تبریز

تبریز TABRIZ TƏBRİZ TEBRIZ
ساعات قاباغی، شاه گؤلو، مقبرةالشعرا، گوی مسجید، تبریز ارگی، ربع رشیدی نقشه اوستونده یئری تبریز
اؤلکه	ایران
اوْستان	دوغو آذربایجان
بؤلگه	تبریز
بؤلوم	مرکزی
قدیم آدی	تپریز، تَورِز، تَورِژ، تِبریز، توری، تۆمرۇس، تارماکیز
میلت
اهالی	۱٬۷۷۳٬۰۳۳ نفر
اهالی سیخ‌لیغی	۷٬۷۸۰ نفر کیلومتر موربع‌ده
مذهب	موسلمان (شیعه)
دیل	آذربایجان تۆرکجه‌سی
طبیعی جوغرافیاسی
ساحه	۲۵۰٫۵۹۰ کیلومتر موربع
یوکسک دنیزدن	۱۳۴۸ تا ۱۵۶۱ مئتر
هاوا دورومو
هاوا اورتاسی	چوخ: ۱۸+ C° آز: ۶٫۹+ C°
یاغینتی اورتاسی	۳۱۰ میلی‌مئتر
دونان گون‌لر	۱۰۴ گون
شهر بیلگه‌لری
مجلیس‌وکیلی	پزشکیان، بیگی، ساعی، فرهنگی، بی‌مقدار، سعیدی
بلدیه‌چی	ایرج شهین باهر
سوقت	سوغات‌لاری: آجیل، نوقا، باسلوق، خالچا (فرش)،ال ایشلری و چرم محصولاتی
وئب‌سایت	تبریز بلدیه‌سی
ماشین‌کودو	ایران ۱۵
تابلوسو

تبریز ( تلفظ ) — ایرانین ان بؤیۆک شهرلریندن بیری‌دیر، و گونئی آذربایجانین ان بؤیۆک شهری‌دیر. تبریز دوغو آذربایجان اوستانینین مرکزی‌دیر. بۇ شهرین نۆفۇسۇ، ۲۰۱۶-اينجی میلادی ایلده ۱٬۷۷۳٬۰۳۳ نفر ايميش و بۇ اساسدا گونئی آذربایجانین ان بؤیۆک کلان‌شهری و ان چوْخ نۆفۇسلۇ شهری‌دیر، هابئله ایرانین اۆچۆنجۇ بؤیۆک کلان‌شهری و آلتینجی ان نۆفۇسلۇ شهری ساییلیر. بۇ شهرده چوْخلۇ فابریکالار (کارخانالار) یئرلشیب‌دیر و ایرانین ان بؤیۆک صنعتی شهرلریندن بیری‌دیر. بۇ شهر قۇزئی‌دن عئینالی داغینا، گۆنئی‌دن سهند داغینا و باتی‌دان تربیز چؤلۇنه محدۆد'دۆر. تبریز شهری اؤز تاریخینده نئچه بؤیۆک سۆلاله‌نین پایتختی اوْلۇب، اوْ جۆمله‌دن بؤیوک سلجوق دؤولتی (آذربایجان آتابیگ‌لری)، خارزمشاهلار دؤولتی، ائلخانیلر و صفوی‌لرین باشکندی و هابئله قاجارلارین ولیعهد اوْتۇرمۇش شهری‌ایمیش.

آد

اساس مقاله: تبریز آدی

تاریخ

اساس مقاله‌لر: تبریز تاریخی و تبریز زامان چیزلگه‌سی

تبریز اورتاشرق و آسیانین و حتی دۆنیانین تاریخی شهرلریندن ساییلیر. بۇ شهرده چوْخلۇ تاریخی اثرلر وار، هابئله چوْخلۇ تاریخی اثرلر ده واریمیش کی تأسوف‌له زلزله، سیل و یا اینسان الینه تخریب اوْلۇنۇب و آرادان گئدیب.

