بولغاریستان
موختصات: 42°45′N 25°30′E / 42.750°N 25.500°E
Republic of Bulgaria Република България Republika Bǎlgariya (بولغار) | |
|---|---|
 بایراق
 میلی نیشان
| |
| شوعار: sahib xn NN des as SS
se zoom PSD sseanmoi se as ses NN km titeew | |
| میلی مارش: Мила Родино (بولغار) Mila Rodino (transliteration) Dear Motherland | |
![بولغاریستان یئری نقشه اوستونده (dark green) – in اوروپا (green & dark grey) – in the اوروپا بیرلیگی (green) – [Legend]](/wiki/%D9%81%D8%A7%DB%8C%D9%84:EU-Bulgaria.svg) بولغاریستان یئری نقشه اوستونده (dark green) – in اوروپا (green & dark grey) | |
| پایتخت و بؤیوک شهری | صوفیه 42°41′N 23°19′E / 42.683°N 23.317°E |
| رسمی دیللر | Bulgarian |
| Official script | کیریل الیفباسی |
| اتنیک قروپلار (2011[۱]) |
|
| دین | Bulgarian Orthodox Church |
| دمونیم(لر) | Bulgarian |
| دؤولت | Unitary parliamentary جومهوریت |
| Rumen Radev | |
| Boyko Borisov | |
| قانون اوقانی | National Assembly |
| Formation | |
| اراضی | |
• جمعی | لوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (105th) |
• سو (%) | 0.3 |
| جمعیت | |
• 31 December 2016 تخمینی | 7,101,859[۲] (100th) |
• سیخیلیق | لوآ خطاسیماژول:Convert-ین 1851-جی/جو خطینده: attempt to index local 'en_value' (a nil value). (95th) |
| جی‌دی‌پی (PPP) | 2016 تخمینی |
• جمعی | $144.598 billion[۳] (76th) |
• آدام‌باشی | $20,327 (62nd) |
| جی‌دی‌پی (نامینل) | 2016 تخمینی |
• جمعی | $52.418 billion[۳] (81st) |
• آدام‌باشی | $7,369 (75th) |
| جینی (2015) |  37[۴]اورتا |
| اچ‌دی‌آی (2015) |  0.794[۵]یوخاری · 56th |
| پول واحیدی | Lev (BGN) |
| چاغ بؤلگه‌سی | UTC+2 (EET) |
• یای (دی‌اس‌تی) | UTC+3 (EEST) |
| سوروجولوک طرفی | right |
| تیلفون کودو | +359 |
| ایزو ۳۱۶۶ کودو | BG |
| اینترنت ال‌تی‌دی | .bg |
بولغاریستان اوروپانین شرقینده یئرلَشن بیر اؤلکه‌دیر. بۇ اؤلکه اوروپا بیرلیگی و قوزئی آتلانتیک آندلاشماسی تشکیلاتینین عوضوودور.[۶] بولغاریستان جومهوریتی (بولغارجا: Република България) — آوروپا اؤلکه‌سی و آوروپا اتفاقی، قوزئی آتلانتیکا موقاویله‌سی تشکیلاتی (ناتو) عضوودور.
بئش اؤلکه ایله – شیمال‌دان رومانی، غرب‌دن صربیستان و مقدونیه جومهوریتی، جنوب‌دان یونان و تۆرکیه ایله همسرحددیر.
حال-حاضیردا بولغاریستان‌دا ۹ بؤلگه و ۲۵۵ بلدییه واردیر.
