آذربایجان تورکلری

ویکی‌پدیا، آچیق بیلیک‌لیک‌دن
(تورکلر-دن يوْل‌لاندیریلمیش)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
آذربایجان تورکلری
Azərbaycanlılar, Azərilər
آذربایجانلیلار، آذریلر‎
Azerigirls.JPG
آذربایجانلی قیزلار سونّتی پالتاردا
اهالی سایی‌سی
حدود ۳۰–۳۵ میلیون[۱]
چوْخلی اهالی اولان بؤلگه‌لر
 ایران ۱۱٬۱۳۸ میلیون[۲] ۱۵ میلیوننان چوخ (Encyclopædia Britannica)
۱۲٫۹–۱۸ میلیون (CIA factbook, Knüppel,[۳] Izady,[۴] Swietochowski[۵])
18–27 million (e.g. Elling,[۶] Shaffer,[۷] Minahan,[۸] Gheissari[۹])
 آذربایجان جومهوریتی ۹٬۱۰۰٬۰۰۰[۱۰]
 روسیه ۶۰۳٬۰۷۰–۱٬۵۰۰٬۰۰۰[۱۱][۱۲]
 تورکیه ۵۳۰٬۰۰۰–۸۰۰٬۰۰۰[۱۲][۱۳]
 گورجیستان ۲۳۳٬۱۷۸[۱۴]
 ایسرائیل ۱۰۰٬۰۰۰[۱۵]
 قازاخیستان ۸۵٬۲۹۲[۱۶]
 فرانسه ۷۰٬۰۰۰[۱۷]
 اوکراین ۴۵٬۱۷۶[۱۸]
 اؤزبکیستان ۴۴٬۴۰۰[۱۹]
 تورکمنیستان ۳۳٬۳۶۵[۲۰]
 آمریکا بیرلشمیش ایالتلری ۲۴٬۳۷۷–۴۰۰٬۰۰۰[۲۱][۲۲][۲۳]
 هولند ۱۸٬۰۰۰[۲۴]
 قیرغیزیستان ۱۷٬۸۲۳[۲۵]
 آلمان ۱۵٬۲۱۹[۲۶]
 ایمارات ۷٬۰۰۰[۲۷]
 کانادا ۶٬۴۲۵[۲۸]
 بیرلشمیش شاهلیق ۶٬۲۲۰[۲۹]
 بلاروس ۵٬۵۶۷[۳۰]
 سوئد ۲٬۹۳۵[۳۱]
 لتونی ۱٬۶۵۷[۳۲]
 اوتریش ۱٬۰۰۰[۳۳]
 ایستونی ۹۲۳[۳۴]
 لیتوانی ۶۴۸[۳۵]
 نوروژ ۵۰۱[۳۶]
 اوسترالیا ۲۹۰[۳۷]
دیل‌لری

تورکجه (primary)

روس دیلی (in Dagestan)

فارس دیلی (in Iran)
دین‌لری
Predominantly شیعه; minority سونیلر, Judaism,[۳۸][۳۹] بهایی‌لیک,[۴۰][۴۱][۴۲] Irreligion,[۴۳] مسیحیت[۴۴][۴۵]
Part of a series on
آذربایجان تورکلری
مدنیت
Traditional areas of settlement
Diaspora
Religion
دیل
Persecution

آذربایجان تۆرکلری یوخسا آذربایجانلیلار[۴۶] اساساً ایراندا، آذربایجان جومهوریتینده، عراقدا، تۆرکیه ده، گۆرجۆستاندا، روسیه ده، ائلجه ده بیر سیرا باشقا اۆلکه‌لرده یاشایان و آنا دیللری آذربایجان تورکجه‌سی اوْلان تۆرک خالقی.