ائرکن دؤنم

تبریزین دمیر عصری موزه‌سییندن تاریخی اینکیشاف اوْلۇنمۇش مزارلاردان بیری، گؤی مسجیدین قوزئی‌اینده.

تبریز شهری‌نین ائرکن دؤنمی‌ندن بللی بیر معلومات یوخدور و چوخلو بحث‌لر بو باره‌ده مطرح اوْلۇنۇب‌دۇر. بعضی تاریخچی‌لر دئییبلر کی عدن جنتی بۇگۆنکۆ تبریز مکانیندا بینا اوْلمۇش‌دۇر. تبریز باره‌سینده ایلک مؤوجۆد اوْلان یازی، آشورون پادیشاهی ایکینجی سارقونون کتیبه‌سی‌دیر. هابئله ۱۳۸۰–جی هیجری گۆنشلی ایلینده ایکتیشاف اوْلان اثرلر تبریزین مرکزی حودودلاریندا و تبریزین دمیر عصری موزه‌سی‌نین سایتیندا گؤستریر کی بۇگۆنکۆ تبریز شهری‌نین محلّینده بیر بؤیۆک تمدّون وار ایمیش کی قیدمتی ایکی مین ایل میلاددان اؤنجه‌یه یا حتی اۆچ مین ایل میلاددان اؤنجه‌یه چاتیرمیش. بۇ شهر نئچه دفعه مۆختلیف حؤکۆمت‌لر طرفیندن پایتخت عونوانینا سئچیلمیش‌دیر. اوْ جۆمله‌دن مقدونی ایسکندرین زامانیندا آتروپات آدیندا اوْلان بیر حؤکۆمدار، تبریز شهری‌نی اؤزۆنه پایتخت سئچمیشدی.

ایسلام‌دان اؤنجه‌کی تاریخی

تبریز شهری آذربایجانین قدیم شهرلریندن بیری‌دیر و اوْنۇن قیدمتی ۳٬۰۰۰ ایل میلاددان قاباغا یئتیشیر.

شاردئن، ۷–ینجی یۆز ایلده تبریز حاقّیندا یازیر کی: عالمده من بیر شهر تانیمیرام کی یارانماسی و ایلک آدی باره‌ده یئنی یازیچیلار بۇ قدر چوخ، بحث و جدل ائله‌ییبلر.

چوخلو اوروپالی توریست‌لر کی ۱۷–جی و حتّی ۱۸–جی و ۱۹–جو یوزایللیک‌لرده تبریزدن گئچیب‌لر، تبریزی همان قدیم ایکباتان سانیب‌لار. تاورانییه کی شاردئندن قاباق تبریزدن گؤروش ائله‌ییب، یازیر کی: بعضی‌لرین عقیده‌سی بودور کی تبریز همان قدیم ایکباتان ، ماد مملکتی‌نین پایتختی‌دیر.

اولئاری‌یوس کی ۱۷–جی یوزایللیگین ایلک یاریسیندا تبریزدن گئچیب، قدیم ایران شاهلاری‌نین پایتخت‌لریندن سوز ائدن زامان، بئله بویوروب کی: اونلار یایدا ایکباتانا – کی حال‌حاضیرده اورانی تبریز آدلاندیریرلار – داشیناردیلار . . .

لابولای لوگوزدا کی ۱۷–جی یوزایللیگین آرالاریندا موددت‌لرجه ایران‌دا یاشاییب، بۇ ایناندا ایدی کی: تبریز اسکی ده اؤکباتان آدلانیردی، او یئر کی ماد شاه‌لاری‌نین کیتاب ائوی ایدی. گاسپار دئ ويل کی ۱۹–جو یوزایللیگین ایلک ایل‌لرینده تبریزده ایقامتی واریدی، تردیدله یازیر کی: تبریز کی تصوّور ائله‌ییرلر قدیم ایکباتاندی – باخمایاراق کی بعضی تاریخ‌چی‌لر همدانی ایکباتان بیلیرلر. . . و نهایت بیزیم روزیگاردا سئیید اسماعیل وکیلی‌دیر کی اخی سعدالدین تپه‌سینی کی ولیان (بیلان) داغی‌دا آدلانیر و تبریزین قوزئی‌دوغوسوندا بیر تپه‌دیر، ایکباتان شهری‌نین یئری سانیر.

