شینجان اویغور موختار بؤلگهسی
(سین کیانگ اویغور-دن يوْللاندیریلمیش)
شینجان اویغور موختار بؤلگهسی | |
|---|---|
| Name transcription(s) | |
| • چینجه | 新疆维吾尔自治区 (Xīnjiāng Wéiwú'ěr Zìzhìqū) |
| • قیساسی | XJ / 新 (پینیین: Xīn) |
| • اویغور تورکجهسی | شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى |
| • اویغور (ترانسلیتراسیا) | Shinjang Uyghur Aptonom Rayoni |
     Clockwise from top:
| |
_(%2Ball_claims_hatched).svg) شینجان بؤلگهسینین چینه گؤره موقعیتی | |
| موختصاتلار: 41°N 85°E / 41°N 85°Eموختصات: 41°N 85°E / 41°N 85°E | |
| Country | چین |
| Capital and largest city | اورومچی |
| Divisions | 14 prefectures، 99 counties، 1005 townships |
| ایداره | |
| • نووع | Autonomous region |
| • اورقانی | Xinjiang Uygur Autonomous Regional People's Congress |
| • CPC Secretary | Chen Quanguo |
| • Congress Chairman | Shewket Imin |
| • Government Chairman | Arkin Tuniyaz |
| • CPPCC Chairman | Nurlan Abelmanjen |
| اراضی | |
| • جمع | ۱٬۶۶۴٬۸۹۷ km2 (۶۴۲٬۸۲۰ sq mi) |
| مساحت درجهسی | 1st |
| لاپ اوجا یئری (Mount K2) | ۸٬۶۱۱ m (۲۸٬۲۵۱ ft) |
| لاپ چوخور یئری | −۱۵۴ m (−۵۰۵ ft) |
| جمعیت (2020-جی ایل نۆفوس ساییمی)[۳] | |
| • جمع | ۲۵٬۸۵۲٬۳۴۵ |
| • درجهسی | 21st |
| • سیخلیق | ۱۶/km2 (۴۰/sq mi) |
| • سیخلیق درجهسی | 29th |
| Demographics | |
| • Ethnic composition (2020 Census) | |
| • Languages and dialects |
|
| ایزو ۳۱۶۶ کودو | CN-XJ |
| عومومی داخیلی محصول (2020) | چین یوآنی1.38 trillion آمریکا دولاری200 billion (25th)[۶] |
| GDP per capita | CN¥53,371 US$7,735 (21st) |
| GDP growth |  3.4% |
| اینسان اینکیشافی ایندکسی (2019) | 0.732[۷] (high) (22nd) |
| وئب سایت | Xinjiang Uygur Autonomous Region |
شینجان اویغور موختار بؤلگهسی چینین قوزئی دوْغوسوندا یئرلشن موختار بؤلگهلریندن بیری دیر. اسکی متنلرده بو منطقهنین آدی دوْغو تورکیستان[۸][۹] و چین تورکیستانی[۱۰][۱۱] اوْلاراق ایشلنیلمیشدیر.
شینجان 1.6 میلیون کیلومترمۆربع مساحتی و 25 میلیون نفر جمعیتی اوْلاراق، چینین ان بؤیوک ایداری بؤلومو کیمی تانینیر.[۱][۱۲] باشکندی ایسه اورومچی شهری دیر.
شینجان موغولیستان، روسیه، قازاخیستان، قیرغیزیستان، تاجیکیستان، افغانیستان، پاکیستان و هیندوستان اؤلکهلری ایله اوْرتاق مرزی واردیر.
