ویکی‌پدیا:تاریخ‌ده بوگون/نوْوامبر

ژانویه - فوریه - مارس - آوریل - مئی - ژوئن - جولای - آقوست - سپتامبر - اوْکتوبر - نوْوامبر - دسامبر

تاریخ‌ده بوگونون دیشدیرمه کؤمگی بوگون سۇگونو (پنجشنبه)، ۱۴ نوْوامبر، ۲۰۲۴ ؛ ساعت ‏۰۸:۲۰ (UTC) ده.

۱ نوْوامبر:

۱۶۰۴-جۆ ایل شکسپیرین "اوْتئللو" فاجعه‌‌سی ایلک دفعه‌‌ لندن-ین "اۇایتهوْلل" ساراییندا صحنه‌‌یه قوْیولموشدور.
۱۹۵۰-جی ایل آذربایجان تکنیکی بیلیم یوردو آچیلمیشدیر.
۱۹۹۳-جۆ ایل اۇروپا بیرلیگی پئیمانی قۆه‌یه مینمیش و اۇروپا اقتصادی بیرلیگی رسمن اۇروپا بیرلیگی آدلاندیریلمیشدیر.

اهمیتلی حادیثه‌لر

۱۸۰۰— آمریکا رئیس جومهوری‌نین ایقامتگاهی - "آغ ائو" ایستیفاده‌یه وئریلمیشدیر. اوْنون ایلک ساکینی آبش-ێن ایکینجی پرئزیدئنتی جوْن آدامز اوْلموشدور.
۱۸۹۷— ایتالیا فۇتبوْل کلوبو یۇنتوس قۇرولموشدور.
۱۹۰۶— "فیوضات" ژۇرنالی‌نین ایلک سایی چاپدان چێخمیشدیر.
۱۹۲۲— تۆرکیه بؤیوک میللت مجلیسی‌نین قراری ایله ۶۲۳ ایل تاریخی اوْلان عوْثمانلی ایمپراتورلوغونون مؤوجودلوغونا سوْن قوْیولموشدور. سوْنونجو عوثمانلی حؤکمداری آلتی محمد تاختدان ائندیریلمیشدیر.
۱۹۲۵— ایراندا رضاخان پهلوی حاکمیته گلمیش و بۇنولا قاجارلارین حاکمیتینه سوْن قوْیولموشدور.
۱۹۳۹— صنعی دؤلله‌مه یوْلو ایله ایلک دوْشان دۆنیایا گلمیشدیر.
۱۹۹۸— اۇروپا اینسان حاقلاری محکمه‌‌سی تاسیس ائدیلمیشدیر.
۲۰۰۸— آذربایجان، ارمنیستان و رۇسیه رئیس جومهوری لری "موْسکو بَیاننامه"سینی ایمضالامیشلار.

باخ – دانیش – دییشدیر

۲ نوْوامبر:

۱۸۹۴-جۆ ایل سوْنونجو رۇسیه چاری ایکی نیکوْلای تاختا چێخمیشدیر.
۱۹۲۰-جی ایل ایلک رادیوْ وئرلیشی آمریکا بیرلشمیش شیتاتلاری‌نین پیتزبورگ شهرینده حیاتا کئچیریلمیشدیر.

اهمیتلی حادیثه‌لر

۱۹۱۴— رۇسیه ایمپراتورلوغو عوْثمانلی ایمپراتورلوغونا مۇحاریبه‌‌ اعلان ائتمیشدیر.
۱۹۱۷— بؤيوک بریتانیا خاریجی ایشلر ناظیری لوْرد آرتور جئيمس بالفور بریتانيا صهیونیستلری‌نین لیدری لوْرد لايوْنل اۇوْلتر روْتشیل-ده مکتوبوندا بؤيوک بریتانیا حؤکومتی‌نین "يهودی خالقی اۆچون فیلیسطینده میللی مسکنین يارادیلماسی"نا راضیلیق وئردیگینی بیلدیرمیشدیر.
۱۹۳۶— بی‌بی‌سی تلویزیون وئریلیشلری‌نین يايیمینا باشلامیشدیر.
۱۹۴۸— مارقارت چئيز سمیت آبش-دا سناتور سئچیلن ایلک قادین اوْلموشدور.
۱۹۵۳— پاکیستان دؤلتی‌نین آدی ديَیشدیریله‌رک پاکیستان ایسلام رئسپوبلیکاسی آدلاندیریلمیشدیر.
۱۹۲۲— "ملانصرالدین" ژۇرنالی فعالیتینی برپا ائتمیشدیر.
۲۰۰۰— ولادیمیر کرامنیک هاری کاسپاروف-و مغلوب ائده‌رک اوْنون ۱۵ ایللیک دۆنيا چمپیونلوغونا سوْن قوْيموشدور.

