جنوبی اوستیا
Republic of South Ossetia–the State of Alania | |
|---|---|
 بایراق
 Emblem
| |
| میلی مارش: Республикӕ Хуссар Ирыстоны Паддзахадон Гимн (Ossetian) "National Anthem of the Republic of South Ossetia"شابلون:Parabr | |
.png) South Ossetia (green), with Georgia proper and آبخازیا (light grey) | |
| وضعیت |
|
| پایتخت و بؤیوک شهری | Tskhinvali 42°13′30″N 43°58′12″E / 42.22500°N 43.97000°Eموختصات: 42°13′30″N 43°58′12″E / 42.22500°N 43.97000°E |
| رسمی دیللر | |
| Recognised regional languages | گورجو دیلی |
| دؤولت | Unitary semi-presidential republic |
| Anatoly Bibilov | |
| Gennady Bekoyev | |
| قانون اوقانی | Parliament |
| Independence from گورجوستان | |
• Formed as part of the USSR | 20 September 1990[۱] |
• Act of state independence | 21 December 1991 |
• Recognized | 26 August 2008 (limited) |
| اراضی | |
• جمعی | لوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). |
• سو (%) | negligible |
| جمعیت | |
• 2015 census | 53,532 (212th) |
• سیخیلیق | لوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). |
| جی‌دی‌پی (نامینل) | 2017 تخمینی |
• جمعی | آمریکا دولاری100 million[۲] |
• آدام‌باشی | آمریکا دولاری2,000 |
| پول واحیدی | Russian ruble (RUB) |
| چاغ بؤلگه‌سی | UTC+03:00 (MSK) |
| سوروجولوک طرفی | right |
| تیلفون کودو | +995 34 |
| |
گونئی اوْستییا جومهوریتی (شابلون:Lang-os، گورجو: რესპუბლიკა სამხრეთ ოსეთი، سامخرت اوْستی) - گونئی قافقازدا یئرلَشن بیرلشمیش میلتلر تشکیلاتی، آوروپا اتفاقی، آمریکا بیرلشمیش ایالتلری طرفین‌دن و عئینی زامان‌دا بئینلخالق رازیلاشمالارا اساساً گورجوستانین اراضی‌سی کیمی تانینان مۆباحیثه‌لی بؤلگه. ۲۰۰۸-جی ایل ۲۶ آگوست تاریخین‌ده روسیه فدراسییاسی، سپتامبرین ۳-ده ایسه نیکاراقوا طرفین‌دن موستقیل دؤولت کیمی تانینمیش‌دیر. ۲۰۰۹-جو ایل ۱۰ سپتامبر تاریخین‌دن ونزوئلا طرفین‌دن موستقیل دؤولت کیمی تانینیر.[۴] گونئی اوْسئتییا روسیه، نیکاراقوا و ونزوئلا استثنا اوْلماقلا، بۆتون باشقا دونیا دؤولتلری طرفین‌دن گورجوستانین ایالتی کیمی تانینیر. باشکندی سخینوالی شهری‌دیر.
گونئی اوْسئتییا موستقیللیینی ۱۹۹۰-جی ایلده‌ن اعلان ائدیب. گورجوستان حکومتی ایسه اوْسئتینلرین موستقیل‌لیک ایستیینه اوْنلارین موختیت هوقونو لغو ائتمکله و اوْسئتینلرین یاشادیقلاری اراضییه اوْردو یئریتمکله جواب وئریب. بۇ گونئی اوْستییا مۆحاریبه‌سینه سبب اوْلدو. مۆحاریبه نتیجه سینده گونئی اوْسئتییا ده-فاکتو موستقیل‌لیک الده ائتسه ده، اوْنون موستقیل‌لیگی هئچ بیر دؤولت طرفین‌دن تانینمیردی. گورجوستانین ایکینجی دفعه گونئی اوْسئتییایا تجاووزو یئنی‌دن گونئی اوْسئتییا مۆحاریبه‌سینه سبب اوْلدو. روسیه نین دا اوْسئتینلرین طرفین‌ده چیخیش ائتدیی مۆحاریبه گورجوستانین تماماً دارماداغین اوْلماسی ایله نتیجه‌له‌ن‌دی. بۇ مۆحاریبه‌دن سوْنرا بیر نئچه اؤلکه گونئی اوْسئتییانین موستقیللیینی ده-یورو تانی‌دی.