ایداری بولونوش
[دَییشدیر]
| |||||||||
| آد | اویغور تورکجهسی | چینجه | پینیین | آزلیقلارین دیلینده آد (موختار ویلایتلری) |
جمعیت-۱۳۹۹ | ساحه | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ویلایت سوییهسینده شهرلر | |||||||||
| ۱ | اورومچی شهری | ئۈرۈمچى شەھىرى | 乌鲁木齐市 | Wūlǔmùqí Shì | - | ۴٬۰۵۴٬۳۶۹ | ۱۳٬۷۸۷٫۹۰ | ||
| ۲ | قارامای شهری | قاراماي شەھىرى | 克拉玛依市 | Kèlāmǎyī Shì | - | ۴۹۰٬۳۸۴ | ۸٬۶۵۴٫۰۸ | ||
| ۳ | تورفان شهری | تۇرپان شەھىرى | 吐鲁番市 | Tǔlǔfān Shì | - | ۶۹۳٬۹۹۸ | ۶۷٬۵۶۲٫۹۱ | ||
| ۴ | قومول / هامی شهری | قۇمۇل شەھىرى | 哈密市 | Hāmì Shì | - | ۶۷۳٬۳۸۳ | ۱۴۲٬۰۹۴٫۸۸ | ||
| موختار ویلایتلری | |||||||||
| ۵ | سانجی هوئی موختار ویلایتی | سانجى خۇيزۇ ئاپتونوم ئوبلاستى | 昌吉回族自治州 | Chāngjí Huízú Zìzhìzhōu | - | ۱٬۶۱۳٬۵۸۵ | ۷۳٬۱۳۹٫۷۵ | ||
| ۶ | بورتالا موغول موختار ویلایتی | بۆرتالا موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى | 昌吉回族自治州 | Chāngjí Huízú Zìzhìzhōu | (موغولجا) ᠪᠣᠷᠣᠲᠠᠯᠠ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠥᠪᠡᠷᠲᠡᠭᠡᠨ ᠵᠠᠰᠠᠬᠤ ᠵᠧᠦ (اویراتجا) ᡋᡆᠷᡆᡐᠠᠯᠠ ᡏᡆᡊᡎᡆᠯ ᡄᡋᡄᠷᡄᡃᠨ ᠴᠠᠰᠠᡍᡇ ᡓᡇᡇ |
۴۸۸٬۱۹۸ | ۲۴٬۹۳۴٫۳۳ | ||
| ۷ | بایینغولین موغول موختار ویلایتی | بايىنغولىن موڭغۇل ئاپتونوم ئوبلاستى | 巴音郭楞蒙古自治州 | Bāyīnguōlèng Měnggǔ Zìzhìzhōu | (موغولجا) ᠪᠠᠶᠠᠨᠭᠣᠣᠯ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠥᠪᠡᠷᠲᠡᠭᠡᠨ ᠵᠠᠰᠠᠬᠤ ᠵᠧᠦ |
۱٬۶۱۳٬۹۷۹ | ۴۷۰٬۹۵۴٫۲۵ | ||
| ۹ | قیزیل سو قیرغیز موختار ویلایتی | قىزىلسۇ قىرغىز ئاپتونوم ئوبلاستى | 克孜勒苏柯尔克孜自治州 | Kèzīlèsū Kē'ěrkèzī Zìzhìzhōu | (قیرغیز تورکجهسی) قىزىلسۇۇ قىرعىز اپتونوم وبلاسى |
۶۲۲٬۲۲۲ | ۷۲٬۴۶۸٫۰۸ | ||
| ۱۲ | ایلی قازاق موختار ویلایتی | ئىلى قازاق ئاپتونوم ئوبلاستى | 伊犁哈萨克自治州 | Yīlí Hāsàkè Zìzhìzhōu | (قازاق تورکجهسی) ىله قازاق اۆتونومىيالى وبلىسى |
۶٬۵۸۲٬۵۰۰ | ۲۶۸٬۷۷۸٫۷۱ | ||
| ایلی قازاق موختار ویلایتینین اؤزو ۳ ایداری بؤلمهلردن، ۲ ویلایتدن و «موختار ویلایتین بیلاواسیطه تابعلیینده اولان بؤلگهلر» ۱ مجموعهدن عیبارتدیر. | |||||||||
| موختار ویلایتین بیلاواسیطه تابعلیینده اولان بؤلگهلر | ئوبلاستقا بىۋاستە قاراشلىق رايونلار | 自治州直辖县级行政单位 | Zìzhìzhōu zhíxiá xiàn jí xíngzhèng dānwèi | (قازاق تورکجهسی) وبلىسقا تىكەلەي باعىناتىن اۋداندار |
۲٬۸۴۸٬۳۹۳ | ۵۶٬۳۸۱٫۵۳ | |||
| ۱۲a | تارباغاتای ویلایتی | تارباغاتاي ۋىلايىتى | 塔城地区 | Tǎchéng Dìqū | (قازاق تورکجهسی) تارباعاتاي ايماعى |