او زامان کی ایکینجی سارقون آشوردا شاهلیق ائله‌ییردی، ایندیکی آذربایجان اراضی‌سی‌نین بیر بؤلومونده، ماننا دؤولتی و آیری بؤلومونده اورارتو دؤولتی حؤکومت ائله‌ییردیلر. او ناحییه کی تبریز اوندا قرار تاپیب، آدی چکیلن ایکی دؤولتین اراضی‌سینده نیسبی موستقیللیگی وار ایدی و دالی‌یان قبیله‌سی بۇ ناحییه‌یه تسللوط‌لری وار ایدی و گاه ایکی یاد اوْلونان دؤولت‌لره ایطاعت ائدیب و تابع اولاردیلار، نئجه کی ایکینجی سارقونون قوْشون چکمه‌سینده "ایحتیمالاً" اورارتولار فرمانی‌نین آلتیندایدی‌لار.

بو زاماندا سارقون، ماننانین حؤکمدارینین اؤلومو ایله یارانان هرج-و مرج‌دن ایستیفاده ائده‌رکن، ۷۱۴–جو میلاددان قاباق ایلده، همین اراضیدن اورارتویا لشکر چکیب و اؤز یولو اوستونده او یئردن کی تبریز اوردا بنا اولونوب، گئچیب و اورانین قالالارین تصروفونه چیخاردیب و یئرله بیر ائدیب. بۇ ناحیه‌نین قالالاری‌نین بیری‌نین وصفی کی: ا . م . دياکونووون نظرینه گؤره تبریزین مووقئعیّتینده ایدی، کتیبه‌ده بۇ قرارلادیر:

" تارماکیس اؤنملی برکیتمه‌لره صاحیب ایدی. بورداکی دوزلمیش بندلر مؤحکم ایدی. همین بندلرین درین قویولار (خندق‌لر) دؤوره‌سین آلمیشدی. دؤولت قوْشون‌لارینین قوروماق نیرولاری بوردا موستقرر ایدیلر. اونلارین آت‌لاری دا بۇ یئرده ساخلانیلیردی، اطرافداکی ساکین‌لر منیم (سارقون) قورخومدان بوردا سیغینمیشدیلار. منیم بورا قوْشون چکمه مین زامانی، اهالی جانلارینی قورتارماق اۆچون بورانی ترک ائتمه‌یه و سوسوز چؤل‌لره قاچماغا مجبور اوْلدولار. من بۇ یئرلری تصرروفومه چیخارتدیم و او اوتوراق یئرلری‌نین آراسیندا کی دیفاع اۆچون ایستئحکاماتا تبدیل اوْلونموشدولار، دؤیوشدوم. همین قالالارین دووارلارین یئرله بیر ائله‌دیم، قالانین ایچینده کی مکان‌لارا اود ووردوم و قالا ساکین‌لری‌نین بؤیوک حجم‌ده ارزاقلارینی اودا چکدیم. بؤیوک آنبارلارین قاپی‌سین کی آرپایلا دولویدولار، آچیب، سایسیز قوْشونومون آراسیندا بؤلوشدوردوم. بۇ قالانین اطرافینداکی اوتوز کندی ده یانقینا وئردیم. بۇ کندلرین توستوسو گؤیه گئتدی." .