۱۸۱۳-جو ایل گولوستان و ۱۸۲۸-جی ایل تورکمنچای موقاویله‌سینین نتیجه سینده آذربایجانلیلارین یاشادیغی اساس تورپاقلار ایکی فرقلی اؤلکه آراسیندا بؤلونسه ده، بوگونکو آذربایجانلیلار واحید ائتنیک قوروپ تشکیل ائدیر.[۴۷]

آذربایجانلیلارین سایی باره‌ده ستاتیستیکا یونئسکو-نون حساباتی، دیاسپورا ایله ایش اوزره دؤولت کومیته‌سی‌نین آپاردیغی آراشدیرمالار، آذربایجانین خاریجی اؤلکه‌لرده‌کی سفیرلیکلری‌نین وئردیگی معلوماتلار و دونیا آذربایجانلیلاری‌نین بیر قورولتایی‌نین حسابات معروضه‌سی اساسیندا حاضیرلانیب. بعضی بین‌الخلق تشکیلاتلارین و خاریجی اؤلکه‌لرده فعالیت گؤسترن غئیری-حوکومت تشکیلاتلاری‌نین حساباتلاریندا ایراندان کؤچموش میقرانتلارین بیر حیصه‌سی‌نین دیگر میلتلری تمثیل ائتمه‌لرینه باخمایاراق آذربایجانلی کیمی قئیده آلینماسی آذربایجانلیلارین دقیق سایینی موعینلشدیرمکده چتینلیک یارادیر.

بونا باخمایاراق، دؤولت کومیته‌سی حاضیردا آذربایجانین خاریجی اؤلکه‌لرده‌کی سفیرلیکلری ایله بیرگه دونیادا یاشایان آذربایجانلیلارین سایی‌نین دقیقلشدیریلمه‌سی ایستیقامتینده ایش آپاریر. دونیا آذربایجانلیلاری کونقرئسی‌نین (داک) تقدیم ائتدیگی ستاتیستیک معلوماتلار ایسه فرقلیدیر. داک ۶۷ اؤلکه‌نین تسنیفاتینی آپاریب و اونون معلوماتینا گؤره، ۲۰۰۶-جی ایلین سونونادک دونیا آذربایجانلیلاری‌نین سایی ۵۰ میلیونو کئچیب.[۴۸]

گئچمیشی[دَییشدیر]

قدیم تاریخ[دَییشدیر]

بؤلگه‌نین و آذربایجانین میلاددان قاباقکی دؤورلری‌نین تاریخینی اساساً داها چوخ میخی یازیلار، اونلاردا عکس ائتدیریلن ائتنونیم، توپونیم و آنتروپونیملر واسیطه‌سی‌یله اؤیرنمک مجبورییتینده ییک. البتته ائله همین یازیلاردان چوخ ماراقلی معلومات الده ائدیریک. همین یازیلارا اساساً " آذربایجان تورپاقلارینداکی تورک حاکیمیتی میلاددان قاباق ۴ مین ایل اوللره گئدیب چیخیر. بۇ منبعلرده خوصوصیله آراتتالیلار، قوتلار (قوتتیلر)، لولوبیلر و هورریلر حاقدا معلوماتلار واردیر " ".[۴۹] منبعلره اساساً آذربایجاندا یارانمیش ایلک تورک دؤولتی، آراتتا (ارات+تا) دؤولتی اولموشدور. آراتتا قدیم آذربایجانین داغلیق اراضیسینه وئریلن آد ایدی. معناسی، ساده‌جه اولاراق داغ دئمکدیر. شومئر-آککاد مکتب لوغتینده (میلاددان قاباق ۸-جی عصر) همین سؤزدن " آراتتو و آراتو " نومونه‌لری داغ معناسیندا عکس اولونموشدور ".[۵۰] داغ سؤزو تاغ، تا، تی، تو فورمالاریندا دا ایشلنمیشدیر. ایندی ده آذربایجاندا قافلانتا (قافلان+تا)، قافلانتی (قافلان+تی) و سایر بئله داغ آدلاری مؤوجوددور.

