تیکان تپه: تکابین اونجه کی آدی ۱۳۱۶ قدر هابئله ۱۳۲۴ جی ایللرده تیکان تپه‌ایمیش بۇ شهر ۱۳۱۷-جی ایلدن قاباق تیکانلی تپه لرین شهرین یانیندا یئرلشمه سی اۆچون تیکان تپه آدلانیردی سوْنرالار فرهنگستان زبان فارسی نین تصویب ائتدیگی طرح ده آدی تَکاب اوْلوب‌دور.
۱۹۳۷-جی ایلده تیکان تپهنین آدی تۆرکجه اوْلدوغو اۆچون فارسجا فرهنگستان حؤکم ایله دیشیلدیافشار: افشارمنطقه‌سی ایکی اؤنملی موشخص سانکی فرقلی هاوا لا بیرلشیب بۇ منطقه باتی آذربایجانین گونئی دوغوسوندا بیجار ، گروس ، زنجان ، سراسکندمیانا آراسیندا یئرلشیب افشار منطقه‌سینین (یوخاری ماحالین اورتاسی) تکاب دیر و اوبیری منطقه نین سایین قالا اورتاسیلا (آشاغی ماحال) آدلانیب.[۶]
تاریخ
ایسلامدان اؤنجه
ایندیکی تیکان‌تپه آدلانان بؤلگه، میلاددان اؤنجه ۹-جو عصرین آشورلو ایل‌لیک‌لرینده زاموآ آدلانیب‌دیر. آشورلولار همیشه بوُ بؤلگه‌یه حمله ائدرمیشلر. لولوبی و قوتی ائللری بوُ بؤلگه‌ده یاشاییرمیشلار؛ سوْنرالار ماننا دؤلتی بوُ بؤلگه‌ده قوُرولدو. میلاددان اؤنجه ۷-جی عصرده، ماد دؤلتی قوُرولاراق بوُ بؤلگه اهمیت‌لی ایقتیصادی مرکزلریندن اوْلدو. کرفتو زاغاسی‌نین داش اثرلری، تیکان‌تپه بؤلگه‌سینده‌کی مادلار دؤوره‌سیندن قالمیش اثرلردن دیر. بوُ زاغا دیفاع اۆچون ده ایشلنردی؛ آشورلولار و اورارتولار حمله‌سینده اهالی بوُ زاغایا قاچارمیشلار. تاریخچیلیک آختاریشلاردا، سلیمان تختی و سلیمان محبسینده، هخامنشلی‌لر دؤوره‌سیندن ده اثرلر تاپیلیب‌دیر. بوُ آختاریشلار تیکان‌تپه بؤلگه‌سینین اشکانلی و ساسانلی چاغیندا یوُخاری تمدّونون مرکزی اولماسینی گؤستریر؛ کرفتو زاغاسی‌نین اثرلریندن باشقا بلقیس داغی‌نین اثرلری ده اونو گؤسترنلردن دیر.[۷]
ایسلامی دوره‌سی
تکاب منطقه‌سی ۲۲-جی قمری ایللرده عمر خلیفه‌سینین وقتی تازی‌لر الیله فتح اوْلوندی بۇ ایللرده شیز (سوغورلو) دان سوْنرا یایشایش یئری اولمادان ایسلامین اول یوز ایللرینده اوْلان قایناقلاردان سوْنرا منطقه‌دن آد گلمه‌ییب سانکی تاریخی اوبیری آذربایجان یئر یوردلاری کیمین گلیب و او قونو دا ثبت اوْلوب. تکابین طبیعی وارلیقلارینا اۆچون سلجوق تورکلرینه اؤنملی اولاراق سلجوقلار بو منطقه‌یه گلیبلر. موغول خانلاری دا آذربایجان منطقه‌سینه دَیَر وئریردیلر ائله‌کی هولاکو مراغا نی اؤز پایتختی اۆچون سئچیب و اوندان سوْنراکیلار دا آذربایجان یوردو اؤنملی اراضی‌لریندن ساییلیردی. حمدالله مستوفی نین یازدیغی اساسدا ایندیکی اوْلان تکاب شهرین اراضی لری آنجرود ولایتیندن عراق عجم ده حسابا گلیب.آباقاخان موغول ساسانی وقتیندن قالمیش کاخلاری مرمت ائدنن سوْنرا ایندیکی آدلانان اونو ستوریق ادلاندیردیلار ائله کی بۇ یئر ائلخان لارین یای یئر یوردلاریدی و اوردا یاشایدیلار.