پرش به محتوا

اویغور سوی‌قیریمی

ویکی‌پدیادان، آچیق بیلیک‌لیک‌دن
اویغور سوی‌قیریمی
یئرشینجان اویغور موختار بؤلگه‌سی , چین
تاریخ2014–present
هدفاویغورلار, چین قازاق‌لاری, چین قیرغیزلاری , و دیگر موسلمان تورکلر
حمله نوعومجبوری اوشاق‌سالدیرما، مجبوری قیسیرلاشدیرما، مجبوری دوغوم کونتورولو، زورلاما (او جومله‌دن گروهو زورلاما)، مجبوری ایشلتمه، ایشگنجه، دؤیولمه، حبس،دوشرگه‌لرده ساخلاما، بئیین یوما

اویغور سوی‌قیریمی — چین حؤکومتی طرفیندن چین خالق جومهوریتی‌نین شینجان اویغور موختار بؤلگه‌سی داخیلینده و اطرافیندا یاشایان اتنیک اویغورلارا، او جومله‌دن دیگر اتنیک و دینی آزلیق‌لارا قارشی تؤره‌دیلن اینسان حوقوق‌لاری پوزونتولاری. چین حؤکومتی 2014-جو ایلدن بری[۱]چین کومونیست حیزبی‌نین باش کاتیبی سی تسینپین رهبرلیگی دؤورونده اکثریتی اویغور اولان بیر میلیوندان چوخ موسلمانین [۲][۳]هئچ بیر قانونی پروسه اولمادان حبس دوشرگه‌لرینده ساخلانیلماسینا گتیریب چیخاران سیاست یوروتموشدور.[۴][۵]بو، ایکینجی دونیا ساواشیندان بری اتنیک و دینی آزلیق‌لارین ان بؤیوک میقیاسلی حبسده ساخلاما حالینا چئوریلمیشدیر.[۶][۷]بو دؤورده مینلرله مسجید داغیدیلمیش و یا ضرر گؤرموش، یوز مینلرله اوشاق زورلا والیدئین‌لریندن آیریلمیش و گئجه‌گوندوزلی مکتب‌لرینه گؤندریلمیشدیر.[۸][۹][۱۰]

  بو حرکت‌لر سینجاندا یاشایان خالق‌لارین زوراکی یوللا آسیمیلاسیونو، عئینی زاماندا اتنوسید و یا مدنی سوی‌قیریم کیمی ایضاح ائدیلمیشدیر.[۱۱][۱۲][۱۳]بعضی حؤکومت‌لر، آکتیویست‌لر، موستقیل غئیری حؤکومتی تشکیلات-لار، اینسان حوقوق‌لاری اکسپرت‌لری، عالیم‌لر و موهاجیرتده اولان دوغو تورکوستان حؤکومتی بونو سوی‌قیریم جینایتی‌نین قارشیسی‌نین آلینماسی و جزالاندیریلماسی حاقیندا کونوانسیوندا قانونی تعریفه جاواب وئردیگیندن سوی‌قیریم اولاراق قبول ائتمیشدیر.[۱۴][۱۵][۱۶]

  چین حؤکومتی‌نین سیاستینه اویغورلارین دؤولت طرفیندن مالیه‌لشدیریلن حبس دوشرگه‌لرینده ساخلانیلماسی،[۱۷][۱۸][۱۹] مجبوری امک،[۲۰][۲۱] اویغور دینی تطبیق‌لری‌نین تضییق آلتیندا ساخلانیلماسی،[۲۲][۲۳] سیاسی تلقین،[۲۴] کسکین غدارلیق،[۲۵] زورلا قیسیرلاشدیرما،[۲۶][۲۷]مجبوری دوغوم کونترولو[۲۸][۲۹]و مجبوری اوشاق‌سالدیرما[۳۰][۳۱] داخیلدیر. چین دؤولت آمارلاریندا 2015-جی ایلدن 2018-جی ایله قدر ان چوخ اویغور اهالیه مالیک اولان خوتان و کاشغار بؤلگه‌لرینده دوغوم نیسبت‌لرینده 60%-دن چوخ آزالما موشاهیده ائدیلمیشدیر.[۲۸]عئینی دؤورده بوتون اؤلکه‌نین دوغوم نیسبتی 9،69% آزالمیش، 1000 نفره 12،07 نفردن 10،9 نفره دوشموشدور.[۳۲]چینلی رسمی‌لر سینجاندا 2018-جی ایلده دوغوم نیسبت‌لری‌نین تخمیناً اوچده بیری قدر آزالدیغینی قبول ائتمیش، لاکین مجبوری عقیم‌لشدیرمه و سوی‌قیریمی خبرلرینی تکذیب ائتمیشدیر.[۳۳] سینجاندا دوغوم نیسبت‌لری 2019-جو ایلده 24% داها دا آزالمیشدیر، اؤلکه داخیلینده ایسه 4.2% آزالما موشاهیده اولونموشدو.[۲۸] 

