ملانصرالدین (درگی)
.jpg) "ملانصرالدین" درگیسینین ایلک نمرهسی (۱۹۰۶ میلادی) | |
| یازیچیلار |
|
|---|---|
| موضوعلار | طنز |
| قوْروجو | جلیل محمدقولوزاده |
| قوْروما ایلی | 1906 |
| Final issue Number | 1931 748 |
| یئر | |
| دیل | تورکجه |
ملانصرالدین ـ میرزا جلیل محمدقولوزاده‌نین ۱۹۰۴دا یاییملادیغی تورکجه ساتيريک-يوموريستيک درگی. بو درگی آذربایجان و ایراندا بؤیوک اویانیش یارادیبدیر.
"ملانصرالدین"-ين بيرينجي سايي 1906-جي ايل آپرئل آيي‌نين 7-ده تيفليسده ايشيق اوزو گؤروب. 1906-1918-جي ايللرده تيفليسده، 1921-جي ايلده تبريزده، 1922-1931-جي ايللرده باکيدا نشر ائديليب. رئداکتورو و مؤليفي جليل محمدقولوزاده اولوب. 25 ايل عرضينده 748 نؤمره‌سي (340-اي تيفليسده، 8-اي تبريزده، 400-او باکيدا) چيخيب.
"ملا نصرالدین"-ه قدرکي دؤور
[دَییشدیر]جليل محمدقولوزاده 1906-جي ايل فئورالين 21-ده تيفليس قوبئرناتورونا عريضه ايله موراجيعت ائده‌رک "ملا نصرالدین" آدلي ساتيريک-يوموريستيک درگی چيخارماسينا ايجازه ايسته‌ميشدي. بو تشبوثو او زامان قافقازدا روسیه‌نين ديگر يئرلرينده چيخان آذربايجان، روس و تاتار قزئتلري بَينميش، بو باره‌ده خبرلر يايميشديلار. "ايرشاد" ،"حيات" ،"ترجومان" ،"Vozrojdeniye" ،"کاسپي" ،"باکو" ،" Novoye obozreniye" ،"Kavkazskoye utro" ،"Na povorote" قزئتلري "ملا نصرالدین"-ي چيخارماق تشبّوثو باره‌ده اوخوجولارا خبر وئرميشديلر.
درگی‌نين نشرينه ايجازه وئريلمه‌سي حاقّيندا خبري ايلک دفعه1906-جي ايل فئورالين 24-ده " Novoye obozreniye" قزئتي، فئورالين 26-دا " Kavkazskoye utro" قزئتي، مارتين 1-ده ايسه "کاسپي" قزئتي درج ائتميشدير. مارتين 4-ده درگیني چيخارماق اۆچون ميرزه جليله تيفليس قوبئرناتورو دفترخاناسي طرفيندن شهادتنامه وئريلميشدير.
درگی‌نين پروقرامي
[دَییشدیر]تيفليس قوبئرناتورو دفترخاناسي طرفيندن وئريلن شهادتنامه‌ده درگی‌نين پروقرامي بو شکيلده موعينلشديريلميشدير: 1. مقاله‌لر. 2. کسکين تنقيدلر. 3. فئليئتونلار. 4. مضحکه شئعيرلر. 5. مزه‌لي تئلئقراملار. 6. ساتيريک حئکايه‌لر. 7. لطيفه‌لر. 8. پوچت قوتوسو. 9. مضحکه ائلانلار. 10. خوصوصي ائلانلار. 11. کاريکاتورالار و ايللوستراسييالار.
درگی‌نين نشری
[دَییشدیر]موعين اولونموش بو پروقراما اويغون شکيلده جليل محمدقولوزاده و عمر فايق نعمانزاده درگی‌نين ايلک ساييني چاپا حاضيرلاديلار. درگی‌نين ايلک نؤمره‌سي 1906-جي ايل آپرئلين 7-ده چيخدي.درگی‌نين 7 آپرئل تاريخلي ايلک ساييندا ميرزه جليلين "ملا نصرالدین" ايمضاسي ايله "تيفليس 7 آپرئل" سرلؤوحه‌لي باش مقاله‌سي،"مجموعه‌ميزه موشتري اولانلارا نصيحت" ،"ملا نصرالدینين تئلئقراملاري"، "بيلمه‌لي خبرلر" ،"دللک" ،"آتالار سؤزو" و ديگر يازيلار، همچنين 4 موختليف کاريکاتورا و بير نئچه ائلان درج اولوندو.
حجمي کيچيک فورماتدا اولان "ملا نصرالدین"-ين چاپي هفته‌ده بير دفعه نظرده توتولموشدور. پروقرام سجيه‌وي باش مقاله‌ده ايسه ملا نصرالدین اوزونو دوغما خالقينا توتوب سؤيله‌ييردي:
" سيزي دئييب گلميشم، ائي منيم موسلمان قارداشلاريم او کسلري دئييب گلميشم کي، صؤحبتيمي خوشلاماييب بعضي بهانه‌لر ايله مندن قاچيب گئديرلر، مثلا، فالا باخديرماغا، ايت بوغوشدورماغا، درويش ناغيلينا قولاق آسماغا، حامامدا ياتماغا و غئيري بو نؤوع واجيب عمللره. چونکي حوکمالار بويوروبلار: سؤزونو او کسلره دئ کي، سنه قولاق وئرميرلر.
ائي منيم موسلمان قارداشلاريم. او زمانکي، مندن بير گولمه‌لي سؤز ائشيديب آغزينيزي گؤيه آچيب گؤزلرينيزي يوموب او قدر خا-خا ائديب گولدونوز کي، آز قالا باغيرساقلارينيز ييرتيلسين و دسمال عوضينه اتکلرينيز ايله اوز-گؤزونوزو سيليب "لعنت شئيطانا" دئدينيز، او واخت ائله گومان ائتمه‌یين کي، ملا نصرالدینه گولورسونوز. ائي منيم موسلمان قارداشلاريم! اگر بيلمک ايسته‌سنيز کي، کيمين اوستونه گولورسونوز، او واخت قويونوز قاباغينيزا آيناني و ديقّت ايله باخين جامالينيزا. "
ملا نصرالدینچيلر مقاله‌لريني "تورکون آنا ديلينده" ،ساده دانيشيق طرزينده، خالقين آنلاياجاغي، باشا دوشه‌جگي ديلده يازديلار. ج.محمدقولوزاده‌نين اؤز ديلي ايله دئسک "ملا نصرالدین"-ي طبيعت اؤزو ياراتدي، زمانه اؤزو ياراتدي".
ج.محمدقولوزاده درگی‌نين ايلک نؤمره‌سي‌نين ايشيق اوزو گؤرمه‌سي موناسيبتيله روسیه‌نين بير چوخ يئرلريندن تبريک مکتوبلاري، تئلئقراملار آلدي. رئداکتور بو تبريکلره آپرئلين 12-ده " Na povorote " قزئتي، آپرئلين 14ده ايسه "کاسپي" قزئتي واسيطه‌سيله تشکّورلريني بيلديردي.
.jpg)
.jpg)