هئرتسفئلد اؤز اثرینده "تاريخ باستانی ايران بر بنياد باستان شناسی" کی ۱۹۳۶ میلادی ایلینده ياييليب، آدی چکیلن کتیبه و اوندان اله گلن بیلگی‌لر باره‌سینده، بیزیم نظرده توتدوغوموز مؤوضوع رابیطه‌ده بئله یازیر؛

"بیر تعداد او مکان‌لاردان کی او کتیبه‌ده آد آپاریلیب، ایندیجه هله ائله‌مک اولار تشخیص وئریب و اونلارین یئری معلوم ائدیله. او ایبتیدایی جنگ‌لرین جریانی اورمو گؤلونون اطرافیندا حتتی آذربایجان توپراغیناجا آچیق آیدیندیر. . . او جومله‌دن اسکو شهرین وصف ائله‌ییر کی سگگیز ذیراع قالینلیغی اولان بیر حیصاری وار ایدی و همده انیاس تانیا (ماد تاریخینده: آنیاشتانیا) آدلی بیر آیری شهری کی اوشکایا و تاوراکیسا (ماد تاریخینده: تارماکیس) آراسیندا واقئع اولان بیر محلده ایدی، ایکی حیصار و خندق صاحیبی و تواریر (ماد تاریخینده: تارویی) شهری، اؤزوده بیر خندق و ایکی حیصارا صاحیب ایدی."

آیدیندیر کی هئرتسفئلدین آنلاشماسی‌نین اساسیندا تاوراکیسا و تواریر ایکی آیری-آیری شهر ایدی‌لر؛ او حالدا کی دیاکونوو بۇ ایکی آدی، تارویی _ تارماکیس شیکلینده یازیب و اونلاری بیر قالا سانیب.

سارقونون گوزاریشیندن کی اۆست‌ده بیر بؤلومو نقل اوْلۇندۇ، بئله آنلاشیلیر کی، تارماکیسین خالقی ایستیلاچی گۆج‌لرین قاباغیندا دایانیب، کوچه به کوچه اونلارلا دؤیوشوب‌لر. اطرافین اهالی‌سی‌نین سیغینماسی تارویی _ تارماکیس‌ده و تاخیل آنبارلارینین وارلیغی _ کی وئرگی (مالیات) و خراج عونوانیندا قالانین ساکین‌لری و دؤوره نواحی‌دن ییغیلمیش‌دی _ و ایصطبل‌لر و همده او عیمارت‌لر کی سقف‌لری سیدر آغاجیندان ایدی، و اورانین برکیتمه‌لری و ایستیراتئژیکی موقئعیّتی و اهمیّتی کی گوزاریش‌ده اوْنا وئریلیب، هامی‌سی اهمیتلی بیر شهرین وارلیغی‌نین نیشانه‌سی‌دیر.

هر حالدا، تبریزین (تارويی _تارماکيسین) وارلیغینا لاب قدیمی سند ایکینجی سارقونون کتیبه‌سیدی (م . ق ۸–جی یوزایللیگین آخیلرینده) . گۆجلۇ ایحتیمال‌لارا گؤره، شهر، آشورون ییخیلچی گۆج‌لری‌نین حمله‌سی‌نین جریانیندا آرادان گئدیر و داها نئجه کی گئچدی، میلاددان قاباق اۆچونجو و دؤردونجو یوزایللیک‌لردن سوْنرایاجا، اوْندان بیر آد و نیشان یوْخدۇر، تا اوْ کی ائرمنی تاریخ‌چی‌لر تاوریژ آدلی بیر شهردن دانیشیرلار و ساسانی دؤورۆنده ایندیکی تبریز مووقئعیّتینده بیر شهرین وارلیغی وئریلمیش صوبوتلا اله گلیر. حدس وۆرماق اوْلار کی ویران اوْلۇنمۇش تارویی _ تارماکیس شهری‌نین اطرافیندا و کندلر توْپلۇسۇ کی اوْ حودوددا سپه‌له‌نمیشدی‌لر کی سارقونون کتیبه‌سینده‌ده اوْنلاردان سؤز دئییلیب؛ یئنه بیر شهر جانلانیر و آبادلیق و توسیعه‌یه اۆز تۇتور. سوْنرا بیر سببه گؤره، شهر یئنه تنزّوله گئدیش آچیر. نئجه کی ساسانی دؤورۆنۆن آخیرلرینده و عرب‌لرین حمله و فتح‌لرینده و تا هیجری گۆنشلی‌نین ۲–جی یوزایللیگین ایلک نیمه‌سینه‌جه اوندان بیر آد آپاریلمیر؛ و تا او واخت کی ایلک دفعه اۆچون، و بۇ دفعه تبریز آدیلا تاپیلیر. اوَّلده بیر قالادان آرتیق دگیل؛ بیر قالا کی سوْنرالار بیر بؤیۆک شهره تبدیل اوْلۇر. بیر شهر کی اؤزونو آخیر ۱۲–جی _ ۱۳–جو میلادی یوزایللیگین ایلک ایللرینده اۆزون عومرونون عرضینده آذربایجانین لاب آدلیم شهرینه تبدیل ائله‌دی.