گؤرۆنتۆلر[دَییشدیر]

  • Photo from Azerbaijan National Museum which shows the meeting of Atropates (king of Atropatene) and Alexandre The Great2.png
  • Azerbaijani man from Shirvan.jpg
  • 1ST AZ REP.GIF
  • Flag of the Democratic Republic of Azerbaijan (1918).svg
  • Army of Azerbaijan in 1918.jpg
  • Flag of the Azerbaijan People's Government.svg
  • Sattar Khan.jpg
  • Portrait of Azerbaijani poet Fuzuli by Azimzade.jpg
  • Azeri woman from Shusha in silk national garments.jpg
  • Azerbaijanis from Aleksandropol.jpg
  • Ashiqs in Tabriz.jpg
  • Azeri 1900.PNG
  • Ell & Nikki - Azerbaijan (Eurovision Song Contest 2011) cropped 2.jpg
  • Mamedyarov Shakhriyar 3 cropped.jpg
  • Ali-Daei-cropped.jpg

قایناقلار[دَییشدیر]

  1. ↑ Sela, Avraham (2002). The Continuum Political Encyclopedia of the Middle East. Continuum. p. 197. ISBN 0-8264-1413-3. 30–35 million 
  2. ↑ Inc, Encyclopaedia Britannica (2012-03-01). Britannica Book of the Year 2012 (in English). Encyclopaedia Britannica, Inc. p. 792. ISBN 9781615356188. 
  3. ↑ Michael Knüppel, "TURKIC LANGUAGES OF PERSIA: AN OVERVIEW", Encyclopaedia Iranica [۱] "Altogether, one-sixth of today's Iranian population is turcophone or bilingual (Persian and Turkic; see Doerfer, 1969, p. 13).
  4. ↑ Mehrdad Izady – Columbia University – Gulf 2000 Project – Language Map of Iran – 2012 http://gulf2000.columbia.edu/maps.shtml[اولو باغلانتی]"
  5. ↑ Swietochowski, Tadeusz; Collins, Brian C. (1999). Historical dictionary of Azerbaijan. Lanham, Maryland: Scarecrow Press. ISBN 0-8108-3550-9. "15 million (1999)"
  6. ↑ Elling, Rasmus Christian. Minorities in Iran: Nationalism and Ethnicity after Khomeini, Palgrave Macmillan, 2013. Excerpt: "The number of Azeris in Iran is heavily disputed. In 2005, Amanolahi estimated all Turkic-speaking communities in Iran to number no more than 9 million. CIA and Library of congress estimates range from 16 percent to 24 percent—that is, 12–18 million people if we employ the latest total figure for Iran's population (77.8 million). Azeri ethnicsts, on the other hand, argue that overall number is much higher, even as much as 50 percent or more of the total population. Such inflated estimates may have influenced some Western scholars who suggest that up to 30 percent (that is, some 23 million today) Iranians are Azeris." [۲]
  7. ↑ Shaffer, Brenda (2003). Borders and Brethren: Iran and the Challenge of Azerbaijani Identity. MIT Press. pp. 221–225. ISBN 0-262-19477-5 "There is considerable lack of consensus regarding the number of Azerbaijanis in Iran ...Most conventional estimates of the Azerbaijani population range between one-fifth to one-third of the general population of Iran, the majority claiming one-fourth" Azerbaijani student groups in Iran claim that there are 27 million Azerbaijanis residing in Iran."
  8. ↑ Minahan, James (2002). Encyclopedia of the Stateless Nations: S-Z. Greenwood Publishing Group. p. 1765. ISBN 978-0-313-32384-3 "Approximately (2002e) 18,500,000 Southern Azeris in Iran, concentrated in the northwestern provinces of East and West Azerbaijan. It is difficult to determine the exact number of Southern Azeris in Iran, as official statistics are not published detailing Iran's ethnic structure. Estimates of the Southern Azeri population range from as low as 12 million up to 40% of the population of Iran – that is, nearly 27 million..."
  9. ↑