تاریخی
[دَییشدیر]
اوْسئتینلرین اصله‌ن آلانلاردان تؤردیی گومان ائدیلیر. اوْنلار اوْرتا عصرلرده بیزانس ایمپیراتورلوغوین تضییقی آلتیندا خریستیانلاشدیریلیب. موغوللارین ایشغاللاری دؤنه‌مین‌ده اوْسئتینلر تاریخی اوْلاراق یاشادیقلاری دون چایی حؤوزه‌سین‌دن قووولاراق شیمالی قافقازدا مسکونلاش‌دیلار. بوراداکی اوْسئتینلرین بیر حیصّه سی (دیقور اراضی‌سین‌ده) کاباردینلرین تأثیری ایله ایسلام دینینی قبول ائتدیلر. گونئی‌دا یئرلَشن کودار بؤلگه و ایسه بوگون گونئی اوْسئتییا آدلانیر. قوزئی‌دا یئرلَشن ایرون بؤلگه و ایسه حال-حاضیردا شیمالی اوْسئتییا اراضی‌سی‌دیر. قوزئی اوْسئتییا ۱۷۶۷-جی ایلده روسیه نین ترکیبینه قاتیلمیش‌دیر. گورجوستانین نظارتین‌ده اوْلان گونئی اوْسئتییا ایسه ۱۸۰۱-جی ایلده، گورجوستانین روسیه نین ترکیبینه قاتیلدیغی ایلده بیرلشدیریلیب. گورجوستان ۱۹۱۸-جی ایلده موستقیللیینی الده ائتدیک‌دن سوْنرا گونئی اوْسئتییا دا گورجوستانین ترکیبین‌ده قالدی، قوزئی اوْسئتییا ایسه همین واخت تئرئک سووت جومهوریتینین ترکیبین‌ده اوْلدو. گورجو مئنشئویک حکومتی اوْسئتینلری بولشئویکلرله علاقه‌ده اوْلماق‌دا اتهام ائدرک اوْنلاری تعقیب ائدیردیلر. ۱۹۱۸–۱۹۲۰ ایللرده اوْسئتینلر بیر نئچه دفعه گورجوستان‌دان آیریلماق اۆچون عصیانا قالخدیلار. سوْنونجو و ان گۆج‌لو عصیان ۱۹۲۰-جی ایلده باش وئردی، همین واخت گورجوستان اوْسئتینلره قارشی سخینوالییه بؤیوک بیر نظامی اوْردو گؤندردی. گورجولر قددارلیقلا عۆصیانی یاتیردیلار، اوْسئتین قایناق‌لرینین معلوماتینا گؤره بۇ زامان ۵٫۰۰۰ اوْسئتین گورجولر طرفین‌دن اؤلدورولموش، علاوه ۱۳٫۰۰۰ اوْسئتین ایسه آجلیق و نوخوشلوق‌دن دونیاسینی دییشمیش‌دیر.[۵] ۱۹۲۱-ایلده قیرمیزی اوْردو گورجوستانی ایشغال ائتدی. بۇندان سوْنرا یارانان گورجوستان سسرین ترکیبین‌ده ۱۹۲۲-جی ایلده گونئی اوْسئتییا موختار ویلایتی یارادیل‌دی. بونونلا دا گورجولرله اوْسئتینلر آراسینداکی کونفلیکته سوْن قویول‌دو. بئله وضعیت ۸۰-جی ایللرین سوْنونا قدر داوام ائتدی. سووت حاکمیّتی دؤورونده گورجولرله اوْسئتینلر بیر-بیریله قارشی‌لیق‌لی آنلاشما و صۆلح شرایطین‌ده یاشامیش، چوْخ‌لو سایدا قاریشیق نیکاحلار میدانا گلمیش‌دیر. اوْسئتینلر اؤز یاشادیقلاری اراضی‌ده اؤز دیللرین‌ده دانیشیر، اوْسئتین دیلین‌ده تحصیل آلیردیلار.