دموقرافی
[دَییشدیر]بولغاریستان میلّی آمار اینستیتوتونون ۳۱ دسامبر ۲۰۱۱ (میلادی)-جی ایله اوْلان معلوماتینا اساساً اؤلکه اهالی‌سی ۷،۳۲۷،۲۲۴ نفردیر .[۷]
میلّی ترکیب
[دَییشدیر]| اتنیک قروپلار | ۲۰۰۱ سا.[۸][۹][۱۰] | ۲۰۱۱ سا.[۱۱][۱۲] |
|---|---|---|
| جمعی | ۷،۹۲۸،۹۰۱ | ۷،۳۶۴،۵۷۰ |
| بولغار | ۶،۶۵۵،۲۱۰ | ۵،۶۶۴،۶۲۴ |
| تورک | ۷۴۶،۶۶۴ | ۵۸۸،۳۱۸ |
| قاراچی | ۳۷۰،۹۰۸ | ۳۲۵،۳۴۳ |
| روسلار | ۱۵،۵۹۵ | ۹،۹۷۸ |
| ائرمه‌نی | ۱۰،۸۳۲ | ۶،۵۵۲ |
| آرومین | ۱۰،۵۶۶ | ۳،۶۸۴ |
| ماکئدونییالی | ۵،۰۷۱ | ۱،۶۵۴ |
| قاراقاچان | ۴،۱۰۷ | ۲،۵۵۶ |
| یونان | ۳،۴۰۸ | ۱،۳۷۹ |
| اوکراینلی | ۲،۴۸۹ | ۱،۷۸۹ |
| یهودی‌لر | ۱،۳۶۳ | ۱،۱۶۲ |
| رومین | ۱،۰۸۸ | ۸۹۱ |
| کریمه تاتاری | ۱،۸۰۳ | * |
| قاقاوز | ۵۴۰ | * |
| دیگر | ۱۶،۴۴۹ | ۱۹،۶۵۹* |
| م.گ. | ۸۶،۹۱۵ | ۵۳،۳۹۱ |
بولغارلار
[دَییشدیر]- ۲۰۰۱-جی ایل سیاهییا آلینماسینا اساساً ۷.۹۲۸.۹۰۱ نفر اوْلان بولغاریستان اهالی‌سینین ۸۳،۹۴%- (۶.۶۵۵.۲۱۰ نفر) اؤز میلّی منسوبیتینی بولغار اوْلاراق گؤسترمیش‌دیر. ۲۰۰۱-جی ایل سیاهییا آلماسی زامانی اوْنلاردان ۶.۶۲۲.۸۵۰ نفری آنا دیلینی بولغار دیلی اوْلدوغونو بیلدیردی. ۶.۶۵۵.۲۱۰ نفر بولغارین ۶.۳۱۵.۹۳۸ نفری خریستیانلیغا (۶.۲۶۳.۵۳۶ نفری پراووسلاو، ۳۷.۸۱۱ نفری کاتولیک، ۱۴.۵۹۱ نفری پروتستانت)، ۱۳۱.۵۳۱ نفری ایسلاما، ۱۰۷.۷۴۱ نفری ایسه دیگر دینلره اعتیقاد ائدیر.[۹]
پوماکلار
[دَییشدیر]۲۰۰۱-جی ایل اهالی سیاهییاالینماسینا اساساً پوماکلار ائتنیک آنلام‌دا بولغار اوْلاراق سیاهییا آلینمیشدیرلار. سایلارینین سیاهییاالمایا اساساً ۱۳۱،۵۳۱ نفر اوْلدوغو معلوم اوْلموش‌دور. آنجاق غیری-رسمی تخمینلره اساساً سیاهییاالینما زامانی پوماقلارین سایی تخمیناً ۱۶۰،۰۰۰-۲۴۰،۰۰۰ نفر آراسیندا اوْلموش‌دور.[۱۳]
تورکلر
[دَییشدیر]تورک اصیل‌لی طایفه لرین بولغاریستان جومهوریتی اراضی‌سینده مسکونلاشماسی تاریخی تخمیناً ۳-جو عصرین سوْنو ۴-جو عصرین اوّللرین‌ده باشلانمیش و عثمانلی ایمپراتورلوغونون بولغاریستانین اراضی‌سینین فتح یندک داوام ائتمیش‌دیر .
