توقو

Togolese Republic
*République togolaise* (فرانسه دیلی)
Togolese Republic République togolaise (فرانسه دیلی)
	بایراق Coat of arms
	شوعار: "Travail, Liberté, Patrie" (فرانسه); "Work, Liberty, Homeland"
	میلی مارش: Salut à toi, pays de nos aïeux (فرانسه); "Hail to thee, land of our forefathers";
	توقو یئری نقشه اوستونده (dark blue) in the African Union (light blue)
پایتخت و بؤیوک شهری	Lomé; 6°7′N 1°13′E / 6.117°N 1.217°E
رسمی دیللر	فرانسه دیلی
Recognised national languages	اوه‌ دیلی • Kabiyé
Other languages	Mina • داقبانی دیلی
اتنیک قروپلار	99% Ewe, Kabye, Tem, Gourma, and 33 other African groups; 1% European, Syrio-Lebanese
دمونیم(لر)	Togolese
دؤولت	Unitary dominant-party presidential republic
• President	Faure Gnassingbé
• Prime Minister	Komi Sélom Klassou
قانون اوقانی	National Assembly
Independence
• from فرانسه	27 April 1960
اراضی
• جمعی	لوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (123rd)
• سو (%)	4.2
جمعیت
• 2017 تخمینی	7,965,055 (99th)
• 2010 census	6,337,000
• سیخیلیق	لوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (93rde)
جی‌دی‌پی (PPP)	2017 تخمینی
• جمعی	$12.433 billion (150th)
• آدام‌باشی	$1,468
جی‌دی‌پی (نامینل)	2017 تخمینی
• جمعی	$4.797 billion
• آدام‌باشی	$621
جینی (2011)	46; یوخاری
اچ‌دی‌آی (2015)	0.487; آشاغی · 166th
پول واحیدی	West African CFA franc (XOF)
چاغ بؤلگه‌سی	UTC+0 (GMT)
سوروجولوک طرفی	right
تیلفون کودو	+228
اینترنت ال‌تی‌دی	.tg
	Such as اوه‌ دیلی, Mina and Aja.; Largest are the Ewe, Mina, Kotokoli Tem and Kabre.; Mostly European and Syrian-Lebanese.; Estimates for this country explicitly take into account the effects of excess mortality due to AIDS; this can result in lower life expectancy, higher infant mortality and death rates, lower population and growth rates, and changes in the distribution of population by age and sex than would otherwise be expected.; Rankings based on 2017 figures (CIA World Factbook – Togo);

توقو — باتی آفریقادا دؤولت. اؤلکه غربدن غنا، شرقدن بنین، شیمال‌دان بورکینافاسو ایله همسرحددیر. گونئی‌دان قوینئیا کؤرفزینه چیخیشی وار. باشکندی لومه شهری‌دیر.

آدینین آدین اتیمولوژی(دیلین کؤکلرینی آراشدیرما بیلیم)

اؤلکه‌نین آدی ائوه دیلین‌دن گلیر. ائوه دیلینده توگو سؤزو تو (دیلیمیزده: سۇ) و گو (دیلیمیزده: لیمان) سؤزلریندن عبارت‌دیر. آلمانین بۇرادا قوردوغو ایلک موستملکه نیظامیندا بؤلگه‌نی توگولاند آدی وئریلمیش، بۇنا دا اساس‌لاناراق بۆتون اؤلکه اۆچون توگو آدی ایستیفاده ائدیلمیش، موستقیللیین‌دن سوْنرا دا بۇ آد یئنی اؤلکه‌نین آدی اوْلاراق دا سئچیلمیش‌دیر.

جوغرافیا

اؤلکه‌نین بوتؤولوک‌ده صاحیب اوْلدوغو ۱،۶۴۷ km-لیک سرحدین‌دن ۶۶۴ km-i بنین، ۱۲۶ km-i بورکینافاسو، ۸۷۷ km-i غنا ایله همسرحد اوْلدوغو حال‌دا، اؤلکه‌نین بۇندان باشقا اطلس اوقیانوسونا دا ۵۶ km-لیک ساحل خطی وار.

اهالی

توقو گنج اهالییه صاحیب اوْلوب، ۲۰۱۴-جو ایلین تخمینی معلوماتلارینا گؤره اهالی‌نین ۵۹،۷۸%-i ۰-۲۴ یاش آرالیغیندادیر. اؤلکه‌نین یالنیز ۳،۳۷%-سی ۶۵ یاش و داها یاش‌لی‌دیر.