    • Ali Gheissari, "Contemporary Iran:Economy, Society, Politics: Economy, Society, Politics", Oxford University Press, 2 April 2009. pg 300Azeri ethnonationalist activist, however, claim that number to be 24 million, hence as high as 35 percent of the Iranian population"
  10. ↑ [۳] 91,6% of 9,900,000, World Fact Book
  11. ↑ Итоги переписи. 2010 census. Russian Federation State Statistics Service (2012). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 24 April 2012. یوْخلانیلیب24 January 2015.
  12. ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ van der Leeuw, Charles (2000). Azerbaijan: a quest for identity : a short history. Palgrave Macmillan. p. 19. ISBN 978-0-312-21903-1. 
  13. ↑ "Turkey-Peoples". Looklex Encyclopaedia. Retrieved 13 August 2013. 
  14. ↑ Ethnic groups by major administrative-territorial units (PDF). 2014 census. National Statistics Office of Georgia. یوْخلانیلیب28 April 2016.
  15. ↑ History of the Azerbaijani Jewish Community. Euro-Asian Jewish Congress.
  16. ↑ Population by national and/or ethnic group, sex and urban/rural residence (2009 census). Agency for the Statistics of the Republic of Kazakhstan. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 16 June 2012. یوْخلانیلیب15 August 2012.
  17. ↑ İlhamqızı, Sevda (October 2, 2007). "Gələn ilin sonuna qədər dünyada yaşayan azərbaycanlıların sayı və məskunlaşma coğrafiyasına dair xəritə hazırlanacaq". Trend News Agency (in Azerbaijani) (Baku). Retrieved March 8, 2017. 
  18. ↑ About number and composition population of Ukraine by data All-Ukrainian census of the population 2001. Ukraine Census 2001. State Statistics Committee of Ukraine. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 17 December 2011. یوْخلانیلیب17 January 2012.
  19. ↑ The National Structure of the Republic of Uzbekistan. Umid World (1989). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 23 February 2012. یوْخلانیلیب17 January 2012.
  20. ↑ (1–22 January 2012) «{{{title}}}» (in Russian) (493–494). یوْخلانیلیب17 January 2012.
  21. ↑ Azerbaijani-American Council rpartners with U.S. Census Bureau. News.Az (28 December 2009). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 7 April 2014. یوْخلانیلیب2012-07-11.
  22. ↑ http://www.azeris.org/images/proclamations/May28_BrooklynNY_2011.JPG[اولو باغلانتی]
  23. ↑ Obama, recognize us – St. Louis American: Letters To The Editor. Stlamerican.com (9 March 2011). یوْخلانیلیب2012-07-11.
  24. ↑ The Kingdom of the Netherlands: Bilateral relations: Diaspora (PDF). Republic of Azerbaijan Ministry of Foreign Affairs. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 19 January 2012. یوْخلانیلیب17 January 2012.
  25. ↑ 5.01.00.03 Национальный состав населения (Russian) (PDF). National Statistical Committee of Kyrgyz Republic (2011). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 19 February 2012. یوْخلانیلیب17 January 2012.
  26. ↑ Foreign population on 31.12.2006 by citizenship and selected characteristics. Federal Statistical Office (Destatis). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 16 November 2010. یوْخلانیلیب3 February 2012.
  27. ↑ UAE´s population – by nationality. BQ Magazine (12 April 2015). آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 11 July 2015. یوْخلانیلیب13 June 2015.
