اورخون الیفباسی
Old Turkic script Orkhon script | |
---|---|
![]() A line dedicated to بومین خاقان in the Ongin inscription. | |
نوع | Alphabet
|
دیللر | اسکی تورکجه |
چاغ | 6th to 10th centuries |
آنا سیستملر | |
Child systems | Old Hungarian |
جهت | Right-to-left |
ISO 15924 | Orkh, 175 |
Unicode alias | Old Turkic |
U+10C00–U+10C4F | |
اورخون الیفباسی تورکلر ساغیندان یارادیلان و ایشلهنیلهن الیفبا دیر . تورکلر بۇ الیفبانین ایشلهتمهگین ایکی یوزلوک میلاددان اؤنجه باشلیییپلر (بویوک هون خانلیغی) و میلادی 8نجی یوزلوکهجه بۇ الیفبا تورکلر آراسیندا ایشلهنیلیپدیر . او چاغلاردان سوْنرا اویغور الیفباسی ، اوندان سوْنرا دا عرب الیفباسی بۇ الیفبانین یئرین توتوبلار .
بو الیفبا ایله یازیلان داش یازیلارین یاپ آدلینی اورخون منطقهسینده تاپیلان داش یازیلار دیرلار . الیفبانین آدلانماسی دا ائله بۇ داش یازیلارا باغلی دیر .
اورخون داش یازیلارینین وارلیغی "تاریخی جهانگوشا" آدلی کیتابدا ذیکر اولونوب دور [۱] و 1721نجی میلادی ایلده "مئسئرئشمیدئت" و "ایستیرالئنبئرگ" آدلی شخصلر ساغیندا عیلم دونیاسینا تانیلیپلار .[۲]
بو الیفبا ایله یازیلان یازیلارین تاپیلماق یئرلری اورخون ، یئنیسئیی ، تالاس ، تورپان ، آلتای و قازاقیستان دیر .[۳]
الیفبا[دَییشدیر]
قوللانیم | گؤسترگهلر | Latin حرف چئوریسی و IPAچئوری یازیسی | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ünlüler | ![]() |
A | /a/, /e/ | |||||
![]() |
İ | /ɯ/, /i/, /j/ | ||||||
![]() |
O,U | /u/, /o/, /w/ | ||||||
![]() |
Ö,Ü | /ø/, /y/, /w/ | ||||||
Ünsüzler | Ünlü Uyumu | (¹) — Kalın, (²) — İnce ünlüler ile |
![]() |
![]() |
B¹ (ab) | /b/ | B² (eb) | /b/ |
![]() |
![]() |
D¹ (ad) | /d/ | D² (ed) | /d/ | |||
![]() |
![]() |
G¹ (ag) | /g/ | G² (eg) | /g/ | |||
![]() |
![]() |
L¹ (al) | /l/ | L² (el) | /l/ | |||
![]() |
![]() |
N¹ (an) | /n/ | N² (en) | /n/ | |||
![]() |
![]() |
R¹ (ar) | /r/ | R² (er) | /r/ | |||
![]() |
![]() |
S¹ (as) | /s/ | S² (es) | /s/ | |||
![]() |
![]() |
T¹ (at) | /t/ | T² (et) | /t/ | |||
![]() |
![]() |
Y¹ (ay) | /j/ | Y² (ey) | /j/ | |||
Sadece (¹) — /q/ Sadece (²) — /k/ |
![]() |
![]() |
K (ak) | /q/ | K (ek) | /k/ | ||
Tüm ünlüler ile |
![]() |
-Ç | /ʧ/ | |||||
![]() |
-M | /m/ | ||||||
![]() |
-P | /p/ | ||||||
![]() |
-Ş | /ʃ/ | ||||||
![]() |
-Z | /z/ | ||||||
![]() |
-NG (eñ) | /ŋ/ | ||||||
Birleşik Sesler | + Ünlü | ![]() |
İÇ, Çİ, Ç | /iʧ/, /ʧi/, /ʧ/ | ||||
![]() |
IK, KI, K | /ɯq/, /qɯ/, /q/ | ||||||
![]() |
![]() |
OK, KO, UK, KU, K |
/oq/, /qo/, /uq/, /qu/, /q/ |
ÖK, KÖ, ÜK, KÜ, K |
/øk/, /kø/, /yk/, /ky/, /k/ | |||
+ Ünsüz | ![]() |
-NÇ | /nʧ/ | |||||
![]() |
-NY | /ɲ/ | ||||||
![]() |
-LT | /lt/, /ld/ | ||||||
![]() |
-NT | /nt/, /nd/ | ||||||
سؤزجوک آییرما ایمی | ![]() |
یوخ | ||||||
(-) — سؤزجوک سونوندا |
قایناقلار[دَییشدیر]
- ^ تاریخی زبان و لهجه هایی تورکی ، جواد هیئت ، ص 36
- ^ یادیمانهایی تورکییی باستان ، دکتر حسین محمدزاده صدیق ، سیتادی نشریآثاری دکتر صدیق ، ص100
- ^ http://irq.kaznpu.kz/?lang=e&mod=1