ایسلام‌دان سوْنراکی تاریخی

بهمن ائوی

شاه گؤلو (ائل گؤلو)

جوْغرافیاسی

تبریز شهری دوغو آذربایجانین غربی طرفینده قرار تاپیب‌دیر. بۇ شهر شمال طرفیندن پکه چین و عینالی داغلارا شیمال شرق طرفیندن گوزنی و باباباغلار داغینا و شرقی طرفیندن پایان گردنه سینه و جنوب طرفیندن سهند داغلارینا محدود اوْلوبدور . تبریز قوزئی و گونئی و دوغو طرفدن تامام داغلارا و باتی طرفدن دوز یرلره و آجی چایین دوز باتلاغلارینا محدود اوْلوب کی بیر بویوک چوخورا بنزییر . تبریز زلزله خیز شهرلردن دیر و تاریخ بویوندا نئچه دفعه لر بو شهرده شیدّتلی زلزله‌لر گلیبدیر، کی بونا گوره ده چوخلو تاریخی بینالار تبریز شهرینده آرادان گدیبلر و محو اوْلۇبلار. تبریز شهری‌نین بویو دنیزلردن ۱۳۴۸ متیردی، مرند اۆچ‌یوْلۇندا ۱۵۶۱ متیر و زعفرانیه محله‌سینده چوخلو دییشیر بۇ بوی.

کارخانالار (فابریکالار)

تبریز شهری، ایرانین ۲-جی بؤیوک صنعتی شهری‌دیر و چوخلو بؤیوک و صنعتی کارخانانی اؤزونده یئرلشدیریب‌دیر. بۇ کارخانالاردان تیراختورقاییرما، ماشین‌قاییرما، چرخشگر، ایدم، موتوژن، بلبرینگ‌قاییرما، پیستون‌قاییرما، پمپیران، آذربنیاد و صانع کارخانالارینا ایشاره ائتمک اولار.

ایدمان

اساس مقاله: ایدمان تبریزده

ایدمان کولوپلاری

تیراختور کولوبو ایرانین بؤیوک کولوب‌لاریندان بیری‌دیر، هابئله گونئی آذربایجانین ان بؤیوک کولوبودور. ماشین کولوبو، گؤستریش‌پولات کولوبو و بلدیه‌اسپور (شهرداری تبریز کولوبو) دا تبریزین باشقا بؤیوک کولوبلاری دیرلار. ماشین فوتبال کولوبو ۱۳۴۷–جی هیجری گۆنشلی ایلینده تأسیس اوْلۇناراق، گونئی آذربایجانین ان قیدمتلی کولوبو ساییلیر.

