اوکراین

اوکراین
اوکراین; Україна; Ukrayina
	بایراق Coat of arms
	مارشی: "Shche ne vmerly Ukrainy ni slava ni volya"; "The glory and the will of Ukraine has not yet died" (also – "Ukraine has not yet perished)";
	یئری خریطه‌ده Ukraine (green) in اوروپا (dark grey); Disputed territory (light green);
مرکزی; و ان بویوک شهری	کیئف; ۵۰°۲۷′ شمالی ۳۰°۳۰′ شرقی / 50.450°شمالی 30.500°شرقی
رسمی دیللر	اوکراین دیلی
تانینمیش منطقه دیللری	ارمنی دیلی, تورکجه, Belarusian, Bulgarian, قیریم تاتار تورکجه‌سی, قاقاووز تورکجه‌سی, آلمان دیلی, یونان دیلی, مجار دیلی, کاراییم تورکجه‌سی, کریمچاک تورکجه‌سی, Moldovan, Polish, رومان دیلی, رومانی دیلی, روس دیلی, روسین دیلی, Slovak, Yiddish
ائتنیک قوروپ‌لاری (2001)	77.8% اوکراینالی‌لار; 17.3% Russians; 4.9% others/unspecified;
دئمونیمی	اوکراینالی‌لار
حوکومت	Unitary semi-presidential جومهوریت
• President	Petro Poroshenko
• Prime Minister	Volodymyr Groysman
• Chairman of Parliament	Andriy Parubiy
قانون وئریجیلیکی	Verkhovna Rada
Formation
• Kievan Rus'	882
• Kingdom of; Galicia–Volhynia	1199
• Zaporizhian Host	17 August 1649
• Independence from روس جومهوریتی; Ukrainian People's Republic	7 November 1917
• باتی اوکراین خالق جومهوریتی	1 November 1918
• اوکراین شوروی سوسیالیست جومهوریتی	10 March 1919
• Carpatho-Ukraine	8 October 1938
• Soviet annexation; of Western Ukraine	15 November 1939
• Declaration of; Ukrainian Independence	30 June 1941
• Independence from; the Soviet Union	24 August 1991a
اراضی
• جمعی	۶۰۳٬۵۰۰ km2 (۲۳۳٬۰۰۰ sq mi) (46th)
• سو (%)	7
اهالی
• 2016 تخمینی	42,539,010 (32nd)
• 2001 census	48,457,102
• سیخیلیق	۷۳٫۸/km2 (۱۹۱٫۱/sq mi) (115th)
جی‌دی‌پی (پی‌پی‌پی)	2016 تخمینی
• جمعی	$350 billion
• آدام‌باشی	$8,230
جی‌دی‌پی (نومینال)	2016 تخمینی
• جمعی	$87 billion
• آدام‌باشی	$2,052
جینی (2014)	24.1; low
اچ‌دی‌آی (2014)	0.747; high · 81st
پول‌بیریمی	Ukrainian hryvnia (UAH)
چاغ‌بؤلگه‌سی	EET (UTC+2)
• یای (DST)	EEST (UTC+3)
سوروجولر	right
تیلفون کوْدو	+380
اینترنت دامینی	.ua; .укр;
	An independence referendum was held on 1 December, after which Ukrainian independence was finalized on 26 December. The current constitution was adopted on 28 June 1996.;

اوکراین دوغو اوروپادا یئرلشن بیر اؤلکه دیر. پایتختی کیئف شهریدیر. اوکراین (Україна) — شرقی آوروپادا دؤولت. مجلیس-باشکان جومهوریتی‌دیر. شیمال‌دان بلاروس، غرب‌دن لهیستان و ماجاریستانلا همسرحددیر.

اهالی[دَییشدیر]

اهالی سیخ‌لیغی

۲۰۱۰-جو ایل اوکتوبرین ۱-ا اوکرایننین اهالی‌سی ۴۵ ۸۲۲ ۲۱۴ نفر ایدی.

اوندان شهر اهالی‌سی — ۳۱ ۴۴۴ ۱۲۲ نفر و یا ۶۸،۶%، کند اهالی‌سی — ۱۴ ۳۷۸ ۰۹۲ نفر و یا ۳۱،۴% تشکیل ائدیر.

