تپه گؤز

تپه گؤز دده قورقود کیتابی اساسیندا دپه گؤز؛ سگگیزینجی بوْیون اصلی شخصیتلریندندیر. اوْرتا آسیا روایتلرینده اوْنون آدی «بیر گؤزلو دیو» و یا «یالنیز گؤزلو دیو» دیر.

تپه گؤز دده قورقود کیتابیندا

تپه گؤزون آتا آناسی

تپه گؤزون آتاسی اۇروزون چوْبانی، قوْنور قوْجا ساری چوْبان، آناسی پری قێزیدیر:

اوْغوز بیر گۆن یایلاغا کؤچدو. اۇروزون بیر چوْبانی وار ایدی. آدینا قوْنور قوْجا ساری چوْبان دئییردیلر. اوْغوزون اؤنونجه بۇندان اول کیمسه کؤچمزدی. اؤزون بۇلاق دئمکله مشهور بیر بۇلاق وار ایدی. اوْ بۇلاغا پریلر قوْنموشدو. ناگهاندان قوْیون هۇرکدو. چوبان ائرکه‌یه (تکه‌یه) حیرصلاندی، ایره‌لی گئتدی. گؤردو کیم، پری قیزلاری قاناد-قانادا باغلامیشلار، اۇچورلار. چوبان کؤینه‌گینی اۆزرلرینه آتدی. پری قیزینین بیرینی تۇتدو. طمع ائدیب در حال جماع ائیله‌دی. قوْیون هۆرکمه‌یه باشلادی. چوبان قۇیونون اؤنونه یۆگوردو. پری قیزی قاناد وۇرورب اۆچدو. آیدر: -چوْبان! ایل تمام اوْلونجا منده امانتین وار، گل آل! -دئدی. اما اوْغوزون باشینا زوال گتیردین! -دئدی

تپه گؤزون دۆنیایا گلمه‌سی

داستاندا تپه گؤزون اوْبیری اینسانلار کیمی دوْغولدوغو یوْخ یۇمورتدایا بنزر بیر ات توْپلوسونون ایچیندن چیخماسی بللی اوْلور. چوْبان گلن ایل بولاغین باشینا گلدیگی زامان یئنه‌ده قوْیون هۆرکور. چوْبان ایره‌لی گئدیب بیر ات توْپلوسو گوْرور. پری گلیب دئییر امانتیندیر. چوْبان قوْرخوب ساپاندی ایله اوْنو وۇرور ولی ات توْپلوسو یئکه‌لیر چوْبان قوْرخوب قاچیر. اوْ زامان بایاندور خان ایگیدلری ایله بیرلیکده گزمه‌یه چیخمیشلار، اوْنو گؤرورلر، وۇردوقجا ات توْپلوسو بؤیویورموش نهایت کی:

اوْروز قوْجا دخی یئنیب تپلدی. مهمیزی توْخوندو: بۇ ییغناق یاریلدی. ایچیندن بیر اوْغلان چیخدی. گؤده‌سی آدام، تپه‌سینده بیر گؤزو وار. اوْروز آلدی بۇ اوْغلانی اتگینه ساریدی. آیدر: -خانیم! بونو منه وئرین. اوْغلوم باسات ایله بسله‌رم! دئدی.

تپه گؤزون داورانیشلاری

تپه گؤز بؤیودوکجه اوْ بیری اۇشاقلارین بارماغین، بۇرنون و… یئمه‌گه باشلادی. نهایت اوْغوز ایچیندن قۇوالاندی، آناسی پری اوْنا بیر اۆزوک وئردی اۆزوک سایه‌سینده بدنینه اوْخ باتماسین قیلینج کسمه‌سین. نهایت تپه گؤز حرامی اوْلدو. اوْغوزدان آدام یئمه‌گه باشلادی. اوْغوز ییغیلیب اۆزه‌رینه گلدی. تپه گؤز گؤروب غضبلندی. بیر آغاجی یئریندن قوپارتدی، آتیب اللی-آتمیش آدام هلاک ائیله‌دی. آلپلار باشی قازانا ضربه ووردو دۆنیا باشینا دار اوْلدو. قازانین قارداشی قارا گۆنه تپه گؤز الینده زبون اوْلدو و… و نهایتکی آروز اوْغلو باسات اوْنو مغلوب ائدرک اؤلدوردو.