  بین الخالق رئاکسیالار بیرمعنالی اولمامیشدیر. بیرلشمیش میلت‌لر قورومونا (بم) عوضو اولان بعضی دؤولت‌لر بیرلشمیش میلت‌لر قورومونون اینسان حوقوق‌لاری شوراسینا چین‌ین سینجانداکی سیاستینی پیسله‌ین آچیقلامالار وئرمیش، دیگرلری ایسه چین‌ین سیاستینی دستکله‌ین عکس فیکیرلری دستکله‌میشدیر.[۳۴] 2020-جی ایلین دسامبر آییندا بین‌الخالق جینایت محکمه‌سی چین اوزرینده قضایی صلاحیتی اولماماسی سببی ایله ایدیعا ائدیلن جینایت‌لرین اکثریتی اوچون چینه قارشی ایستینطاق تدبیرلری گؤرمگی ردّ ائتمیشدیر.[۳۵][۳۶]آمریکا بیرلشمیش ایالت‌لری دؤولت دپارتامنتی‌نین حوقوق مصلحت‌چی‌سی اوفیسی‌نین سوی‌قیریمی ثوبوت ائتمک اوچون کیفایت قدر دلیل اولمادیغی قناعتینه گلمه‌سینه باخمایاراق،[۳۷] 19 ژانویه 2021-جی ایل تاریخینده قطعیتلی اولدوغونو اعلان ائده‌رک چین‌ین اینسان حاقلاری‌نین پوزدوغونو اعلان ائدن ایلک اؤلکه اولموشدور.[۳۸] کانادانین عوام مجلیسی،[۳۹] هولندین مجلیسی،[۴۰] بؤیوک بریتانیانین عوام مجلیسی[۴۱] و لیتوانی سئیمی،[۴۲] ده داخیل اولماقلا بیر چوخ اؤلکه‌ده کی  قانون‌وئریجی اورقان‌لار چین‌ین حرکت‌لرینی سوی‌قیریم کیمی تانییان غئیری-مجبوری وساطت‌لر قبول ائتمیشدیر. دیگر اؤلکه‌لرده کی  مجلیس‌لر، مثلا، نیوزلند،[۴۳] بلژیک[۴۴]و چک جومهوریتی،[۴۵] چین حؤکومتی‌نین اویغورلارا موناسیبتینی  "آغیر اینسان حاقلاری پوزونتوسو "  یا دا اینسان‌لیغا قارشی جینایت کیمی تصویر ائده‌رک قینامیشدیر. 