۱٬۱۳۸٬۶۳۸ | ۹۴٬۶۹۸٫۱۸ | ||
| ۱۲b | آلتای ویلایتی | ئالتاي ۋىلايىتى | 阿勒泰地区 | Ālètài Dìqū | (قازاق تورکجهسی) التاي ايماعى |
۶۶۸٬۵۸۷ | ۱۱۷٬۶۹۹٫۰۱ | ||
| ویلایتلر | |||||||||
| ۸ | آقسو ویلایتی | ئاقسۇ ۋىلايىتى | 阿克苏地区 | Ākèsū Dìqū | - | ۲٬۷۱۴٬۴۲۲ | ۱۲۷٬۱۴۴٫۹۱ | ||
| ۱۰ | کاشقار ویلایتی | قەشقەر ۋىلايىتى | 喀什地区 | Kāshí Dìqū | - | ۴٬۴۹۶٬۳۷۷ | ۱۳۷٬۵۷۸٫۵۱ | ||
| ۱۱ | ختن ویلایتی | خوتەن ۋىلايىتى | 和田地区 | Hétián Dìqū | - | ۲٬۵۰۴٬۷۱۸ | ۲۴۹٬۱۴۶٫۵۹ | ||
| وختار بؤلگهسینین بیلاواسیطه تابعلیینده اولان شهرلر (شینجان بؤلگهسینده بورا یالنیز بینگتوان ایدارهسی آلتیندا اولان شهرلر داخیلدیر) | |||||||||
| A | شیهزی شهری | شىخەنزە شەھىرى | 石河子市 | Shíhézǐ Shì | - | ۶۳۵٬۵۸۲ | ۴۵۶٫۸۴ | ||
| B | ووجیاچو شهری | ۋۇجياچۈ شەھىرى | 五家渠市 | Wǔjiāqú Shì | - | ۹۰٬۲۰۵ | ۷۴۲٫۰۰ | ||
| C | تومشوق شهری | تۇمشۇق شەھىرى | 图木舒克市 | Túmùshūkè Shì | - | ۱۷۴٬۴۶۵ | ۲٬۰۰۳٫۰۰ | ||
| D | آرال شهری | ئارال شەھىرى | 阿拉尔市 | Ālā'ěr Shì | - | ۱۹۰٬۶۱۳ | ۵٬۲۶۶٫۰۰ | ||
| E | بیتون شهری | بەيتۈن شەھىرى | 北屯市 | Běitún Shì | - | ۸۶٬۳۰۰ | ۹۱۰٫۵۰ | ||
| F | باشاگیم / تیهمنگوان شهری | باشئەگىم شەھىرى | 铁门关市 | Tiĕménguān Shì | - | ۵۰٬۰۰۰ | ۵۹۰٫۲۷ | ||
| G | قوشاوگوز / شوانگهه شهری | قوشئۆگۈز شەھىرى | 双河市 | Shuānghé Shì | - | ۵۳٬۸۰۰ | ۷۴۲٫۱۸ | ||
| H | کوکدالا شهری | كۆكدالا شەھىرى | 可克达拉市 | Kěkèdálā Shì | (قازاق تورکجهسی) كوكدالا قالاسى |
۷۵٬۰۰۰ | ۹۷۹٫۷۱ | ||
| I | قرومقاش / کونیو شهری | قۇرۇمقاش شەھىرى | 昆玉市 | Kūnyù Shì | - | ۴۵٬۲۰۰ | ۶۸۷٫۱۳ | ||
| J | هویانگهه شهری | خۇياڭخې شەھىرى | 胡杨河市 | Húyánghé Shì | - | ۸۰٬۰۰۰ | ۶۷۷٫۹۴ | ||
| K | یئنگی یولتوز / شینشینگ شهری | يېڭى يۇلتۇز شەھىرى | 新星市 | Xīnxīng Shì | - | ۴۴٬۷۰۰ | ۵۳۹ | ||
| L | باییانگ شهری | بەيياڭ شەھىرى | 白杨市 | Baíyáng Shì | (قازاق تورکجهسی) بايياڭ قالاسى |
۸۵٬۶۵۵ | ۴٬۹۲۵ | ||
بیر ده باخ
[دَییشدیر]قایناقلار
[دَییشدیر]- ^ ۱٫۰ ۱٫۱ archive copy (zh). Statistics Bureau of Xinjiang. آرشیولنیب اصلی نۆسخهدن on 2015-12-22. یوْخلانیلیب2018-06-27.
- ^ Mackerras, Colin; Yorke, Amanda (1991). The Cambridge handbook of contemporary China. Cambridge University Press. p. 192. ISBN 978-0-521-38755-2. 4 June 2008-ده یوخلانیب.