مغول لاردان سوْنرا کی قایناق لاردا بۇ منطقه ساروقورغان آدلانیب ایندیلیکده بۇ اد ساری قورخان آدلانیر و بیر قالا و کند آدی تکابین ۱۸ کیلومتیرلیغینده دیر ۷۷۷ جی قمری ایلدن تورسن ادیندا امیر عادلین قوهوم لاریندان و بۇ قلعه نین مالیکی بیر دویوش ده اصفهان شاه جاندار شاه شجاع نیماینده سین اسیر توتوب و اونون مال و اموالین آلدی ۷۹۵-جی قمری ایلده امیر تیمور ساروقورغان و کرفتو قالاسین آلیب و ییخدی صفوی دولتین ایش اوسته گلمه سی زامانلاردا عراق کوردلرین آدلانان موکری طایفاسی مرکزی دولتین ضعیف اولماغیندان ایستفاده ائدیب آذربایجان و کوردوستانین بعضی قیسمت لرینه اللرینه کئچیدیلر شاه اسماعیل وقتی ساروقورغان قالاسی صارم بیگ موکری سیف الدین موکری نین اوغلونون الینده یمیش و اوردا حکومت ائدیردی او کی شاه اسماعیلین قدرتلشمه سیندن قورخولویدی عثمانلی سلطان سلیم اطاعتینه کئچدی شاه ایسماعیل اونون باشین ازمک اۆچون اونون توپراقلارینا قوْشون چکدی صارم اولندن سوْنرا اونون یئر یوردلاری عمواوغلان لارین آرسیندا بولوندی ائله که هر اوچو عثمانلی لارین فرمانلارین آلیتیندان چیخدیلار و شاه طهامسب آلتینا کئچدیلر شیخ حیدر امیر پاشا اوغلو مکری نین آخیر حاکیمی خراب اوْلونموش ساروقورغان قالاسین یئنی دن مرمت ائدیب ائله کی خضر پاشا عوثمانی دولتین آدامی تبریزده گوزاریش وئریب ساروقورغان قالاسینین مرمت ائتمه سی مراغانین خراب اولماسینا سبب اولاراق اودا مراغالی لاری تحریک ائدیب ساروقورغان و اونون اویان بۇ یانین حاکیملیغین محمودی طایفاسینا وئریلدی ائله کی مکری طایفاسی ایجازه وئرمه دی ائله او منطقه موکری طافالارین الینده قالدی ۱۰۱۲-جی قمری ایلده شاه عباس عثمانلی لاری آذربایجان و کوردوستان دان ائشیگه اوتوردی و محلی ائلات لارین نفوذون آزاتماق اۆچون افشار تیره لرین او ایل لره قدر ابیورد و نسا دا یاشایشدایدیلار آذربایجانا کوچوردوب اونلاری اورمیه دوزلوغونده یئرلشدیردی ائله کی بۇ منطقه افشار آدلاندی افشار یئرلری ایکی بولومه دن آییرلانیر ایندیکی اوْلان تکاب یوخاری ماحالین اورتاسی اولاراق اوبیری محال آشاغی محال آدلانیب اورتاسی شاهین دژ دیر.[۷]
خالق
اتنیک، دیل و دین
شرف‌الدین میرزا قهرمانی قاجار دؤنَمینین سون‌لاریندا تیکان‌تپه‌نی گؤروب یازیر تیکان‌تپه بیر بؤیوک قصبه اولاراق اونون آبدانلیغی هئچ نیسبتی بیجار شهری‌ایله یوخدور. یاخشی باغلاری، گوزل خیابان و آغاجلی و گوزل توکان و بازارلاری وار. بۇ قصبه‌نین اهالیسی بوتونلوکده افشار و شیعه دیرلر.[۸]
حاجعلی رزم آرا ۱۳۳۱-جی شمسی ایلده فرهنگ جغرافیایی ایران کیتابیندا تیکاب شهرینه عایید بئله یازیر: «تکاب قصبه‌سی ۳٬۲۱۰ نفر اهالیسی واردیر کی بوتونلوکده تورک اولاراق، شیعه مذهبلری واردیر. هابئله یازیر شعبات دوائر دولتی، سکگیز یاتاقلی خسته‌خانا، مکتب، ۲۵ باب توکان، ۳ باب حامام و ایشیق کارخاناسی واردیر. تیکان‌تپه قصبه‌سی ایکی اصلی خیابانی (پهلوی ، شاپور) آدلاریلا واریدیر.»[۹]