- ۲۰۰۱-جی ایلده آپاریلمیش سیاهییا آلمایا اساساً اؤلکه اهالی‌سینین ۹،۴۲%-i (۷۴۶.۶۶۴ نفر) اؤز ائتنیک منسوبیتینی تورک اوْلاراق گؤسترمیش‌دیر. بئله‌لیکله بۇ سیاهییا آلما زامانی تورکلرین ۷۲۰.۱۳۶ نفری آنا دیلینی تۆرکجه، ۲۶.۱۴۷ نفری ایسه بولغار دیلی اوْلاراق گؤسترمیش‌دیر. دینی اینانج باخیمین‌دان ایسه تورکلرین ۷۱۳.۰۲۴ نفری ایسلاما (۶۶۰.۰۰۳ نفری سوننی، ۵۳.۰۲۱ نفری قیزیلباش)، ۱۰.۰۵۲ نفری خریستیانلیغا (۵.۴۲۵ نفری پروووسلاو، ۲.۵۶۱ نفری کاتولیک، ۲.۰۶۶ نفری پروتئستانت)، ۲۳.۵۸۸ نفری ایسه دیگر دینلره اعتیقاد ائدیرلر.[۹]
قاراچیلار
[دَییشدیر]- ۲۰۰۱-جی ایل سیاهییا آلماسی زامانی ۳۷۰.۹۰۸ نفر اؤز ائتنیک منسوبیتینی قاراچی (بولغارجا : Роми) اوْلاراق گؤسترمیش‌دیر. اوْنلارین ۲۰۴.۹۷۷ نفری خریستیانلیغا (۱۸۰.۳۲۶ نفری پراووسلاو، ۲۴.۶۵۱ نفری پروتئستانت)، ۱۰۳.۴۳۶ نفری ایسلاما، ۶۲.۴۹۵ نفری ایسه دیگر دینلره اعتیقاد ائدیر. سیاهییا آلمایا اساساً قاراچیلارین ۳۱۹.۸۲۱ نفری آنا دیلینی قاراچی دیلی (بولغارجا : майчин език)، ۲۶.۱۴۷ نفری بولغار دیلی، ۲۴.۲۱۴ نفری تۆرکجه، ۷۲۶ نفری ایسه دیگر دیللر کیمی گؤسترمیش‌دیر.[۹]
بؤلگه‌لرله باغلی آمار گؤستریجیلر
[دَییشدیر]آدین آدین اتیمولوژی(دیلین کؤکلرینی آراشدیرما بیلیم)
[دَییشدیر]تاریخ
[دَییشدیر]بولغاریستان بئش عصر عرضین‌ده عثمانلی ایمپیراتورلوغونا داخیل اوْلوب. بونا باخمایاراق، بۆتون بۇ دؤور عرضین‌ده بولغاریستان‌دا پراووسلاو عنعنه‌لری گۆج‌لو اوْلوب.
مۆعاصیر تاریخ
[دَییشدیر]بیرینجی دونیا ساواشینده آلمان ایمپیراتورلوغو طرفین‌ده دؤیوشه‌ن بولغاریستانین وضعیتی محاربه‌ده‌کی مغلوبیت‌دن سوْنرا داها دا پیسلش‌دی. ۱۹۱۹-جو ایلین اوّلی اۆچون اؤلکه‌ده‌کی ۳۰۰ ایری صنایع موسسی‌سه‌سین‌دن آنجاق ۷۴-اۆ ایشلییردی. ۱۹۱۹-جو ایلین آگوستون‌دا و ۱۹۲۰-جی ایلین مارسین‌دا کئچیریله‌ن سئچکیلرده بولغاریستان خالق اکینچی‌لیک اتفاقی (بخی) و بولغاریستان کومونیست پارتییاسی (تئسنیاکلار) غلبه قازاندیلار. بخی رهبری A.Stanboliyskinin باشچی‌لیغی ایله حؤکومت تشکیل اوْلون‌دو. حؤکومت بیر سیرا دموکراتیک اصلاحاتلار کئچیردی. ۱۹۲۲-جی ایلده بولغاریستان‌دا خالق آنلاشماسی و حربی جمعیت کیمی فاشیست تشکیلاتلاری میدانا گلدی. اوْنلار ۱۹۲۳-جو ایلین ژۇئنون‌دا دؤولت چئوریلیشی ائد‌رک ایستانبولیسکی حؤکومتینی دئویردیلر. اوْنون اؤزو فاشیستلر طرفین‌دن وحشیجه‌سینه اؤلدورول‌دو. اؤلکه‌ده فاشیست دیکتاتوراسی یارادیل‌دی. ۱۹۳۱-جی ایلده خالق مج‌لی‌سینه کئچیریله‌ن سئچکیلرده موخالیفت‌ده اوْلان بورژوا پارتییالارینین تشکیل ائتدیی خالق بلوکو غلبه قازاندی. مالینووون باشچی‌لیغی ایله اوْنلارین نماینده‌لرین‌دن عبارت کوالیسیون حؤکومت یارادیل‌دی. حؤکومت‌ده اساس رولو واختیله فاشیست چئوریلیشین‌ده ایشتیراک ائتمیش دموکراتیک پارتییا اوْیناییردی. ۱۹۳۲-جی ایلده فاشیست تیپ‌لی یئنی ناسیونال-سوسیالیست حرکات پارتییاسی و زوئنو تشکیلاتلاری میدانا گلدی. ۱۹۳۴-جو ایلین مئیین‌دا K.Georgiyevin زوئنو قروپو طرفین‌دن دؤولت چئوریلیشی ائدیل‌دی. ۱۹۳۵-جی ایلده تشکیل اوْلونموش یئنی دؤولت چئوریلیشی نتیجه‌سینده ایتالیا کرالینین قیزی ایله ائولنمیش چار بوریس حاکمیّته گلدی. بئله‌لیکله، بولغاریستان‌دا مونارخیست فاشیست دیکتاتوراسی برقرار اوْلدو. فاشیست آلمانسینین و ایتالیانین کمکی ایله اؤلکه‌ده سۆرعت‌لی سیلاحلانما باشلان‌دی. ایکینجی دونیا ساواشیندن سوْنرا، بولغاریستان دئمک اوْلار کی، یاریم عصر سووت اتفاقینین الالتی‌سینا چئوریلدی. اؤلکه‌نین ۲۰۰۴ (میلادی)-جو ایل مارس آیین‌دا ناتو-یا داخیل اوْلماسی غرب دونیاسینا اینتقراسییا یولون‌دا بولغاریستانین ان بؤیوک اۇغورو اوْلدو.