- ^ Communiqué of the Seventh National Population Census (No. 3). National Bureau of Statistics of China (11 May 2021).
- ^ Main Data of Xinjiang Uygur Autonomous Region from the Seventh National Population Census. Consulate General of the People's Republic of China in Toronto (16 June 2021).
- ^ China.
- ^ GDP-2020 is a preliminary data "Home - Regional - Quarterly by Province" (Press release). China NBS. 1 March 2021. 23 March 2021-ده یوخلانیب.
- ^ United Nations Development Program (2013). China Human Development Report 2013: Sustainable and Liveable Cities: Toward Ecological Urbanisation (PDF). Beijing: Translation and Publishing Corporation. ISBN 978-7-5001-3754-2. 11 June 2014-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب (PDF). 14 May 2014-ده یوخلانیب.
{{cite book}}:|archive-date=/|archive-url=وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک) - ^ William Samolin (1964). East Turkistan to the Twelfth Century. The Hague: Mouton & Co. p. 9.
The general boundaries of East Turkistan are the Altai range on the northeast, Mongolia on the east, the Kansu corridor or the Su-lo-ho basin on the southeast, the K'un-lun system on the south, the Sarygol and Muztay-ata on the west, the main range of the T'ien-shan system on the north to the approximate longitude of Aqsu (80 deg. E), then generally northeast to the Altai system which the boundary joins in the vicinity of the Khrebët Nalinsk and Khrebët Sailjuginsk.
- ^ Sheila Hollihan-Elliot (2006). Muslims in China. Mason Crest Publishers. p. 55. ISBN 1-59084-880-2.
For most of their history, the Uyghurs lived as tribes in a loosely affiliated nation on the northern Chinese border (sometimes called East Turkestan).
- ^ "Turkestan". Catholic Encyclopedia. Vol. XV. New York: Robert Appleton Company. 1912. 20 April 2008-ده اوْریجینالدان آرشیولشدیریلیب. 26 November 2008-ده یوخلانیب.
{{cite encyclopedia}}:|archive-date=/|archive-url=وقت مؤهورونون اۇیغونسوزلوغو (کؤمک) - ^ EXCAVATIONS iv. In Chinese Turkestan. “In contemporary geographic terminology, Chinese Turkestan refers to Xinjiang (Sinkiang), the Uighur Autonomous Region of the People's Republic of China.”
- ^ National Data.