ایندیلیکده تکاب شهرینین اهالیسی اکثراً تورک دورلر و آذربایجان تورکجه‌سینده دانیشیرلار.[۱۰][۱۱] تورکلرین یانیندا کوردلر ده بو شهرده یاشاییرلار و سوران کوردجه‌سینه دانیشیرلار.[۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷]
سوی
افشار آدی تورکمانلارین بیر بؤلومونون آدیدیر. بۇ طایفا یازدیخلار اساسیندا اسلامین اوّل‌لرینده آذربایجاندا واریدیلار، سانکی آیری قایناقلاردا بۇ طایفا موغوللارین هوجومونا معروض قالیب اؤز یئر یوردلارین اترک چایینین یاخینلیغیندا اوتوروب آذربایجانا اۆز گتیردیلر. شاه اسماعیل وقتی بونلارین بیر بؤلومو خوراسانا کؤچورلنیب ابیورد و نسا منطقه‌سینده یئرلشیبلر. سوْنرالار شاه عباس بعضی یئرلری طایفالارین قاباغیندا دایاندیرماق اۆچون خوراسان‌دان کؤچوردوب اورمیه و افشار منطقه‌سینده یئرلشدیردی.[۶]
جمعیت
تکاب شهری ۱۳۸۵-جی ایلده ۴۳٬۷۰۲ نفر جمعیتی واریمیش. ۱۳۹۰–جی ایلده بۇ شهرین جمعیتی ۴۴،۰۴۰ نفره چوخالیب.[۱۸] تیکان‌تپه‌نین جمعیتی ۱۳۹۵ ایلینده ۴۹٬۶۶۷ نفره چوخالیبدیر.
تکاب شهری باتی آذربایجانین گونئی دوغوسوندا یئرلشرک اونون جغرافیایی موقعئی ۳۶ درجه و ۸ دیقه ۳۰ ثانیه جغرافیایی انینده و ۴۷ درجه و ۷ دیقه دوغو اوزوناسیندا یئرلشیب و یوکسکلیگی آزاد دَنیز سولاریندان ۱۸۴۰ مئتردیر.[۲۰]
چایلارین بویوشمه سی باخیمیندان تکاب منطقه سین چایلارین اوچ بولومه آییرماق اولار دائیمی ، فصلی ، ایتیفاقی ، بۇ منطقه نین یالنیز همیشه آخان چایی ساروق چایی دیر هابئله تکابین اَن اوزون چایی‌دا سایا گلیر و جیغاتی چایینین اصلی بوداقی‌دیر. هابئله منطقه نین فصلی چای لاریندان قوجور چایی و حاج بابا چایلارینین دا آدینی چکمک اولار ریجال چایی دا تکاب منطقه سینین ایتیفاقی چای‌لاریندان دیر.[۲۱]
هاوا دورومو
تکابین هاوا دورومو
تکاب (تیکان تپه افشار) شهرینین هاواسی آذربایجان دا اوْلان حاکیم ایقلیمه تابع دیر آنجاق توپوقئرافی اوجالیغی هابئله اوست آشاغی داغیناقلاری و دنیزلردن و رطوبت‌لردن اوزاق اولماسی اونون اۆچون اؤزل دوروم اولوب. بۇ شهرین اونملی هوا دورومو سویوق ، قارلی قیشلار و قورولوق اعتدال‌لی یایلار دی بئله‌لیکله آذربایجان منطقه‌سینده اوْلان حاکیم ایقلیمله آز اولاراق فرقی وار. هابئله میانگین یاغینتی‌سی ایل ده ۳۵۰ میلی مترله ، یاریم صحرالی و یا یاریم قورولوق، و یاریم داغلیق یاغینتی جرگه‌سینده یئرلشیر.[۲۲][۲۳]
دپریم
فرهنگ
دبلر و رسم‌لر