چای‌لار

تبریز شهری‌نین ایچیندن ایکی چای گئچیر: قورو چای و اسبه‌ریز چایی. بۇ چای‌لار، سولارینا زیبیل (ائو زیبیلی و کارخانا زیبیلی) توکولدوگونه گؤره، نئچه ایل‌لردیر باتیق اوْلوب‌دولار و شهرین چئهره‌سین خاراب ائدیب‌لر. آما تازالیق‌دا تبریز بلدیه‌سی بیر طرح‌ده بۇ چای‌لارین دؤوره‌سینده آغاج و چمن اکمگی‌له ایسته‌ییر اون‌لاری گوزل‌لتسین.

تحصیل اوجاق‌لاری

بیلیم‌یوردلار

بو شهرده چوخلو اونملی و مؤعتبر بیلیم‌یورد واردیر کی اون‌لارین ایچیندن تبریز بیلیم‌یوردو، سهند بیلیم‌یوردو، آزاد بیلیم‌یوردو، پیام-ی نور، هونر بیلیم‌یوردو، آذربایجان‌نین شهید مدنی بیلیم‌یوردو و خوجا رشید بیلیم‌یوردونا ایشاره ائتمک اولار.

مدرسه‌لر

• منصور مدرسه‌سی (طالیقانی مدرسه‌سی)
• فردوسی مدرسه‌سی

بازارلار

تبریز شهری‌نین چوْخلۇ گؤزل و بؤیۆک بازارلاری واردیر کی اوْنلارین لاپ اؤنملی‌سی تبریزین قدیم بازاری‌دیر کی دۆنیانین لاپ بؤیۆک سونَّتی بازاری آدلانیر. شمس-ی تبریزی، تربیت، امیر، گورجولر و دوه‌چی بازاری، تبریز شهری‌نین آیری بازارلاریندان‌دیرلار. ایندیسه تبریزین اۆستو اورتولو بازاری، بیرله‌شمیش میللت‌لرین یونئسكو سازمانی‌نین طرفیندن ثبت اوْلونوب كی بوندان سوْنرا اوْنۇن طرفیندن داها یاخشی بیر شكیلده قوروناجاق‌دیر.

خالق

دیل

تبریز اهالی‌سی‌نین دیلی آذربايجان تۆركجه‌سیدیر. آمّا بۇ شهرین اهراب محله‌سینده آز سایی‌دا ائرمنی وطنداش‌دا یاشاییرلار کی اونلارین سایی چوْخ آزدیر و اونلارین‌دا چوخو ائرمنی دیلیندن علاوه، آذربایجان تورکجه‌سینی‌ده بیلیرلر و دانیشیرلار.

ائتنیک

تبریز اهالی‌سی‌نین چوْخونلوغون آذربایجان تورکلری تشکیل ائدیرلر. بیر آراشدیرمادا کی "شورای فرهنگ عمومی" طرفیندن ۱۳۷۹–جی هیجری گۆنشلی ایلینده انجام تاپمیش‌دیر، بللی اوْلمۇش‌دور کی تبریزین اهالی‌سی‌نین ۹۶٫۵٪ تۆرک، ۱٫۸٪ فارس، ۱٫۱٪ ائرمنی و ۰٫۶٪ باشقا ائتنیک قوروپلاردان‌ایمیشلار.

آذربایجان تۆرک‌لری‌نین آنا وطنلری و یاشادیغی اراضی‌لر

اینانج

تبریز اهالی‌سی قدیم زامانلاردان موسلمان و اون‌ایکی امامین شیعه‌سی دیرلار، لاکین بۇ شهرده موسلمان‌لاردان سوْنرا باشقا دینلره اینانج‌لاری اولان‌لاردا یاشاییرلار، او جومله‌دن؛ ارمنی مسیحیلری ٣٬٢۹۷ نفر، آشوری مسیحیلری ۵۰۳ نفر، زرتوشتی‌لار ۲۶ نفر، آیری بیر مسیحیلر ۱۷ نفر و کلیمی‌لر ۵ نفر بۇ شهرده یاشاماقدا دیرلار. بیرینجی شاه اسماعیل تبریز شهرینده تاج‌قویماسی‌ندان سونرا، شیعه مذهبی بۇ شهرده و بۆتۆن صفوی ایمپیراتورلوغونون اراضی‌سینده رسمی مذهب اعلام اوْلدۇ، او زاماناجان تبریز اهالی‌سی یاخلاشیق یوزدن یئتمیشی سونّی مذهبینه اینانج‌لاری واریدی.