اتک‌یازی‌لار

[دَییشدیر]
  1. ^ Davidson, Helen."Clues to scale of Xinjiang labour operation emerge as China defends camps". The Guardian. 18 September 2020.
  2. ^ "One million Muslim Uighurs held in secret China camps: UN panel". Al Jazeera. 10 August 2018.
  3. ^ Welch, Dylan; Hui, Echo; Hutcheon, Stephen. "The China Cables: Leak reveals the scale of Beijing's repressive control over Xinjiang". ABC News (Australia). 24 November 2019.
  4. ^ Stroup, David R."Why Xi Jinping's Xinjiang policy is a major change in China's ethnic politics". The Washington Post. 19 November 2019.İstifadə tarixi:24 November 2019.
  5. ^ "UN: Unprecedented Joint Call for China to End Xinjiang Abuses".Human Rights Watch. 10 July 2019. 17 December 2019 tarixindəarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 December2020.
  6. ^ Finley, Joanne. "Why Scholars and Activists Increasingly Fear a Uyghur Genocide in Xinjiang". Journal of Genocide Research. 2020: 1–23.doi:10.1080/14623528.2020.1848109.
  7. ^ Kirby, Jen."Concentration camps and forced labor: China's repression of the Uighurs, explained". Vox. 25 September 2020. It is the largest mass internment of an ethnic-religious minority group since World War II.
  8. ^ Khatchadourian, Raffi. "Surviving the Crackdown in Xinjiang". The New Yorker. 5 April 2021. İstifadə tarixi: 16 April 2021.
  9. ^ Feng, Emily."Uighur children fall victim to China anti-terror drive". The Financial Times. 9 July 2018.
  10. ^ Adrian Zenz. "Break Their Roots: Evidence for China's Parent-Child Separation Campaign in Xinjiang". The Journal of Political Risk. 7 (7). July 2019.
  11. ^ "'Cultural genocide': China separating thousands of Muslim children from parents for 'thought education'". The Independent. 5 July 2019. 22 April 2020 tarixindəarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 April 2020.
  12. ^ Finnegan, Ciara. "The Uyghur Minority in China: A Case Study of Cultural Genocide, Minority Rights and the Insufficiency of the International Legal Framework in Preventing State-Imposed Extinction". Laws. 9. 2020: 1.doi:10.3390/laws9010001.
  13. ^ Fallon, J. E."China's crime against Uyghurs is a form of genocide". Fourth World Journal. 18 (1). 2019: 76–88.doi:10.3316/informit.508909415820545.
  14. ^ "Uighurs: 'Credible case' China carrying out genocide". BBC News. 8 February 2021. İstifadə tarixi: 8 February 2021.
  15. ^ "Menendez, Cornyn Introduce Bipartisan Resolution to Designate Uyghur Human Rights Abuses by China as Genocide". United States Senate Committee on Foreign Relations. 27 October 2020. İstifadə tarixi: 18 December2020.
  16. ^ Alecci, Scilla. "British lawmakers call for sanctions over Uighur human rights abuses". International Consortium of Investigative Journalists. 14 October 2020.İstifadə tarixi: 18 December 2020.
  17. ^ Waller, James; Albornoz, Mariana Salazar. "Crime and No Punishment? China's Abuses Against the Uyghurs". Georgetown Journal of International Affairs(ingilis). 22 (1). 2021: 100–111.doi:10.1353/gia.2021.0000. ISSN 2471-8831.
  18. ^ Danilova, Maria. "Woman describes torture, beatings in Chinese detention camp". Associated Press. 27 November 2018. 13 December 2019 tarixindəarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 December 2019.
  19. ^ Stewart, Phil. "China putting minority Muslims in 'concentration camps,' U.S. says". Reuters. 4 May 2019. 2019-12-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi:2 December 2019.
  20. ^ Turdush, Rukiye; Fiskesjö, Magnus. "Dossier: Uyghur Women in China's Genocide". Genocide Studies and Prevention: An International Journal. 15 (1). 28 May 2021: 22–43. doi:10.5038/1911-9933.15.1.1834.
  21. ^ Sudworth, John. "China's 'tainted' cotton". BBC News. December 2020.
  22. ^ Congressional Research Service. "Uyghurs in China" (PDF). Congressional Research Service. 18 June 2019. 18 December 2020 tarixində arxivləşdirilib(PDF). İstifadə tarixi: 2 December 2019.
  23. ^ Blackwell, Tom. "Canadian went to China to debunk reports of anti-Muslim repression, but was 'shocked' by treatment of Uyghurs". National Post. 25 September 2019. 26 September 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2 December 2019.