چیلله گئجه‌سی تیکان‌تپه افشاردا اؤزل دبلر ایله کئچیریلیر. قارپیز، نار، اوزوم، قوز ایچی، بادام، اییده، گونه باخان توخومو و کدو توخومو چیلله گئجه‌سینین یئمه‌لیلریندن دیر. تاپماجا و بایاتی سؤیله‌مک ده بوُ گئجه‌نین دبلرین دیر.[۲۴]
افشارلارین ان قدیمی دبلریندن بیری کوسا دولاندیرماق دیر. بوُ دبی کوردلر ده توُتارلار. کوسا دولاندیرماق بؤیوک چیلله‌نین اورتالاریندا توُتولور و موشخص گونو یوخ دور. کوسا ناخشنی ایفا ائدن، اؤزونو گولمه‌لی شکیله چیخاردیب خالقی گولدورور. کندین چوبانی کیشی ناخشیندا سوپورگه‌دن اؤزونه بوینوز دوزلدیب، چئچه‌دن دوزلمیش بیر ماسک‌ایله اوزونو اؤرتوب و آیاقلارینا زینغیرُو و بئلینه تاختادان بیر خنجر تاخیر. محلّی دیلده «دوا چوبان» آدلانان بیر نفر ده، آرواد پالتاری گئییب بزه‌نیر. سوْنرا ایکی‌سی ال اله وئریب، جاوانلار ایله کندی دولانیب، ائولره گئدیب و چوبانلیغین اهمیتی و اؤز چکدیگی زحمتلردن قوشوق اوخویورلار. کوسالار گولمه‌لی سؤزلر و ایشلر ایله خالقی گولدورورلر. کند اهالیسی کوسانین آتیمین آیدین ساییب، قیشا ییغدیقلاری یئمکلردن اونا وئریرلر. بئله‌جه کوسا (کندین چوبانی) یئمک ییغیب قیشی راحات گئچینیر.[۲۴]
بؤیوک چیلله‌دن سوْنرا کیچیک چیلله گلیر. افشار کندلرینده، هر عائیله کیچیک چیلله‌نین هر گئجه‌سینی بیر قونشونون ائوینده بیلرلر؛ او گون قار یاغیب بوران اولسا، او ائوین صاحابی‌نی ات‌آجی بیلرلر. او ائو صاحاب دا بوُ سؤزو ایتیرمک اۆچون، اؤزونو گولش‌قاباق و دئییب-گولن گؤسترر؛ قونشولار ایله تانیشلاری شاما قوناق چاغیریب، او گئجه‌نی بیرلیکده دئییب گولرلر.[۲۴]
تکاب شهرینده کلیتده اوچ کیتابخانا وار میلت کیتابخاناسی و مجتمع فرهنگی کیتابخانا سی و فضیلت کیتابخاناسی بیر کیتابخانا دا تخت سولیمان دا واردیر تاسوف له تکابین اونملی موشکیل لریندن کیتابخانالارین آز اولماسی و هابئله اونلارین دوزگون یئرده تکیلمه سی دیر خالقین ال ائوینده دئییل.[۲۶][۲۷][۲۸] هابئله تکابین میلت آدلانان کیتابخاناسی اوستانین ۶۳ کیتابخاناسینین آراسیندا ۵-جی رتبه سی واردیر[۲۹]
سیاست
تیکان‌تپه‌نین بلدیه باشچی‌سی «رسول رنجبر» دیر.[۳۰] مهدی انصاری، کامل رحیمی، مجید لطفی، سید اسد سعیدی، نسرین جعفری و بهنام قاسملو، شهر شوراسی‌نین عوضلری دیرلر.[۳۱]
مجلیس شورا وکیلی
مجلیس سئچیم لرین گئچمیش دوره لرینده تکاب بولگه سینین خالقی باتی آذربایجانین گونئی شهرلریندن میاندوآب و شاهین دژ بولگه لرین له بیرلیکده اوز ایکی وکیل لرین سئچمک اۆچون بیرلیکده و مشترک صاندیق باشینا گئدیب لر سانکی اول دوره دن سوْنرا تکاب خالقی اوز وکیل لرین مجلیس اۆچون سئچیم دن چیخاردا بیلمیب لر ایکی جی تا دققوزو نجی مجلیس دوره لرینده هر ایکی وکیل میاندوآب و شاهین دژ بولگه سئچیلیب و هر دفعه تکاب خالقی اوز آرزیلاری اۆچون موستقیل میلت وکیلی اولماغا ناکام قالیب لار.