۱ فوریه ۲۰۱۳-جو ایل تاریخینه اوْلان رسمی معلوماتا اساساً اوکراین اهالی‌سی ۴۵۵۳۹.۱ مین نفردیر.^[۸]

مدنیتی[دَییشدیر]

اوکرایندا ایدمان سۆرعتله اینکیشاف ائدیر، ان اینکیشاف ائتمیش نؤعلرین‌دن بیری ده فۇتبول‌دور. میلّی کومان‌دانین ۲۰۰۶-جی ایلده دونیا چئمپیوناتین‌دا فینالا قدر ایرلیله‌مه‌سی‌دیر. کلوب فوتبولو دا هئچ ده ضعیف دئییل، دونتسک شهرینین شاختیور دونتسک کلوبو ۲۰۰۹-جو ایل یوفا کوبوکونون غالیبی‌دیر. اوکراین فۇتبولونون دونیایا بخش ائتدیی ان بؤیوک اوْلدوز آندره شوچنکودور. آوروپانین تانینمیش کلوبلارین‌دا اوینامیش شوچنکو بیر چوْخ تیتوللارین صاحبی‌دیر. حاضیردا او وطنین‌ده، کی یفین دینامو تاخیمسین‌دا کاریئراسینی داوام ائتدیریر.

۲۰۰۴-جو ایل آوروویزییا ماهنی موسابیقه‌سین‌ده اوکرایننی "Wild دانجئس" ماهنی‌سی ایله روس‌لانا تمثیل ائتمیش و ۲۸۰ خاللا غالیب اوْلموش‌دو.

ادبیاتی[دَییشدیر]

۱۸-جی عصرین سونلارین‌دا ایوان کوتلیاروسکینین "Eneida" شعرلری اوکراین ادبی دیلینین و ادبیاتینین باشلانغیجی حساب اوْلونور. ۱۹-جو عصرین اورتالارین‌دا پارلایان تاراس شوچنکو یارادیجی‌لیغی ایله اوکراین ادبیاتیندا بؤیوک بیر مرحله اوْلدو و شعر ایله برابر نثر و درامین دا اینکیشافینا تکان وئردی. ۲۰-جی عصرین اوّللرین‌ده اوکراین ادبیاتی آوروپا مودرنیزمینین تأثیرینه معروض قالیر. بۇ دؤورون پارلاق نماینده‌سی لسیا اوکراینکا یارادیجیلیغا دونیا ادبیاتینین تصاویرینی گتیردی.

بوتؤولوک‌ده کئچمیش شوروی-ده اوْلدوغو کیمی، اوکرایندا دا اوکتوبر اینقیلابیندان سوْنرا ادبی پروسس خصوصی دراماتیزمی و مورکّب‌لیگی ایله یاددا قالدی. سوسیالیزم رئالیزمی ژانری یازی‌چیلاری سرت چرچیوه‌یه سالماسینا باخمایاراق، اوکراین یازی‌چیلاری بۇ گون ده آکتوال‌لیغینی ایتیرمه‌یه‌ن اثرلر یارات‌دیلار. پاولو تیچینا، ماکسیم ریلسکی، ولادیمیر سوسیورا، آلکساندر دووژئنکو و اولئس قونچارین اثرلری بئله‌لرین‌دن‌دیر.

"آلتمیشینجیلار" کیمی تانینان واسیلی ایستوس، لینا کوستنکو، واسیلی سیموننکو، قریقوری تیوتیوننیک، دمیتری پاولیچکو، ایوان دراچ و باشقالاری یئنی یارادیجی‌لیق فوْرمالاری آختاریر، اوریژینال اثرلر یارادیردیلار.

مۆعاصیر اوکراین ادبیاتی دئیه‌ن‌ده ایسه ایلک نؤوبه‌ده یئنی دوشونجه نماینده‌لری اوْلان یوری آندروخوویچ، آلکساندر ایروانس، اوکسانا زابوژکو، نیکولای ریابچوک، سرگی ژادان، واسیلی ایشکلیار و باشقالاری یادا دوشور.