لاکین سووت حاکمیّتینین سوْنون‌دا، ۸۰-جی ایللرین سوْنون‌دان اعتباراً ایکی خالق آراسینداکی دۆشمه‌ن‌چی‌لیک یئنی‌دن قابارماغا باشلادی. گورجولر اوْسئتینلری یاشادیغی اراضیلردن زورلا قووماغا باشلادیلار. بونا جواب اوْلاراق اوْسئتینلر ۱۹۸۸-جی ایلده گونئی اوْسئتییا خالق جبهه‌سینی یارات‌دیلار. ۱۹۸۹-جو ایلده گورجوستان عالی سووتی بۆتون گورجوستان اراسین‌ده گورجو دیلینین یگانه رسمی دیل اوْلدوغونو اعلان ائتدی، ۱۹۹۰-جی ایلده ایسه بۆتون بؤلگه تشکیلاتلاری قانون‌سوز اعلان ائتدی. بۇ اوْسئتینلرین بؤیوک ناراضی‌لیغینا سبب اوْلدو، بونون آردین‌دان ۱۹۹۰-جی ایلین ۲۰ سپتامبرین‌دا گونئی اوْسئتییا دموکراتیک جومهوریتی شوروی داخیلین‌ده موستقیل اعلان اوْلون‌دو.[۶] دسامبر آیین‌دا گونئی اوْسئتییادا مجلیس سئچکیلری کئچیریل‌دی. لاکین گورجوستانین میللت‌چی باشکانی زویاد قامساخوردییا (قئید ائدک کی، اوْنون اؤزو میللیتجه گورجو یوخ مقرل اوْلسا دا اؤزو قاتی گورجو میللت‌چی‌سی ایدی) بۇ سئچکیلری قانون‌سوز اعلان ائدرک سخینوالییه قوْشون گؤندریلمه‌سینی امر ائتدی. ۱۹۹۱-جی ایل ژانویهین ۵-ده گورجو اوْردوسوْنون سخینوالییه داخیل اوْلماسی ایله گونئی اوْسئتییا ساواشی باشلادی. گورجولر گونئی اوْسئتییادا بؤیوک داغینتیلار و قیرغینلار تؤرت‌سه ده، روسیه قوْشونلارینین و اوْسئتین کؤنول‌لولرینین کمکی ایله گونئی اوْسئتییا گورجولردن آزاد ائدیل‌دی. مۆحاریبه‌نین داوام ائتدیی بیر واخت‌دا گونئی اوْسئتییانین غربین‌ده ۲۰۰ نفرین اؤلومونه سبب اوْلان گۆج‌لو زلزه‌له باش وئردی. نهایت ۱۹۹۲-جی ایلده گورجوستان آتشکه‌سه راضی‌لیق وئردی. بونا گورجوستانین حربی اوْلاراق مۆحاریبه‌نی اۇدوزماسی یوخ، گورجوستانین اؤز داخیلین‌ده‌کی هرج-مرج‌لیک و روسیه نین تضییقی سبب اوْلموش‌دور. مۆحاریبه نتیجه سینده تخمیناً ۱٫۰۰۰ نفر حیاتینی ایتیردی، ۱۰۰٫۰۰۰ نفر اوْسئتین ایسه گورجولرین نظارتین‌ده‌کی اراضیلری ترک ائدرک شیمالی اوْسئتییایا مسکونلاش‌دیلار. اوْسئتین قاچقینلار همین اراضیلرده اساساً ایستالینین دئپورتاسییالاری زامانی اؤز توْرپاقلارین‌دان قووولموش اینقوشلارین توْرپاقلارین‌دا مسکونلاش‌دیلار کی، بۇ دا یئرلی اینقوشلارلا اوْسئتینلر آراسیندا یئنی قارشی‌دورمایا سبب اوْلدو. بۇندان باشقا ۲۳٫۰۰۰ گورجو گونئی اوْسئتییایا مخصوص اراضیلردن قووول‌دو.