میاندآب ، شاهین دژ ، تکاب بولگه لرین وکیلین دئدیغینه گوره تکاب و شاهین دژ بولگه لرین جمعیتی دوزگون اعلام اوْلونمور او کس و نهادلار کی تکاب بولگه سینین جمعیتین ۸۰ مین و حقیقت دن اشاغی اعلام ائلیرلر هدف لری بۇ منطقه نین حوزه انتخابیه سین آییرماقین قاباغین آلماق دیر. و نفوسون ساییلماقی بۇ منطقه ده دوزگون اعلام اولمور تکاب بولگه سینین واقعی نوفوسو کندلرله بیرلیکده ۱۵۰ مین نفر دیر و حوزه نین جمعیتی میاندوآب و شاهین دژ بولگه لرینله بیرلیکده ۶۵۰ نفر دیر.
تکاب بؤلگه‌سی اۆچون مۆستقیل نماینده نین اولمامازلیغی و اونون میاندوآب و شاهین دژ شهرلرله بیر اولماسی چوخلارین نظرینه بویوک سبب اوْلوب تکابین محروم و دالی قالماغینا ائله کی هله اونا بیر فیکیر قیلینمه‌ییبدیر، و بۇ شهرین چوخلو موشکول‌لری حل اوْلونمامیش قالیبدیر.[۳۲]
مکتب‌لر
عمومی مکتب‌لر
تیکابین ان قدیم مدارسیندن و ایران دا ساییلان قدیمی مدارسدن بیری تیکان‌تپه‌نین محمدیه مدرسه‌سی دیر، بۇ 1297 شمسی ایل ده حاج حسینقلی خان سردار افشار الیله تاسیس اوْلوب بۇ مدرسه ایندی قدر منظم و وقفه سیز صورتده اوز ایشینه ادامه وئریر تزه لیکده بۇ مدرسه نین آدی شهید چمران مدرسه سینه تغیر نام تاپیب دیر وتاسیس اوْلان زامان دا ۱۳۶۸ چان ابوالحسن هاشمی الیله اداره اوْلونوردو[۳۳]
عالی مکتب‌لر
تیکان‌تپه‌نین «پیام نور» دانیشگاهی ۱۳۸۲ده بیر تربیتی علوم ریشته‌سی و ۴۵ اؤیرنجی ایله ایشه باشلادی. ایندیلیکده ۱۵ ریشته و ۱۲۰۰ اؤیرنجی‌سی واردیر. ایندیه‌جه ۴۰۰ اؤیرنجی بوُ دانیشگاه‌دا درسلرینی قوُرتارا بیلیب‌لر. دانیشگاهین ریشته‌لری بوُنلار دیر: مدیریت دولتی، مدیریت بازرگانی، الهیات(علوم قرآن و حدیث)، علوم اجتماعی (پژوهشگری)، حقوق، علوم تربیتی (مدیریت و برنامه ریزی آموزشی)، علوم تربیتی (پیش دبستانی)، مشاوره و راهنمایی، حسابداری، مهندسی کشاورزی، روانشناسی، شیمی محض، شیمی کاربردی، زیستشناسی عمومی، زیستشناسی علوم گیاهی.[۳۴]
تیکان‌تپه‌نین آزاد اسلامی دانیشگاهی ۱۳۸۵ده، بیر ریشته و ۲۰ اؤیرنجی ایله ایشه باشلادی. ایندیلیکده ۵۰۰ اؤیرنجی و ۲۵ ریشته یاخین واری دیر. ۴۵۰ نفر بوُ دانیشگاه‌دا درسلرینی قوُرتاریبلار. دانیشگاهین باشچی‌سی «حسن قهری» دیر.[۳۵]
دینی و حوزوی مکتب‌لر
تکابین علمیه مکتبی رسول اکرم آدلانیر و ایندیلیکده ۶۰ نفر طلبه له، پ5 نفر اوستاد لا دبیرنجی سطحی ده چالیشماق دادیر بۇ حوزه مکتبین ایکی جی فاز ۸۵۰ مئتیر مربع مئتراژیلا ایکی طبقه ۱۲ حوجره دوزلمک حالیندا دیر.[۳۶][۳۷]
شهر مؤعضل‌لری
کمربندی
تیکان‌تپه‌ده چوخلو معدن اولاراق، کامیونلاری گئجه-گوندوز شهر ایچیندن گئچیرلر. شهرین کمربندی‌سی ده هله آچیلماییب‌دیر. بئله‌جه شهر ایچینده‌کی ۶۰٪ یوللار کورلانیب‌دیر. بوُ معدنلره گؤره شهره چوخلو خسارت دئییلیر، آنجاق بلدیّه بوُنلاردان آز قازانیر. شهرده‌کی چوخلو ائولر چی‌کرپیج‌دن اولاراق، کامیونلار گئت-گلینده تیتیریر.[۳۸]