کوم‌مونیزمین داغیلماسین‌دان سوْنرا بولغاریستانین دموکراتییا و بازار اقتصادیاتینا کئچی‌دی آسان اوْلمادی. ۹۰-جی ایللرین بیرینجی یاری‌سین‌دا سیاسی غیری-ایستابیل‌لیک و تتیللر داوام ائتدی. اؤز پارتییالارینین آدینی سوسیالیست کیمی دییش‌دیره‌ن کومونیستلر یئنه ده بؤیوک تأثیره مالیک ایدیلر. ۹۰-جی ایللرین ایکینجی یاری‌سین‌دا ایسه اؤلکه‌ده داها چوْخ ایستابیل‌لیک، ایقتیصادی اصلاحاتلارین حیاتا کئچیریلمه‌سینده اینکیشافین حیس ائدیلمه‌سی مۆشاهیده اوْلونوب. ۲۰۰۱-۲۰۰۵-جی ایللر آراسیندا باش ناظر وظیفه‌سینی کئچمیش چار ۲-جی سیمئون توتان‌دا، اؤلکه اقتصادیاتینی آوروپا بیرلیگی مئیارلارینا اۇیغونلاش‌دیرماق آماچله فعّال بازار اصلاحاتلاری کئچیردی. نتیجه‌ده، بولغاریستان اینفلیاسییانین و همین واختا قدر ۲۰ فایزه چاتان ایشسیزلیین آزالماسی ایله ایقتیصادی اینکیشافا نایل اوْلدو. بونا باخمایاراق، اهالینین حیات سوییه‌سی و گلیری هله ده آشاغی اوْلاراق قالیر. ۲۰۰۴-جو ایلده بولغاریستان آوروپا بیرلیینه (آب) نامیزدلر آراسینا دۆشمه‌دی. اما آرتیق ۲۰۰۵-جی ایلین آوریل آیین‌دا اؤلکه بیرلییه داخیل اوْلماق باره‌ده موقاویله ایمضالادی و ۲۰۰۷-جی ایل ژانویهین ۱-دن آوروپا بیرلیگینین ترکیبینه داخیل اوْلماسی ایله علاقه دار راضی‌لیق الده ائتدی.
سیاست
[دَییشدیر]اینضیباطی اراضیلر
[دَییشدیر]
سیلاح‌لی قوه‌لر
[دَییشدیر]ایللیک حربی خرجلر ۳۵۶ ملن. دول. (۲۰۰۲)
اقتصادیات
[دَییشدیر]ایخراجات
ماشینقاییرما محصوللاری، ارزاق محصوللاری، چاخیر، توتون، یاناجاق، خام، آیاققابی، دمیر.
ایدخال
انرژی داشیییجیلاری، آوتوموبی‌لیلر، خالق ایستهلاکی ماللاری.
دیل
[دَییشدیر]بولغار دیلی.
