عتبة الحقائق

عتبة الحقائق، ادیب احمد یوکنکینین 12-جی عصرده، قاراخانلی به‌ی‌لریندن محمد داد سیپهسالارا هدیه ائتدیگی، حدیث و عربجه بئیتلره اساسلاناراق یازدیغی شئیرلرله، اخلاقلی اینسان اولماغین یوللارینی، اخلاق پرینسیپلرینی آچیقلامیش، موختلیف اخلاقی اؤیود-نصیحت وئرمیش، ایسلامی ایدئیا و فیکیرلره یول گؤستریجی اوْلموشدور. خاقانیه لهجه‌سی ایله یازیلمیشدیر. اثرین آدی گونوموزده "حقیقتلرین آستاناسی" شکلینده معنالانا بیلیر.

موعاصیر زاماندا ایلک معلوم اولاندا "هبة الحقائق" و یا "عیبة الحقائق" اولاراق، سهو بیر شکیلده آدلاندیریلمیشدیر. اثرده دونیانی، آللاهی، اینسانی بیلمگین یالنیز علم یولو ایله اولا بیله‌جگی بیلدیریلیر. بیلیگین فایداسی و نادانلیغین زییانی حاقیندا اولان مؤوضونو ایشله‌ییب.

نظم واحیدی بئیت و روباعی‌لردن عیبارت اولان بو اثرینی شاعیر، یوسف خاص حاجب-این قوتادغو بیلیگی کیمی عروض وزنیله و کاشغر تورکجه‌سی ایله یازمیشدیر. شاعیرین بو اثرینی هارادا و نه زامان یازدیغی قطعی اولاراق بیلینمیر. اثرین کاشغر شیوه‌سی، اویغور حرفلرییله یازیلمیش ایلک یازماسی ایستانبولدا ایاصوفیه مسجیدی کیتابخاناسیندا یئرلشیر.

اؤزللیکلری

• ادیب احمد یوکنئکی طرفیندن 12 عصر. دا یازیلمیشدیر.
• مؤوضوسو دین و اخلاق دیر.
• دیداکتیک (معاریفلندیریجی) بیر اثردیر. بیر نصیحت‌نامه خوصوصیت اوندادیر.
• غزل و قصیده یه بنزر طرزده شعرلر واردیر.
• 46 بئیت و 101 دؤردلوکلردن عیبارتدیر.
• عروض معیاری یازیلمیشدیر.
• تلیمح (خاتیرلاتما) صنعتی ایستیفاده ائدیلمیشدیر.
• اثر 14 بؤلوم دن عیبارت‌دیر. باشداکی 5 بؤلوم گیریش، شاعیرین "نوی" آدینی وئردیگی 8 اصل موضوع، سونداکی 1 حیصه‌ده بیتیریش بؤلومودور.

گیریش حیصه لری قصیده فورما (آا با جا دا)، اصل موضوع ایله باغلی حیصه لر و بیتیریش حیصه سی بندلرله (اا با) یازیلیب. گیریش حیصه سینده 40 بئیت، اصل مساله و بیتیریش حیصه لرینده 101 بند واردیر. اثرین هامیسی 484 میصراعدان عیبارتدیر.

• اثر کئچید دؤورو ادبیاتی محصولودور.
• عتبة الحقائق‌ده اوزرینده دایانیلان باشقا بیر مساله ده، اینسانین دیلینه صاحیب اولماسی‌دیر.