باخ – دانیش – دییشدیر

۶۴۴— عمربن‌خطاب (ایکی ایسلام خلیفه‌سی) مدینه‌ده قتله يئتیریلمیشدیر.
۱۴۹۳— کریستوفور کولومب کاراییب آدالارینی کشف ائتمیشدیر.
۱۵۰۷— لئوناردو داوینچی لیسا جراردی‌نی‌نین (موْنا لیزا) رسمینی چکمک سیفاریش ائدیلمیشدیر.
۱۸۸۸— لندنده قاریندئشن جک سوْن قۇربانینی اؤلدورموشدور.
۱۹۰۷— ایلک هلیکوپتر فرانسه‌ده هاوايا قالخمیشدیر.
۱۹۱۱— شورلت اوْتوموبیل بازارینا داخیل اوْلموشدور.
۱۹۵۵— ایران سنتویا قوْشولموشدور.
۱۹۵۷— شۇروی سپوتنیک-۲-ده لايکا آدلی ایتی يئر مدارینا يوْللامیشدیر.
۱۹۸۶— تۆرکيه‌نین "زامان" قزئتی نشره باشلامیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۴ نوْوامبر: *۱۸۹۰-جێ ایل لندنده دۆنيانین ایلک الکتریک يئرآلتی يوْلو - مترو آچیلمیشدیر.

۱۹۲۰— آذربایجاندا قادین شعبه‌لری‌نین يارادیلماسینا باشلانمیشدیر.
۱۹۲۲— اینگیلیس مصرشوناسلار فیرعون تۇتانخامونون سردابه‌سینی آشکار ائتمیشلر.
۱۹۴۶— يۇنسکو-نۇن نیظامنامه‌سی قۆه‌يه مینمیشدیر.
۱۹۴۷— بوْلقاریستان خالق جومهوریتی اعلان ائدیلمیشدیر.
۱۹۵۲— دۇايت آيزنهاور آبش-ێن رئیس جومهورو سئچیلمیشدیر.
۱۹۵۶— سوْوئت قوْشونلاری ماجاریستانا داخیل اوْلموشلار.
۱۹۷۹— اؤیرنجیلر تهرانداکی آمریکا سفیرلیگی‌نین امکداشلارینی گیرو گؤتورموشلر.
۱۹۸۰— روْنالد ریگان آبش-ێن رئیس جومهورو سئچیلمیشدیر.
۲۰۰۴— جوْرج بۇش ایکینجی سئری آبش-ێن رئیس جومهورو سئچیلمیشدیر.
۲۰۰۸— باراک اوْباما آبش-ێن رئیس جومهورو سئچیلمیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۵ نوْوامبر : *۱۹۱۳-جۆ ایل بؤیوک بریتانیا قبرسی ایشغال ائتدیکدن سوْنرا فرانسه ایله بیرلشه‌رک عوْثمانلی ایمپیراتورلوغو ایله مۇحاریبه‌‌ اعلان ائتمیشدیر.

۱۶۷۰— اینگیلیس-ایسپانیا مۇحاریبه‌‌سی مادرید سازیشی‌نین ایمضالانماسی ایله باشا چاتمیشدیر.
۱۹۲۰— ایشغالدان سوْنرا آذربایجانین خاریجی تیجارتی شوروی رۇسیه‌سی‌نین تیجارتی ایله بیرلشدیریلمیشدیر.
۱۹۳۰— لندنده ایلک تلویزیون تبلیغاتی نۆماییش ائتدیریلمیشدیر.
۱۹۵۰— اف.ام (FM) استریو دالغاسیندا ایلک یاییم حیاتا کئچیریلمیشدیر.
۱۹۵۶— شوروی قوْشونلاری‌نین ایشغال ائتدیگی ماجاریستاندا یانوْش کادارین رهبرلیگی ایله یئنی حؤکومت قۇرولموشدور.
۱۹۷۹— آبش سفیرلیگی‌نین تۇتولماسی‌نین ائرته‌سی گۆنو ایمام خمینی آبش-ێ ان بؤیوک شئیطان آدلاندیرمیشدیر.
۲۰۰۵— آذربایجاندا پارلمان سئچکیلری کئچیریلمیشدیر.
۲۰۰۶— عراق رئیس جومهورو صدام حسینه اؤلوم حؤکمو چێخاریلمیشدیر.
۲۰۰۷— عبدالله گۆل تۆرکیه رئیس جومهورو وظیفه‌‌سینده خاریجی اؤلکه‌یه ایلک رسمی سفرینی آذربایجانا ائتمیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۶ نوْوامبر