تحصیل[دَییشدیر]

بوتؤولوک‌ده مۆعاصیر اوکرایننین تحصیلی سووت دؤورون‌ده‌کی تحصیل‌دن چوْخ فرق‌لنیر. سووت سیستمینده باغچا، اوْرتا مکتب، تکنیکوم و عالی مکتب اوْلدوغو حال‌دا اوکرایندا دییشیک‌لیک ائدیله‌رک، مکتبقدر تحصیل، اوْرتا مکتب و عالی مکتب اوْلان یئنی سیستم یارادیل‌دی. بونونلا دا اوکراین تحصیلی آوروپا تحصیلینه بیر قدر ده یاخینلاش‌دی. تحصیلین اینکیشاف ائتمه‌سینین اساس سببلرین‌دن بیری اؤزل مکتبلرین یارادیلماسی‌دیر. بئله مکتبلرین یارادیلماسی اؤلکه‌نین گلجیینین گۆج‌لو بونؤوره‌سی اوْلدو.

اوکراین اوبلاست لاری (اوستانلاری)[دَییشدیر]

اراضی[دَییشدیر]

اوکراین قارا و آزوو دنیزلرین ساحلین‌ده یئرلشیر. او، شیمال-شرق‌ده روسیه، شیمال‌دا بلاروس، غرب‌ده لهیستان، ایسلوواکی و ماجاریستان، جنوب-غرب‌ده رومانی، مولداوییا و تانینمامیش دنستریانی ایله سرحدلری وار. اراضی‌سین‌ده کریم موختار جومهوریتی، ۲۴ ویلایت و ۲ خصوصی ایستاتوس‌لو شهر یئرلشیر.

شهرلری[دَییشدیر]

اوکراین شهرلرینین سیاهی‌سی

تاریخی[دَییشدیر]

اوکراین آدی اسکی ایسلاو دیلین‌ده "سرحد اؤلکه‌سی" معناسینی وئریر. باشکند شهری اوْلان کی یف ۹-جو یوز ایللیه قدر خزر خاقانلیغینین بیر پارچاسی ایدی. ۱۶-جی عصرین اورتالارین‌دا زاپاروژییا بؤلگه‌سین‌ده یاشایان بعضی قروپلار بیرلیک یاراتمیش‌دیلار. اؤزلرینه قزاق آدینی وئره‌ن بۇ دؤیوش‌چو اینسانلار ۱۶۴۸-جی ایلده بودان خملنیتسکینین رهبرلیگی ایله لهیستانیا قارشی بؤیوک عصیانا قالخدیلار و نتیجه‌ده اوکراین دؤولتی اوْلان قزاق آتامان‌لیغینی قوردولار. ۱-جی دونیا محاربه‌سین‌دن سوْنرا ۱۹۱۹-جو ایلده اوکراین سووت سوسیالیست جومهوریتی قۇرولدو. ۸ دسامبر ۱۹۹۱-جی ایلده بلاروس، روسیه و اوکراین شوروی-نین موستقیل دؤولتلره پارچالانماسی باره‌ده قرار وئردیلر و بونونلا دا اوکراین موستقیل دؤولت اوْلدو.

مۆعاصیر اوکراین[دَییشدیر]

Ukraine in 1918

Hutsuls, living in Verkhovyna, c. 1930

Dnieper Hydroelectric Station under construction circa 1930

اوکراین – مرکزی-شرقی آوروپادا یئرلشه‌ن آقرار-صنایع اؤلکه‌سی‌دیر. سرحدلرینین اوزون‌لوغو ۷۵۹۰ کیلومتر ، اراضی‌سی ۶۰۳،۷ مین کوادرات کیلومتر ، اهالی‌سی ایسه ۲۰۰۱-جی ایل حسابلامالارینا گؤره تخمیناً ۵۰ میلیون نفردیر. باشکندی کی یف شهری، دؤولت دیلی اوکراینجا، میلّی پولسی قریونادیر. ۲۰۱۴-جو ایلده اوکراینیا عایید اوْلان کریم موختار جومهوریتی روسیه فدراسییاسی طرفین‌دن آننک‌سییایا اوغرایاراق روسیه نین ترکیب کریم جومهوریتی چئوریلمیش‌دیر. اؤلکه‌نین جنوب-شرقین‌ده رسوییا طرفین‌ده دستک‌لنه‌ن سپارات‌چی و قوندارما دونتسک خالق جومهوریتی و لوقانسک خالق جومهوریتی اوکراین جومهوریتیسینا قارشی تررور-وطنداش ساواشی آپاریرلار.