[۷] همین ایلده‌ن اعتباراً آتت-ین نظارتی آلتیندا سولهمرام‌لی قوه‌لر بؤلگه دا خیدمت ائتمه‌یه باشلادیلار. همین سولهمرام‌لیلارین اکثریتی روس قوْشونلاری ایدی. گورجوستان‌دا میخایل سااکاشوی‌لینین حاکمیّته گلیشین‌دن سوْنرا گورجو-اوْسئتین موناقیشه‌سی یئنی‌دن حربی قارشی‌دورمایا چئوری‌دی. ۲۰۰۴-جو ایلین ژۇئن آیین‌دان ائتیبره‌ن گورجو قوْشونلاری ایله اوْسئتین دؤیوش‌چولری و روس عسگرلری آراسیندا بیر نئچه دؤیوش باش وئردی. گورجولرین آماچ گونئی اوْسئتییادا مؤوجود اوْلان قارا بازارین فعالیّتینه تماماً سوْن قویماق و بۇ یوللا اوْسئتینلری اساس گلیر منبیین‌دن محروم ائتمک ایدی. بیرده باشکند تبیلیسیده گورجولرین اوْیون‌جاق شکیل‌ده قوردوغو گونئی اوْسئتییا حکومتی فعالیّته باشلادی. آگوست آیینا قدر داوام ائدن و چوْخ‌لو سایدا اینسانین اؤلومونه سبب اوْلان دؤیوشلرده هئچ بیر طرف جدی اۇغور الده ائده بیلمه‌دی. آگوستون ۱۳-ده طرفلر آراسیندا آتشکس ایمضالان‌دی.[۸]
جوغرافییاسی
[دَییشدیر]
گونئی اوْسئتییا قافقاز بولگه سی جنوبون‌دا یئرلشیر. اراضی‌سی ۳٫۹۰۰ km²-دیر. قوزئی اوْسئتییادان داغلار واسطه‌سیله آیریلیر، جنوبا طرف سرحدلری کور چایینا قدر اۇزانیر. گونئی اوْسئتییا بؤیوک اؤلچوده داغ‌لیق اؤلکه‌دیر، اراضی‌سینین دئمک اوْلار کی، بۆتون حیصّه لری دنیز سوییه‌سین‌دن ۱٫۰۰۰ متر یۆکسک‌لیک‌ده یئرلشیر. اراضی‌سین‌ده یئرلَشن ان یۆکسک نقطه هوندورلویو ۳۹۳۸ متر اوْلان خالات‌سا داغی‌دیر. داغ‌لیق اراضی اوْلدوغون‌دان گونئی اوْسئتییادا اکینچی‌لیک ایشلری ایله مشقول اوْلماق چوْخ چتین‌دیر، اراضی‌سینین یالنیز ۱۰٪-i اکینه یارارلی ساحه‌لردیر.
سیاسی دۇروم
[دَییشدیر]اقتصادیاتی
[دَییشدیر]گونئی اوْسئتییانین اقتصادیاتی اساساً کند چیفتلیک (مزرعه)ندان عبارت‌دیر. کئچمیش دؤورده تیکیلمیش فابریکالارین اکثریتی ایشلمیر، ایشلک وضعیت‌ده اوْلان فابریکالار ایسه اؤز گۆجلرینین ۵–۱۰ فایزی حجمین‌ده فعالیّت گؤستریرلر. بۇندان باشقا، ۲۰۰۸-جی ایلده باش وئرمیش مۆحاریبه نتیجه سینده گونئی اوْسئتییا اقتصادیاتینا ۵۰۰ ملن آمریکا بیرلشمیش ایالتلری دوللاری حجمین‌ده زیان دیمیش‌دیر.