۰-۱۴ یاش: ۴۰.۴۴% (نفر ۱،۵۷۳،۳۶۳ / قادین ۱،۵۶۳،۲۶۷)
۱۵ -۲۴ یاش: ۱۹.۳۴% (نفر ۷۴۹،۰۰۲ / قادین ۷۵۱،۵۷۱)
۲۵ -۵۴ یاش: ۳۲.۵۸% (نفر ۱،۲۵۵،۵۲۴ / قادین ۱،۲۷۱،۸۰۴)
۵۵ -۶۴ یاش: ۴.۲۷% (نفر ۱۵۶،۲۴۹ / قادین ۱۷۵،۰۸۹)
۶۵ یاش و داها یاش‌لی: ۳.۳۷% (نفر ۱۱۲،۸۴۵ / قادین ۱۴۸،۲۲۳)

شهرده یاشایانلارین نیسبتی ۲۰۱۵-جی ایلین معلوماتلارینا گؤره ۴۰% اوْلان اؤلکه‌ده، اهالی‌نین ایللیک آرتیم نیسبتی ۲۰۱۶-جی ایلین تخمینی معلوماتلارینا گؤره ۲،۶۶% سوییه‌سینده‌دیر.

ائتنیک تئرکیبی

اؤلکه اهالیسینین ۴۰،۱%-i ائوه ائتنیک قروپون‌دان عبارت‌دیر. ائوه لر اؤلکه اهالیسینین اکثریتی تشکیل ائدیب، اساساً اؤلکه‌نین گونئی بؤلگه‌لرینده یاشاییرلار. اؤلکه اهالیسینین اکثریتی تشکیل ائدن ایکینجی ائتنیک قروپ ایسه ۲۳،۱% ایله تئمبا ائتنیک قروپو اوْلوب اساساً اؤلکه‌نین مرکزینده و شیمالیندا یاشاییرلار.

دیل

اؤلکه‌نین فرانسه موستملکه‌سیندن خلاص اوْلوب موستقیللیینی اعلان ائتدیینه گؤره اؤلکه‌نین رسمی دیلی کولونیانین صاحیبی اوْلان فرانسه نین دیلی اوْلان فرانسه سئچیلمیش‌دیر. فرانسه دان باشقا اؤلکه‌ده میلّی دیللر اوْلاراق قبول ائدیلن ائوئجه و کابیئجه دیللری ده بللی اهالی قروپو طرفیندن ایلئتیشیم دیلی اوْلاراق ایستیفاده ائدیلیر. بۇ دیللره میلّی دیل دۇروم ۱۹۷۵-جی ایلده دؤورون دؤولت باشچی‌سی ایادما طرفیندن وئریلمیش‌دیر. بۇ دیللری‌دن باشقا جمعیت آراسیندا دانیشیلان بیر چوْخ یئرلی دیللر ده وار.

دین

توقودا دین آزادلیغی مؤوجوددور و ۵۱% ایله خالقین یاری‌دان چوْخو طبیعت اینانجینا مالیک‌دیر. اؤلکه‌ده ۲۹%-لیک بیر حیصّه ‌سی کریستیانلیغا اینانیر. گئتدیکجه آرتان و اهالی‌نین ۲۰%-لیک حیصّه ‌سینی مئیدانا گتیرن دسته ایسه ایسلام اینانجینا صاحیب‌دیر. بۇندان باشقا ساحل بؤلگه‌سینده آز دا اوْلسا یهودی ایجمالاری یاشاماق‌دادیر، چوْخ آز بیر حیصّه ‌سی ایسه وودو اینانجینا گؤره حیاتینی یاشاماق‌دادیر. یئرلی دینلر آراسیندا ان اهمیت‌لی‌سی، توقودا یارانمیش و بنین، نیجرییا، بورکینا فاسو کیمی اؤلکه‌لره ده سیرایت ائتمیش اوْلان، بؤلگه مدنیتی‌نین و اینجه صنعتی‌نین مئیدانا گلمه‌سینده اهمیت‌لی قاتقیلاری دا اوْلان وودو دینی، داها سوْنراکی دؤورلرده آوروپالیلار طرفیندن آپاریلان توگولو و بنین‌لی قوللار طرفیندن هایتییه آپاریلمیش و بۇرادا دا یاییلمیش‌دیر.