اقتصادیاتی[دَییشدیر]

چیفتلیک (مزرعه) مورکّب ساحه و اراضی قورولوشونا مالیک‌دیر. یاناجاق-انرژی کومپلکسی کؤمور، یئرلی نفت-قاز و ان چوْخ کناردان آلدیغی نفت-قاز یاناجاغینا اساس‌لانیر. دونباس ایری داش کؤمور رایونودور. چوخ‌لو ایستی‌لیک الکتیریک مرکزلاری و بیر نئچه آئس-لری واردیر. چرنوبیل آئس-ده باش وئره‌ن قزا اؤلکه اقتصادیاته‌نا چوْخ بؤیوک ضرر وۇرموش‌دور. متالوژی کومپلکسی یئرلی دمیر فیلیزلری و کؤمور اساسین‌دا اینکیشاف ائدیر. ایری مرکزلری دونباس (کؤمور هاسیلاتی)، آزوو ساحلی (نقلیاتا یاخین‌لیق) و دنپریانی (فیلیز مرکزی). ماشینقاییرما دمیر توتوم‌لو و ایش توتوم‌لو ساحه‌لرله تمثیل اوْلونوب. آغیر ماشینقاییرما دونباس‌دا، خارکوفدا، دقیق ماشینقاییرما اوکرایننین غرب و جنوب مرکزلرین‌ده، شکر چوغون‌دورو ییغان ماشینلار تئرنوپولدا، تراکتورلار خارکوفدا، آوتوموبیللر لووودا، زاپوروژیئده، لوتسکدا یئرلشیر. گمیقاییرما خرسون و نیکولایودهدیر. کیمیا صنایع‌سی اینکیشاف ائتمیش‌دیر. گۆج‌لو یئیینتی صنایع‌سینه مالیک‌دیر، یئرلی ک/ت محصوللارینی ائمال ائدن-اونویوتمه، شکر، بیتکی یاغی، ات-سود و مئیوه کونسئرولری و س. اۆرتیم (تولید) اوْلونور. بۇ موس‌سی‌سه‌لر ک/ت رایونلارین‌دا یئرلشیرلر. تیکینتی ماده لری صنایع‌سی یوکسک سوییه‌ده اینکیشاف ائتدیریلیر، زنگین خاما اساس‌لانیر.

کند چیفتلیک (مزرعه) هم بیتکی‌چی‌لیک و هم ده حئیواندارلیق ساحه‌لری یاخشی اینکیشاف ائتدیریلمیش‌دیر. اکین یئرلرینین یاری‌سین‌دان چوخونو دن‌لی بیتکیلر تۇتور. بوغ‌دا اکینلری گئنیش یاییلیب. ۲۰۰۶-جی ایلده اؤلکه‌ده ۳۲ ملن تون تاخیل اۆرتیم (تولید) اوْلونموش‌دور. شکر چوغون‌دورو بئجریلمه‌سینه و شکر توزو اۆرتیم (تولید)ینا گؤره دونیادا قاباقجیل یئرلرده دورور-۲۲ ملن. ت. شکر چوغون‌دورو، ۲،۶ ملن.ت. شکر توزو اۆرتیم (تولید) ائدیر (۲۰۰۶-جی ایل). اساس اکینلری مئشه-چؤل و قیسمه‌ن ده چؤل زونالارین‌دا یئرلشیر. حئیواندارلیق اساساً سودلوک-اتلیک ایستیقامت‌ده و دونوزچولوق، قوشچولوق، قویونچولوق و ب. اینکیشاف ائتدیریلیر. زاکارپاتیئ و جنوب رایونلاری مئیوچ‌لیک و اوزومچولوک یئرلشیر. نقلیاتین بوتون ساحه‌لری اینکیشاف ائتمیش‌دیر. اودسا، خئرسون، ماریوپول کیمی لیمانلاری واردیر.

حکومتی[دَییشدیر]

اوکراین اونیتار مجلیس-باشکان جومهوریتی‌دیر.

اساس حاکمیّت اورقانلاری: باشکان: پیوتر پوروشئنکو مجلیسین ایسپیکئری: آندری پاروبی حکومت: اوکراین نازیرلر کابینئتی، عالی قانونوئریجی اورقان: اوکراین عالی راداسی ۲۰۰۸-جی ایلده عالی رادایا داخیل اوْلان پارتییالار:یولییا تیموشئنکو بلوکو، بیزیم اوکراین، رئقیونلار پارتییاسی، اوکراین کومونیست پارتییاسی، لیتوین بلوکو.