اهالی‌سی
[دَییشدیر]موناقیشه‌نین باشلانماسین‌دان اوّل گونئی اوْسئتییا اهالی‌سینین اۆچده ایکی‌سی اوْسئتین، تخمیناً ۲۵–۳۰٪-i ایسه گورجولر ایدی. اؤلکه اراضی‌سینین شرق حیصّه سینده اساساً گورجولر، مرکز و باتی بؤلگه لاردا ایسه اوْسئتینلر سایجا اۆستونلوک تشکیل ائدیردیلر. قوزئی‌دا یئرلَشن داغ‌لیق اراضیلرده اهالی چوْخ سئی‌رک شکیل‌ده مسکونلاشمیش‌دی. ۲۰۰۲-جی ایلده گورجوستان‌دا کئچیریلمیش اهالینین سیاهییا آلینماسین‌دا گونئی اوْسئتییا ایشتیراک ائتمدیین‌دن اوْنون اهالی‌سینین دقیق سایینی تعیین ائتمک چتین‌دیر. تخمینی دَیَرله‌ن‌دیرمه‌لره گؤره ۲۰۰۷-جی ایلده گونئی اوْسئتییادا ۴۷٫۰۰۰ ائتنیک اوْسئتین و ۱۷٫۵۰۰ ائتنیک گورجو یاشاییردی.[۹] لاکین ۲۰۰۸-جی ایلدکی مۆحاریبه‌دن سوْنرا گونئی اوْسئتییانی دئمک اوْلار کی، بۆتون گورجو میللیتین‌دن اوْلان شخصلر ترک ائتدیلر. تخمیناً ۵۰۰ نفر بۇ مۆحاریبه‌ده هلاک اوْلدو. بئله‌لیکله گونئی اوْسئتییانین ۲۰۰۹-جو ایلده اهالی‌سینین سایی ۵۴٫۵۰۰ نفر کیمی ائندی. لاکین روسیه حکومتینین گونئی اوْسئتییایا ۶۰۰ میلیون دوللار اینوئستی‌سییا یاتیرماق لاهییه‌سی و بورانین تهلوکسیزلیینی قوروماق اۆچون ۳٫۷۰۰ نفر عسگردن عبارت دایمی کونتینگئنت گؤندرمه‌سی بعضی اوْسئتین قاچقینلارین گئری قاییتماسینا سبب اوْلموش‌دور.[۱۰] روسیه قایناق‌لری گونئی اوْسئتییا اهالی‌سینین ۸۰٫۰۰۰ نفره کیمی قالخدیغینی دئسه‌لر ده، بۇ رقه‌ملرین شیشیردیلمیش اوْلدوغو دوشونولور.
گؤرونتولر
[دَییشدیر]
_by_Anosov.jpg)
.jpg)
ایستینادلار
[دَییشدیر]قایناقلار
[دَییشدیر]- ^ Unrecognized states: South Ossetia (ru) (28 January 2014).
- ^ Валовой внутренний продукт. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2018-04-13. یوْخلانیلیب2022-05-11.
- ^ Presidential Elections in South Ossetia – Plan B
The first round of voting was accompanied by a referendum in which the Ossetians were to decide whether Russian should become the second official language of South Ossetia. Nearly 85 per cent of the voters supported the referendum.
- ^ ونزوئلا آبخازییا و گونئی اوْسئتییانی موستقیل دؤولت کیمی تانیییب. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2009-09-20. یوْخلانیلیب2016-11-03.
- ^ بئینلخالق بحران قروپونون گونئی اوْسئتییا حاقیندا هئساباتی. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2007-06-30. یوْخلانیلیب2016-11-03.
- ^ گورجو-گونئی اوْسئتین موناقیشه‌سینین کرونیکاسی
- ^ هومان ریگهت Watch. اوْسئتین-اینقوش کونفلیکتی
- ^ تبیلیسیده دیلخورچولوق
- ^ گورجوستانین گونئی اوْسئتییا توپونی‌می قئیدلری. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 2014-02-21. یوْخلانیلیب2016-11-03.
- ^ روسیه گونئی اوْسئتییایا ۲۰۰ میلیون دوللار فوری یاردیم آییریر
| دؤولت حوکومتی |
|  | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
داخیلی حاکیمیتلیگین خوصوصی ساحهلری |
| ||||||||
| |||||||||
