Hungarian
جهتRight-to-left
ISO 15924Orkh, 175
Unicode alias
Old Turkic
U+10C00–U+10C4F
اورخون الیفباسی ایله یازیلان داش یازیلارین بیری

اورخون الیفباسی تورکلر ساغیندان یارادیلان و ایشله‌نیله‌ن الیفبا دیر . تورکلر بۇ الیفبانین ایشله‌تمه‌گین ایکی یوزلوک میلاددان اؤنجه باشلیییپلر (بویوک هون خانلیغی) و میلادی 8نجی یوزلوکه‌جه بۇ الیفبا تورکلر آراسیندا ایشله‌نیلیپدیر . او چاغلاردان سوْنرا اویغور الیفباسی ، اوندان سوْنرا دا عرب الیفباسی بۇ الیفبانین یئرین توتوبلار .

بو الیفبا ایله یازیلان داش یازیلارین یاپ آدلینی اورخون منطقه‌سینده تاپیلان داش یازیلار دیرلار . الیفبانین آدلانماسی دا ائله بۇ داش یازیلارا باغلی دیر .

اورخون داش یازیلارینین وارلیغی "تاریخی جهانگوشا" آدلی کیتابدا ذیکر اولونوب دور [۱] و 1721نجی میلادی ایلده "مئسئرئشمیدئت" و "ایستیرالئنبئرگ" آدلی شخصلر ساغیندا عیلم دونیاسینا تانیلیپلار .[۲]

بو الیفبا ایله یازیلان یازیلارین تاپیلماق یئرلری اورخون ، یئنی‌سئیی ، تالاس ، تورپان ، آلتای و قازاقیستان دیر .[۳]

الیفبا[دَییشدیر]

اورخون الیفباسی
قوللانیم گؤسترگه‌لر Latin حرف چئوریسی و IPAچئوری یازیسی
Ünlüler A /a/, /e/
İ /ɯ/, /i/, /j/
O,U /u/, /o/, /w/
Ö,Ü /ø/, /y/, /w/
Ünsüzler Ünlü Uyumu
(¹) — Kalın,
(²) — İnce
ünlüler ile
B¹ (ab) /b/ B² (eb) /b/
D¹ (ad) /d/ D² (ed) /d/
G¹ (ag) /g/ G² (eg) /g/
L¹ (al) /l/ L² (el) /l/
N¹ (an) /n/ N² (en) /n/
R¹ (ar) /r/ R² (er) /r/
S¹ (as) /s/ S² (es) /s/
T¹ (at) /t/ T² (et) /t/
Y¹ (ay) /j/ Y² (ey) /j/
Sadece (¹) — /q/
Sadece (²) — /k/
K (ak) /q/ K (ek) /k/

Tüm ünlüler ile
/ʧ/
-M /m/
-P /p/
/ʃ/
-Z /z/
-NG (eñ) /ŋ/
Birleşik Sesler + Ünlü İÇ, Çİ, Ç /iʧ/, /ʧi/, /ʧ/
IK, KI, K /ɯq/, /qɯ/, /q/
OK, KO,
UK, KU,
K
/oq/, /qo/,
/uq/, /qu/,
/q/
ÖK, KÖ,
ÜK, KÜ,
K
/øk/, /kø/,
/yk/, /ky/,
/k/
+ Ünsüz -NÇ /nʧ/
-NY /ɲ/
-LT /lt/, /ld/
-NT /nt/, /nd/
سؤزجوک آییرما ایمی یوخ
(-) — سؤزجوک سونوندا

قایناقلار[دَییشدیر]

  1. ^ تاریخی زبان و لهجه هایی تورکی ، جواد هیئت ، ص 36
  2. ^ یادیمانهایی تورکییی باستان ، دکتر حسین محمدزاده صدیق ، سیتادی نشریآثاری دکتر صدیق ، ص100
  3. ^ http://irq.kaznpu.kz/?lang=e&mod=1