دؤولت طرفین‌دن تصدیق اولونموش رسمی بایراملار[دَییشدیر]

۱ ژانویه — یئنی ایل.
۷ ژانویه — عیسی پیغمبرین دوغوم گونو.
۲۲ ژانویه — اوکراین گونو.
۸ مارس — بئینلخالق قادینلار گونو.
۱،۲ مای — همری‌لیک گونو.
۸ مای — باریشیق گونو.
۹ مای — ایکینجی دونیا ساواشینده غلبه گونو.
۲۸ ایون — اوکرایننین آنا یاسا گونو.
۲۴ آوقوست — موستقیل‌لیک گونو.
۱۴ اوکتوبر — اوکرایننین مدافعه‌سی گونو.

قالری[دَییشدیر]

Khrushchev and Brezhnev.jpg
Крещатик 38 дробь 2 Киев 2012 01.JPG.
Historical map of Kievan Rus', last 20 years of the state (1220–1240).
The Kingdom of Galicia–Volhynia or Kingdom of Halych-Volynia (1245–1349).
Historical map of بزرق لیتوانی دوکلیغی, Rus' and Samogitia until 1434.
Proposed Polish–Lithuanian–Ruthenian Commonwealth or Commonwealth of Three Nations (1658).
Ukrainian Cossack Hetmanate and territory of Zaporozhian Cossacks under rule of روسیه ایمپیراتورلوغو (1751).

خاریجی کئچیدلر[دَییشدیر]

قایناقلار[دَییشدیر]

https://az.wikipedia.org https://en.wikipedia.org

↑ Law of Ukraine "On Principles of State Language Policy" (Current version — Revision from 1 February 2014). Document 5029-17, Article 7: Regional or minority languages Ukraine, Paragraph 2. Zakon2.rada.gov.ua (1 February 2014). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 14 February 2014. یوْخلانیلیب30 April 2014.
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام Ethnic composition of the population of Ukraine, 2001 Census وارد نشده‌است
↑ Population (by estimate) as of 1 April, 2016.. State Statistics Service of Ukraine. یوْخلانیلیب1 April 2016.
↑ ^۴٫۰ ^۴٫۱ ^۴٫۲ ^۴٫۳ Report for Selected Countries and Subjects. World Economic Outlook Database, April 2016. اولوسلارآراسی پول صندوقو (April 2016). یوْخلانیلیب12 August 2016.
↑ Gini index. World Bank. یوْخلانیلیب9 November 2016.
↑ Human Development Report 2015 Statistical Annex (PDF) (14 December 2015). یوْخلانیلیب15 December 2015.
↑ Error on call to Şablon:cite web: Parameters url and title must be specified (uk). korrespondent.net (18 October 2011). یوْخلانیلیب31 October 2011.
↑ Державний комітет статистики України: Демографічна ситуація в Україні у січні ۲۰۱۳ року

[1] Law of Ukraine "On Principles of State Language Policy" (Current version — Revision from 1 February 2014). Document 5029-17, Article 7: Regional or minority languages Ukraine, Paragraph 2. Zakon2.rada.gov.ua (1 February 2014). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 14 February 2014. یوْخلانیلیب30 April 2014.

[Ethnic_composition_of_the_population_of_Ukraine,_2001_Census-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ قایناق خطاسی برچسب <ref> نامعتبر؛ متنی برای ارجاع‌های با نام Ethnic composition of the population of Ukraine, 2001 Census وارد نشده‌است

[pop-3] Population (by estimate) as of 1 April, 2016.. State Statistics Service of Ukraine. یوْخلانیلیب1 April 2016.

[imf1-4] ۴٫۰ ^۴٫۱ ^۴٫۲ ^۴٫۳ Report for Selected Countries and Subjects. World Economic Outlook Database, April 2016. اولوسلارآراسی پول صندوقو (April 2016). یوْخلانیلیب12 August 2016.

[WB1-5] Gini index. World Bank. یوْخلانیلیب9 November 2016.

[HDI-6] Human Development Report 2015 Statistical Annex (PDF) (14 December 2015). یوْخلانیلیب15 December 2015.

[timechange-7] Error on call to Şablon:cite web: Parameters url and title must be specified (uk). korrespondent.net (18 October 2011). یوْخلانیلیب31 October 2011.

[Демографічна_ситуація_в_Україні_у_січні_2013_року-8] Державний комітет статистики України: Демографічна ситуація в Україні у січні ۲۰۱۳ року

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]