کۆلتۆر

تبریز کۆلتۆرۆ اورتاشرق منطقه‌سینده و حتی بۆتۆن دۆنیادا چوْخ موحتشم و اؤنملی ساییلیر. شعر، ادبییات، هۆنر، خطاطلیق، تاریخ، سیاست، فقه، تفسیر و فلسفه قوْنولاریندان تبریز شهریندن چوخلو مشاهیرلر قالخیبلار. ایران مملکتینده مینیاتور مکتبینده بیری تبریز مکتبیدی. مینیاتور مکتبی بۇ شهرده ائلخانیلر، جلایرلیلر، قاراقویونلولار، آغ‌قویونلولار و صفویلر زامانی دۆزلیب‌دی. تبریز مشاهیرلریندن بیر تعدادی یوز اللیر قاباغلاردان الماخ اولار بولاردان آد آپاراخ کی : نظام‌الدین تبریزی فقیه شافعی سککیزیمنجی عصریده ، قطران تبریزی شاعیر بشیمینجی عصریده خطیب تبریزی عرب ادبییاتین عالیمی و حماسه دیوانین یازانی بشیمینجی عصریده و آلتیمینجی عصرین اوللرینده، تاج‌الدین تبریزی شافعی مفسیر سککیزیمینجی عصیرده ، ملا قاسم انوار عارف و شاعیر دوققوزیمنجی عصریده ، ملا رجبعلی تبریزی حکیم و عارف اونبیریمینجی عصریده، بدیع‌الزمان تبریزی خططات و شاعیر اونبیریمینجی عصریده تبریز مشاهیرلریندن بۇ اینی زاماندا الماخ اولار سید محمدحسین طباطبایی مفسر و فیلسوف، شیخ عبدالحسین امینی الغدیر کتابین یازانی ، سید حسن تقی‌زاده سیاست‌مدار و مۆحقیق، ، محسن هشترودی ریاضیدان ، حسین کاظم‌زادهٔ ایرانشهر نویسنده سی و سید محمدحسین شهریار شاعیر آد آپاراخ .

بیر تعداد آثار تبریزین مینیاتوردان مکتبیندن اون‌دؤردیومینجی عصریده:

• 

  یای منظره‌سی.

• 

  قیش منظره‌سی.

• 

  سیمرغون زالی اوغورلاماسی.

• 

  اسفندیار قوردلارلا ساواشیر.

پارکلار

بو شهرین یوزدن آرتیق پارکی واردیر کی اونلارین لاب اؤنملی‌لری شاه گولی ، باغلارباغی و گولوستان باغی پارک‌لاری‌دیرلار.

محلله‌لر

تبریز شهری‌نین ایکی‌یوزه یاخین محلله‌سی واردیر کی اونلارین لاب اؤنملی و تاریخی‌لری مقصودیه، بازار، نوبر، خیاوان، منصور (محله)، باغمئشه، امیرخیز،اهراب، دوه چی، مارالان، سئلاب، سرخاب، ششگیلان، چرنداب و شام قازان محله‌لری‌دی‌لر.