ایقتصادیاتی

اؤلکه ایقتصادیاتینین ان مؤهوم حیصّه ‌سینی کند چیفتلیک (مزرعه) تشکیل ائدیر. اؤلکه‌ده ایشلین اهالیسینین اۆچده ایکی‌سی کند چیفتلیک (مزرعه) ساحه‌سینده فعالیّت گؤستریر. قارغیدالی، یامس، مانیوک، داری، یئر فیندیغی، قاراباشاق یارماسی، قهوه اؤلکه داخیلینده اکیلن و یئتیشدیریلن ان اهمیت‌لی ‌اکینچی‌لیک محصوللارینی تشکیل ائدیر.

ایللیک ۳% ایقتیصادی آرتیم گؤسترن توقو، بۇ بؤیومه‌دن کیفایت قدر فایدالاناماماکتادیر. اؤلکه ایقتصادیاتی جمعیتین اؤز دولانیشیغینی تامین ائتمک اۆچون ائتدیی ‌اکینچی‌لیک فعالیّتین‌دن و قیسمن ایسه تیجارت‌له باغلیدیر. اؤلکه احتیاجی اوْلان یئیجک ماده‌لرینی ایسه اؤلکه خاریجین‌دن ایدخال ائدیر.

اؤلکه داخیلینده کئچیریلن اؤزللشتیرمه‌لره رغمن هازیردا دا بیر چوْخ اهمیت‌لی قیسمت دؤولتین نظارتی آلتیندادیر. توقو ۱۶ عضولو باتی آفریقا دؤولتلری ایقتیصادی بیرلییی‌نین عضوو اوْلوب، بیرلیین اینکیشاف فون‌دو مرکزی باشکند لومئ‌ده‌دیر. بۇندان باشقا جفا فرانکی ایستیفاده ائدن سککیز دؤولتین عضو اوْلدوغو باتی آفریقا ایقتیصادی و پول بیرلییی‌نین (اۇئموا) ده بورکینا فاسو، بنین، فیل دیشی ساحلی، قوینئیا بیساو، مالی، نیجر و سئنئگال ایله بیرلیکده عضوودور. اۇئموا-یا باغلی بیر قۇرولوش اوْلان باتی آفریقا اینکیشاف بانکینین (بواد) مرکزی ده لومئ‌دیر.

ایخراجات

اؤلکه‌نین ۲۰۱۲-جی ایلین معلوماتلارینا گؤره ایخراجات ائتدیی ایلک سککیز اؤلکه بۇ شکیل‌ده‌دیر:

هیندوستان ۱۴.۲%
لوبنان ۱۰.۶%
بورکینافاسو ۷.۶%
بنین ۷.۵%
چین ۶.۱%
نیجر ۵.۸%
هولند ۵.۲%
غنا ۴.۴%

ایدخال

اؤلکه‌نین ۲۰۱۲-جی ایلین معلوماتلارینا گؤره ایدخال ائتدیی ایلک دؤرد اؤلکه بۇ شکیل‌ده‌دیر:

چین ۴۰.۴%
هولند ۷.۹%
فرانسه ۵.۴%
بؤیوک بریتانیا ۵.۳%

گؤرونتولر

^ Constitution of Togo (2002). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 14 February 2012. یوْخلانیلیب20 November 2011.
^ ^۲٫۰ ^۲٫۱ Togo. Central Intelligence Agency. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2020-08-31. یوْخلانیلیب26 October 2017.
^ ^۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ ^۳٫۳ Togo. International Monetary Fund.
^ Gini Index. World Bank. یوْخلانیلیب2 March 2011.
^ 2016 Human Development Report. United Nations Development Programme (2016). یوْخلانیلیب21 March 2017.

[1] Constitution of Togo (2002). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 14 February 2012. یوْخلانیلیب20 November 2011.

[cia-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ Togo. Central Intelligence Agency. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2020-08-31. یوْخلانیلیب26 October 2017.

[imf2-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ ^۳٫۲ ^۳٫۳ Togo. International Monetary Fund.

[wb-gini-4] Gini Index. World Bank. یوْخلانیلیب2 March 2011.

[HDI-5] 2016 Human Development Report. United Nations Development Programme (2016). یوْخلانیلیب21 March 2017.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]