  28. ↑ Ethnic Origin (279), Single and Multiple Ethnic Origin Responses (3), Generation Status (4), Age (12) and Sex (3) for the Population in Private Households of Canada, Provinces and Territories, Census Metropolitan Areas and Census Agglomerations, 2016 Census - 25% Sample Data. Statistics Canada (2016). یوْخلانیلیب6 November 2017. In the 2016 census, 2,280 people indicated 'Azeri'/'Azerbaijani' as a single response and 4,145 as part of multiple origins.
  29. ↑ Nationality and country of birth by age, sex and qualifications Jan - Dec 2013 (Excel sheet 60Kb). Office for National Statistics. یوْخلانیلیب11 June 2014.
  30. ↑ Population Census 2009. National Statistical Committee of the Republic of Belarus. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 3 February 2012. یوْخلانیلیب17 April 2013.
  31. ↑ Foreign born after country of birth and immigration year. Statistics Sweden.
  32. ↑ Poleshchuk, Vadim (March 2001). Accession to the European Union and National Integration in Estonia and Latvia (PDF). European Center for Minority Issues. یوْخلانیلیب18 January 2012. “232 citizens”
  33. ↑ The Republic of Austria: Bilateral relations (PDF). Republic of Azerbaijan Ministry of Foreign Affairs. یوْخلانیلیب18 January 2012.[اولو باغلانتی]
  34. ↑ Population Census of 2011. Statistics Estonia. یوْخلانیلیب24 January 2015. Select "Azerbaijani" under "Ethnic nationality".
  35. ↑ Population by ethnicity in 1959, 1970, 1979, 1989, 2001 and 2011. Lithuanian Department of Statistics. یوْخلانیلیب10 March 2016.
  36. ↑ Immigrants and Norwegian-born to immigrant parents, 1 January 2013.
  37. ↑ 2006 Australian Census. NB According to the 2006 census, 290 people living in Australia identified themselves as of Azeri ancestry, although the Australian-Azeri community is estimated to be larger. Retrieved 1 April 2008.
  38. ↑ Leichter, Haruth Communications, Harry. Jews of Azerbaijan.
  39. ↑ Azerbaijan Virtual Jewish History Tour.
  40. ↑ http://www.bahai.az/ Azerbaidjan Bahai
  41. ↑ Bəhailik Azerbaidjan Bahai
  42. ↑ Azerbaijan. یوْخلانیلیب18 March 2015.
  43. ↑ Today.Az - Covering Azerbaijan inside and outside. آرشیولنیب اصلی نۆسخه‌دن on 6 October 2014. یوْخلانیلیب18 March 2015.
  44. ↑ 5,000 Azerbaijanis adopted Christianity (Russian). Day.az (7 July 2007). یوْخلانیلیب30 January 2012.
  45. ↑ Christian Missionaries Becoming Active in Azerbaijan (Azerbaijani). Tehran Radio (19 June 2011). یوْخلانیلیب12 August 2012.
  46. ↑ Altstadt, Audrey L. (۱۹۹۲). The Azerbaijani Turks: power and identity under Russian rule, Hoover Press, ISBN 0-8179-9182-4, ISBN 978-0-8179-9182-1
  47. ↑ "Azerbaijani", Encyclopedia Britannica, 2009
  48. ↑ Ekspress qəzeti
  49. ↑ Arazoğlu "Müxtəsər Azərbaycan tarixi" Bakı, ۲۰۰۰-ci il, s۱۳
  50. ↑ "Azərbaycan tarixi" Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, Bakı, ۱۹۹۴-ci il, s۷۸
تورک خالقلاری
آذربایجالی‌لار ایجماعی
قاقاوز‌ ایجماعلاری
قازاخ ایجماعلاری
قیرغیز ایجماعلاری
تورکمن۱ ایجماعلاری
آنادولو تورک ایجماعلاری۲
اؤزبک ایجماعلاری
Turkic minorities
in China
Turkic minorities
in Crimea
Turkic minorities
in Iran
Turkic minorities in
the Russian Federation
Extinct Turkic groups
Diasporas
1 The تورکمن living in تورکمنیستان, افغانیستان and ایران are not to be confused with the Turkmen/Turkoman minorities in the Levant (i.e. عراق and سوریه) as the latter minorities mostly adhere to a Ottoman-Turkish heritage and identity.
2 This list only includes traditional areas of Turkish settlement (i.e. Turks still living in the former عثمانلی ایمپیراتورلوغو territories).
«https://azb.wikipedia.org/w/index.php?title=آذربایجان_تورکلری&oldid=1106638»-دن آلینمیش‌دیر