  24. ^ "Muslim minority in China's Xinjiang face 'political indoctrination': Human Rights Watch". Reuters. 9 September 2018. 9 November 2020 tarixində arxivləşdirilib.İstifadə tarixi: 18 December 2020.
  25. ^ "Responsibility of States under International Law to Uyghurs and other Turkic Muslims in Xinjiang, China" (PDF). Bar Human Rights Committee. 21 September 2020 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi:18 December 2020.
  26. ^ Falconer, Rebecca. "Report: "Clear evidence" China is committing genocide against Uyghurs". Axios. 9 March 2021.
  27. ^ "China cuts Uighur births with IUDs, abortion, sterilization". Associated Press. 28 June 2020. 16 December 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi:18 December 2020.
  28. ^ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ ۲۸٫۲ "China Forces Birth Control on Uighurs to Suppress Population". Voice of America.
  29. ^ Samuel, Sigal. "China's genocide against the Uyghurs, in 4 disturbing charts". Vox. 10 March 2021.
  30. ^ "China: Uighur women reportedly sterilized in attempt to suppress population". Deutsche Welle. 1 July 2020. İstifadə tarixi: 14 March 2021.
  31. ^ "China 'using birth control' to suppress Uighurs".BBC News. 29 June 2020. 29 June 2020 tarixindəarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 July 2020.
  32. ^ "Birth rate, crude (per 1,000 people) - China".The World Bank. İstifadə tarixi: 2 January 2021.
  33. ^ CNN, Ivan Watson, Rebecca Wright and Ben Westcott. "Xinjiang government confirms huge birth rate drop but denies forced sterilization of women". CNN. 21 September 2020. 27 September 2020 tarixindəarxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 September 2020.
  34. ^ Basu, Zachary. "Mapped: More countries sign UN statement condemning China's mass detentions in Xinjiang". Axios. 8 October 2020. 1 November 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 December 2020.
  35. ^ Griffiths, James. "China avoids ICC prosecution over Xinjiang for now, but pressure is growing". CNN.İstifadə tarixi: 19 December 2020.
  36. ^ "Report on Preliminary Examination Activities 2020" (PDF). The Office of the Prosecutor.International Criminal Court. 14 December 2020. İstifadə tarixi: 19 December 2020.
  37. ^ Gordon, Michael R. "U.S. Says China Is Committing 'Genocide' Against Uighur Muslims". The Wall Street Journal. 19 January 2021. İstifadə tarixi: 19 January2021.
  38. ^ Lynch, Colum. "State Department Lawyers Concluded Insufficient Evidence to Prove Genocide in China". Foreign Policy. İstifadə tarixi: 2021-02-20.
  39. ^ Ryan Patrick Jones. "MPs vote to label China's persecution of Uighurs a genocide". Canadian Broadcasting Corporation. 22 February 2021. İstifadə tarixi: February 25, 2021. A substantial majority of MPs — including most Liberals who participated — voted in favour of a Conservative motion that says China's actions in its western Xinjiang region meet the definition of genocide set out in the 1948 United Nations Genocide Convention. ... The final tally was 266 in favour and zero opposed. Two MPs formally abstained.
  40. ^ "Dutch parliament: China's treatment of Uighurs is genocide". Reuters. February 25, 2021. İstifadə tarixi: February 25, 2021.
  41. ^ Hefffer, Greg. "House of Commons declares Uighurs are being subjected to genocide in China". Sky News. 22 April 2021. İstifadə tarixi: 2021-04-22.
  42. ^ Basu, Zachary. "Lithuanian parliament becomes latest to recognize Uyghur genocide". Axios. 20 May 2021.
  43. ^ Manch, Thomas. "Parliament unanimously declares 'severe human rights abuses' occurring against Uyghur in China". Stuff. 5 May 2021. 19 May 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 5 May 2021.
  44. ^ "Belgian MPs warn of 'risk of genocide' of China's Uyghurs". Alarabiya. AFP. 15 June 2021.
  45. ^ Gerlin, Roseanne. "Belgium, Czech Republic Legislatures Pass Uyghur Genocide Declarations". Radio Free Asia. 15 June 2021.
«https://azb.wikipedia.org/w/index.php?title=اویغور_سوی‌قیریمی&oldid=1496586»-دن آلینمیش‌دیر