دولنماق ، رفاهی، ایقتیصاد امکاناتین اولمامازلیغی
تخت سولیمان کیمین بنالار تکاب دا یئرلشیب ایرانین اسلام دان اونجه تاریخی و مذهبی بینالاریندان دیر که جهانی اوْلوب بوحالدا کی مسئولارین اونا دیر و ارزیش وئرمیرلر اوبیری اوستان لاردا تاریخی بینالارا حقسیر حسابسیز دیر و ارزیش وئریلیر و اونلاری بازسازی و مرمت ائدیرلر هر ایل ایرانی دولانان و دونیانی دولانان لار بۇ جومله:آمریکا ، آلمان ، هندوستان ، انگلیس مملکت لریندن بۇ تاریخی بینالاردان گوروش ائدیرلر ائله یئرکی نه دوزگون و اسفالتی و نه ایستانداردلی یولو وار و امکانات دان بهره سیز دیر
هابئله تکاب شهرین اوزو ده دیرلی دذولانمالی یئرلری وار و تهرانین دربندی کیمین دیر سانکی یوللاری دوز دئییل و خالق اۆچون چوخلو موشکول لر قاباغا گلیر نئجه کی چوخلاری یوللاردا اوْلوب یارالانیرلار شهرین وورودی سی 5 کیلومتیردن چوخ حادیثه لی دیر بئله بیر شئی لر بۇ شهرین گردشگری دن توسعه تاپمامازلیغینا سبب اولور.[۳۹]
تیکان‌تپه‌نین چوخلو گؤرمه‌لی یئرلری وار، آنجاق توریستی ایمکاناتی آز دیر.[۴۰]
شهرین یئرلرین موقوفه اولماسی
شهرین اوچ دن ایکی سی موقوفه یئرلری دیر ائله کی بۇ اوزو شهر اۆچون بیر موعضل حسابا گلیر نئجه کی هرکس ایستیر ساختمان دوزلده دئیرلر وقف دیر. ائله کی سلیمان خان افشار زامانی قاجار وقتینده شهرین اوچ دن ایکی سی اخباری لر اۆچون وقف اوْلوب بۇ موعضلین حل اوْلونماسی اۆچون گرک دولت برنامه توکوب و بۇ یئرلرین عوضینه خالقا یئر وئره نئجه تکاب خالقی بۇ موشوکل لردن راحات اولالار.[۴۱]
شهرین فاضیلابی
۸۲ مینلیق تکاب شهرینده بیر سانتی متیر ده شهری فاضیلاب یوخدور و خالقین تمام قویولاری کوچه پاجایا ساری دیر یانی بۇ ایش هله قانونو اولمویوب.[۳۹]
تیکان تپه شهرینین ساغلاملیق باخیمیندان چوخ چتین دورومو واردیر نئجه کی بۇ شهرده ایمکاناتین اولماماسی هابئله متخصص ایشچیلرین اولماماسی سبب اوْلوب تکاب خالقی اوز نوخشلار و ایش لرینه گوره آیری شهرلرین خسته خانالارینا گئده لر و بۇ قونویا گوره تکاب خالقی چوخ ناراضی دیرلر. ایندیلیکده تکابین تکجه خسته خاناسی نئچه ایلردن دن سوْنرا یئنی دن مرمت اوْلوب ایشلنیر کی تکاب شهرینین خالقینین احتیاج لارینا عایید چالیشا بیلمیر.[۴۴]
تیکان‌تپه‌ده تکجه بیر بیماریستان واردیر. بوُ بیماریستان ۴۰ ایللیک اولاراق هلال احمرین دیر و یاخشی وضعیتی یوخ دور. شهرین ۶۴ تخت‌لی بیماریستانی ۱۳۸۵دن تیکیلمک‌ده دیر، آنجاق هله قوُرتولماییب‌دیر.[۴۵]
مدیا و درگی‌لر
رادیو و تی‌وی
تکاب شهرین خالقی اوز دیل لرینده تۆرکجه اوستانی وئریلیش‌لردن ایستفاده ائدیرلر. هابئله تزلیکده بۇ شهر ده دیجیتال تئلئویزیا و رادیو مرکزی آچیلیب. شهرین ۸۰ فائیزی و ۱۹ کند ده بۇ ایمکانات دان ایستیفاده ائده بیلرلر. شهرین قالان ۲۰ فائیزی ده تئزلیکده بۇ ایمکانات‌دان بهره لنجک لر.[۴۶][۴۷][۴۸]
درگی‌لر
ایندیلیکده تکاب شهرینده بیر نئچه درگی و خبرگزاری یایلماق دادیر.