دین
[دَییشدیر]۲۰۰۱-جی ایل سیاهییا آلماسینین نهاییلارینا اساساً بولغاریستان‌دا ۹۶ دینی جریان قئیده آلینمیش‌دیر .[۹]
| دینی جریانلار | سای، ۲۰۰۱ س.آ.[۹] | سای، ۲۰۱۱ س.آ.[۱۴] |
|---|---|---|
| توْپلام | ۷ ۹۲۸ ۹۰۱ | ۷ ۳۶۴ ۵۷۰ |
| پراووسلاو کریستیانلار | ۶ ۵۵۲ ۷۵۱ | ۴ ۳۷۴ ۱۳۵ |
| کاتولیک کریستیانلار | ۴۳ ۸۱۱ | ۴۸ ۹۴۵ |
| پروتئستانت کریستیانلار | ۴۲ ۳۰۸ | ۶۴ ۴۷۶ |
| قریقوریان کریستیانلار | ۶ ۵۰۰ | ۱ ۷۱۵ |
| سوننی موسلمانلار | ۹۱۳ ۹۵۷ | ۵۴۶ ۰۰۴ |
| قیزیلباش موسلمانلار | ۵۳ ۰۲۱ | ۲۷ ۴۰۷ |
| دیگر موسلمانلار | * | ۳ ۷۲۸ |
| بوددیستلر | ۱ ۰۴۲ | * |
| ایودایستلر | ۶۵۳ | ۷۰۶ |
| دیگر | ۳۱۴ ۸۵۸* | * |
ایستینادلار
[دَییشدیر]- ^ NSI Census data 2011, p. 4.
- ^ NSI Census data 2015.
- ^ ۳٫۰ ۳٫۱ Bulgaria. International Monetary Fund. یوْخلانیلیب29 April 2017.
- ^ Gini coefficient of equivalised disposable income (source: SILC). Eurostat Data Explorer. یوْخلانیلیب31 March 2016.
- ^ Human Development Report 2015. HDRO (Human Development Report Office) United Nations Development Programme. یوْخلانیلیب14 December 2015.
- ^ Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: Europa
- ^ Национален Статистически Институт :۶.۱.۱. Население по области، общини، местоживеене и пол – Данни Archived 2012-11-13 at the Wayback Machine.
- ^ پاگئ ۹۷-۱۰۶
- ^ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ ۹٫۳ ۹٫۴ ۹٫۵ Национален съвет за сътрудничество по етническите и интеграционните въпроси :Етнически Малцинствени Общности Archived 2019-10-14 at the Wayback Machine.
- ^ Национален Статистически Институт :Население към ۰۱.۰۳.۲۰۰۱ г. по области и етническа група
- ^ Национален Статистически Институт: Преброяване на населението и жилищният фонд в Република България ۲۰۱۱ :Население по местоживеене، пол и етническа група
- ^ Национален Статистически Институт: Преброяване на населението и жилищният фонд в Република България ۲۰۱۱ :Население по местоживеене، възраст и етническа група ۱
- ^ مینوریتی ریگهتس گرووپ اینتئرناتیونال: بولغاریستان :بولغاریستانن-ایسپئاکینگ موسلیمس (پوماکس)
- ^ Национален Статистически Институт: Преброяване ۲۰۱۱ окончателни резултати :Население по местоживеене، възраст и вероизповедание---..Данните са конфиденциални съгласно Чл. ۲۵ от Закона за статистиката
خاریجی کئچیدلر
[دَییشدیر]- ۲۰۱۱ Archived 2011-09-05 at the Wayback Machine.
- بولغاریستان بیلیم یوردولاری Archived 2016-11-19 at the Wayback Machine.
قایناقلار
[دَییشدیر]| دؤولت حوکومتی |
|  | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
داخیلی حاکیمیتلیگین خوصوصی ساحهلری |
| ||||||||
| |||||||||
گؤرونتولر
[دَییشدیر]
قایناق خطاسی برچسب <ref> برای گروهی به نام «note» وجود دارد، اما برچسب متناظر با <references group="note"/> یافت نشد.
- اؤلکهلر
- بولغاریستان
- ناتو اؤلکهلری
- اوروپا بیرلیگی اؤلکهلری
- بیرلشمیش میلتلر اؤیهسی اؤلکهلر
- بالکان اؤلکهلری
- شرقی اوروپا اؤلکهلری
- اوروپا شوراسینین عوضو اولان دؤولتلر
- اوروپا بیرلییینین عوضو دؤولتلری
- آرالیق دنیز بیرلییینین عوضو دؤولتلری
- جومهوریتلر
- ایسلاو اؤلکهلر و اراضیلر
- اوروپانین جنوبشرقی اؤلکهلری
- States and territories established in the 680s
- ۱۹۰۸ میلادی ایلده قورولان بؤلگهلر و اؤلکهلر
- اوروپادا اؤلکهلر