ارک قالاسی

آدلیملار

اساس مقاله: تبریز آدلیم‌لاری‌نین لیستی

• ثقة الاسلام تبریزی
• خواجه شهاب‌الدین صیرفی تبریزی
• ستار خان
• باقرخان
• قطران تبریزی
• شمس تبریزی
• پروین اعتصامی
• شهریار
• ایرج میرزا
• صمد بهرنگی
• کریم باقری
• علامه جعفری
• فرهاد فخرالدینی
• میرزا تقی خان رفعت
• احمد کسروی
• سید جواد طباطبایی
• کلنل محمد تقی خان پسیان
• علامه طباطبایی
• نصیر پایگذار
• محمدعلی تربیت
• همام تبریزی
• غلامحسین بیگجه خانی
• محمود فرنام
• بابک رادمنش

تاریخی و گؤرمه‌لی یئرلر

شاه گؤلو ، ائل گؤلو

بو شهر بیر تاریخی شهر اوْلدوغونا گؤره، چوخلو قدیمی و گؤرمه‌لی یئرلری واردیر کی اونلارین ایچیندن بۇ یئرلره ایشاره ائله‌مک اولار:

• تبریز بلدیه‌سی
• تبریز ارگی
• مقبرةالشعرا (شاعیرلر مزاری)
• گوی مسجید
• تبریز بازاری
• شاه گولی
• مشروطیت ائوی
• آذربایجان موزه‌سی
• ربع رشیدی
• سیدحمزه مزاری
• اولچو موزه‌سی
• قاجار موزه‌سی
• صاحب‌الامر مچیدی
• سیدابراهیم بوقعه‌سی

بو تاریخی یئرلردن سونرا ، چوخلو تاریخی بینالار دا تبریز شهرینده واریمیش کی بیر تعدادی زلزله اثرینده آرادان گئدیبلر و بیر نئچه سی ده پهلوی حکومتی نین زامانیندا دولت توسطی ایله آرادان گئدیب و محو اولوبلار.

سوغاتلاری

سونتی یئمکلری

• مو یرپاقین دولماسی
• تبریز کوفته سی
• کوکی

شیرنیلری

• آجیل
• اریس
• باسلوق
• سوجوق
• سود شیرنی‌سی
• پشمک
• قوری میوه لر
• قرابیه
• نوقا
• باقلوا تورکی

اَل ایشلری

• سخسی قابلار
• تیکیشلر
• خالچاچیلیق
• مس قابین اوستونده قلم وورماق
• باشماق دوزدماخ
• کنده‌کاری
• گولدوزی
• معرق‌کاری
• منبت‌کاری
• رسیم چکماخ سرامیک اوستونده
• نفره ایشلماخ
• رسیم

قارداش شهرلری

تبریز ۱۳ شهرینن موختلیف اؤلکه‌لرده قارداشلیق باغلانتیسی وارده و ۴ شهر تورکیه ده یئرلشیب.

	اؤلکه آدی	قارداش شهر
	تورکیه	ایستانبول
	ویتنام	هوشی‌مین
	تورکیه	ایزمیر
	چین	ووهان
	آذربایجان جومهوریتی	باکی
	اوتریش	ویئن
	روسیه	قازان
	تورکیه	قونیه
	کروواسی	زاگرب
	تورکیه	ارزروم
	فیلیسطین	غزه
	بلاروس	موگیلف
	تاجیکیستان	خجند
	عراق	کربلا

گؤرونتولر

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

خاریجی لینکلر

ویکی‌دولانمانین تبریز اوچون بیر سیاحت تعلیماتی وار.

ویکی‌آمباردا Tabriz ایله مربوط فایل وار.

• رسمی وئب‌سایت

قاباقکی Ghazna	خارزمشاهلار سولا‌له‌سی‌نین پایتختی (پرشیا) ۱۲۲۵–۱۲۳۱	سونراکی -
قاباقکی مراغه	ائلخانیلر‌نین پایتختی (پرشیا) 1265–1306	سونراکی سۇلطانیه
قاباقکی -	قاراقویونلولار‌نین پایتختی ۱۳۷۵–۱۴۶۸	سونراکی -
قاباقکی دیاربکر	آغ‌قویونلولار‌نین پایتختی ۱۴۶۸–۱۴۷۸	سونراکی -
قاباقکی سمرقند	صفویلر‌نین پایتختی (پرشیا) ۱۵۰۱–۱۵۵۵	سونراکی قزوین