تکاب طبیعی و تاریخی وارلیق لاریندان حئیرتلی و جذبه لی دیر تخت سولیمان مجموعه سی اؤلکه نین گورمه لی و دیرلی گئچمیشلرین آثارلاری دیر یئر آلتی سولاری اونون حئیرت ائتمه لی طبیعی دورمولارین دان دیر معدنی وارلیغین اولماسی گئچمیشلری اوزونه عایید چکیب ائله کی قالمیش اثرلردن بللی دیر بۇ یورد تای سیز دیر آنجاق میراث فرهنگی نین مسئوللارین توجهه ( مرمت ، ساخلاماق ، زیر ساختلاری دوزتمک) ائتمه مزلیگی سبب اولاراق تکابین دولماق صنعتی گورلمه سین ائله کی بیر بئله وارلیق و دیرلی ظرفیت لر باعیث اوْلوب خارجی و داخلی دولانان لار و علاقه ساخلیان لار بۇ اثرلردن ایستفاده ائتمیش اولمویالار.[۴۹]
تکاب بؤلگه‌سینده دولو بنا و تاریخی یئرلر واردیر، ائله کی بونا عایید ایلده چوخلو دولانان بو بؤلگه‌یه گلیرلر.[۵۰]
تکاب بؤلگه‌سی 1 جهانی اثرله و 155 میلی اثرله اؤلکه‌نین قدیمی و تاریخی بؤلگه‌لریندندیر. بۇ بولگه اقلیمی دورمونا گوره یایدا یایلاقی و اعتدال داغلی هواسی
وار گوزل داغ لار ، شلاله لر، میوه باغلاری، چیمنلیق لری ، ایستی سو بولاغ لاری تاریخی اثرلرله بوتونلیکده بیر گورمه لی طبیعی تاریخ دیر.[۵۱]
تکابین قدیمی بافتی 1343 جی ایل لرده هله بیر چوخلو تزه و مهاجر محله لری یوخدور
مسجیدلر
تیکان‌تپه‌نین مسجیدلری بوُنلار دیر: ۱۴ معصوم مسجیدی (کمربندی خیاوانی)، ابوالفضل مسجیدی (آغال نفت شیرکتی دالیندا)، ابوالفضل مسجیدی (مینجیق‌تپه محله‌سی)، امام حسن مجتبی مسجیدی، امام حسین مسجیدی (سبزیخانا محله‌سی)، امام خمینی مسجیدی، امام رضا مسجیدی (قره ناو محله‌سی)، امام سجاد مسجیدی، امام شافعی مسجیدی، امام علی مسجیدی، امیرالمومنین مسجیدی (سبزیخانا محله‌سی)، امیرالمومنین مسجیدی، جامع مسجیدی، صاحب الامر مسجیدی، صاحب الزمان مسجیدی، فاطمه زهرا مسجیدی، ابوالفضل مسجیدی، فاطمه زهرا مسجیدی (امام خیاوانی)، فاطمه زهرا مسجیدی (قره ناو محله‌سی)، حضرت بقیت الله موصلاسی، موسی بن جعفر مسجیدی، ولیعصر مسجیدی.[۵۲]
