بایاندور خان

باياندور خان - دده قورقود کیتابی و تۆرک افسانه‌لرینده آدی چکیلن افسانوی خاقان. باياندور (باياندیر) خان اوْلاراق دا بیلینیر. آذربایجان خالقی‌نین قدیم تاریخی عابده‌سی اوْلان قوْرقود آتا (دده قوْرقود) احوالاتلاریندا خانلار خانی اوْلاراق تعیین اوْلونار. لاکین بوْيلاردا اوْنون يالنیز آدی چکیلیر. اثرین اساس قهرمانی ایسه قازان خان و اوْنون اطرافیندا بیرلشن باهادیرلاردیر. "اوْغوز ائلی" دؤولت قۇرولوشونون باشیندا دۇرور. گؤروندويو کیمی، آذربایجان-تۆرک يازیلی عابده‌لرینده باياندورون آدی آنتروپونیم، گاه دا اتنونیم کیمی قئيد اوْلونور.

اتیمولوژی

بای کؤکوندن تؤره‌میشدیر. مملکتلر تیکن دئمکدیر. یئنی‌دن‌قورما ائتمک، باخیب گؤزللشدیرمک معناسینی داشیییر. موْنقولجادا بایی/باییه فعلیی اوْلماق و بیریئرده اوْلماق، مانچوجا با سؤزو یئر معناسینی وئرر.

بایاندور خان دده قورقود کیتابیندا

دده قورقود کیتابی‌نین دیرسه خان اوغلو بوغاج خان بوْیوندا (بیرینیجی بوْی) بایاندور خان باره‌سینده بۇنلار یازیلیبدیر:

بیر گون قام غان اوغلی خان بایندر یئریندن دورموشدی. شامی گونلوگی یئریوزونه تیکدیرمیشدی. آلا سیوانی گؤگ یوزونه آشانمیشدی. مین یئرده ایپک خالچاسی دوشنمیشدی. خانلار خانی خان بایندر ایلده بیر کره طوی ایدیب اوغوز بگلرین قوناقلاردی. گنه طوی ایدیب، آتدان آیغر، دوه‌دن بغرا، قویوندان قوچ قیردیرمیشدی. بیر یئره آغ اوتاغ، بیر یئره قیزیل اوتاغ، بیر یئره قره اوتاغ قوردورموشدی. -کیمی کی اوغلی-قیزی یوق، قره اوتاغا قوندورون، قره کئچه آلتینا دوشه‌یین، قره قویون یخنیسیندن ئونونه گتیرین. ییه‌رسه یئسین، ییمزسه دورسون گئتسین -دئمیشدی. اوغلی اولانی آغ اوتاغا، قیزی اولانی قیزیل اوتاغا قوندورون. اوغلی-قیزی اولمایانی آللاه تعالی قارغایبدیر. بیزدخی قارغاریز. بللی بیلسین -دیمیش ایدی.