۱۳۶۹ (۷۴۸ ه.ق) -آذربایجانین عیرفان شاعیری عمادالدین نسیمی دریسی سوْیولماق طریقی ایله دۆنیاسین دَییشیبدیر.
۱۸۶۰ - آبراهام لینکلون آمریکا باشقانی سئچیلدی.
۱۹۱۳ - هیند رهبری ماهاتما گاندی حبس ائدیلدی.
۱۹۱۷ - بوْلشویک اوکتوبر اینقیلابی٬ لنین و تروچکی پتروقراددا حؤکومتی اله کئچیردیلر.
۱۹۱۸ - چاناق‌قالا بوْغازی٬ بریتانیا و فرانسه‌لرجه ایشغال ائدیلدی.
۱۹۲۳ - آمریکالی جاکوب شینک٬ ایلک الکتیریک تراش ماشینی‌نین ایختیراع ثبتی‌نی آلدی.
۱۹۲۸ - هِربِرت ل.هووِر آمریکا باشقانی سئچیلدی.
۱۹۳۷ - ایتالیا٬ آلمان ایله ژاپون آراسینداکی آنتی-کومونیست ایتّیحادینا قاتیلدی.
۱۹۴۳ - ایکینجی دۆنیا ساواشی سۆررکن روسیه کیئف شهرینی آلماندان گئری آلدی. آلمان گئری چکیلرکن شهرین بیر چوْخ تاریخی بیناسی‌نی ییخمیشدی.

باخ – دانیش – دییشدیر

۷ نوْوامبر:

۱۶۰۵— تبریز ياخینلیغینداکی صۇفیان دؤيوشونده شاه عباس-ین قوْشونو عوْثمانلی قوْشونونو مغلوب ائتمیشدیر.
۱۹۱۷— رۇسیه‌ده اوْکتوبر حربی چئوریلیشی باش وئردی و لنین-ین رهبرلیگی ایله بوْلشویکلر حاکمیتی اله آلدیلار.
۱۹۲۰— تۆرک قوْشونلاری گۆمرونو تۇتدو.
۱۹۴۴— فرانکلین رۇزولت دؤردونجو دفعه‌‌ آبش رئیس جومهورو سئچیلدی.
۱۹۴۹— نفت داشلاریندا ایلک نفت چێخاریلدی.
۲۰۰۰— اۇروپا شۇراسی ناظیرلر کوْمیته‌سی‌نین ۱۰۷-جی جلسه‌سینده (۷-۹ نوْوامبر) "آذربایجانین اۇروپا شۇراسینا عضو اوْلماغا دعوت ائدیلمه‌سی" آدلی ۱۴ سايلی قطعنامه قبول ائدیلمیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۸ نوْوامبر:

۱۷۹۳ - پاریس‌ده لوور موزه‌سی آچیلمیشدیر.
۱۸۹۵ - آلمانلی فیزیک عالیمی ویلهِلم رنتگن X اشعه‌سینی کشف ائتمیشدیر.
۱۹۱۷ - لنین سوْوِت روسیه حؤکومتی‌نین صدری اوْلموشدور.
۱۹۲۸ - جومهورباشقانی مصطفی کمال میلّت مکتبلری‌نین گئنل باش‌باخانی و باش‌اؤیرتمنلیگینی قبول ائتدی.
۱۹۳۳ - افغانیستاندا نادرشاه قتله یئتیریلدیکده سوْنرا حاکیمیّته اوْنون اوْغلو ظاهرشاه گلمیشدیر. «میلّت آتاسی» حساب ائدیلن ظاهرشاهین حؤکومت دؤنمی افغانیستاندا ثبات و اینکیشافلا تانیلیر.
۱۹۵۶ - بیرلشمیش میلّتلر تشکیلاتی سوْوت قوْشونونون ماجاریستاندان چیخاریلماسینی ایسته‌میشدیر.
۱۹۶۰ - جان کندی آمریکا بیرلشمیش ایالتلری‌نین جۆمهور باشقانی سئچیلمیشدیر.
۱۹۸۸ - جورج بوش آمریکا باشقانی سئچیلمیشدیر.
۱۹۹۲ - آذربایجان جۆمهوریتی و میصر عرب جۆمهوریتی «مدنیّت ساحه‌سینده امکداشلیق حاقّیندا سازیش» ایمضالامیشدیر.

۱۹۹۳ - آذربایجان جۆمهوریتی آرژانتین ایله دیپلوْماتیک علاقه‌لر قۇرموشدور.

۲۰۰۸ - یونسکودا میر جلال پاشایئفین ۱۰۰ ایللیگینه حصر ائدیلمیش تدبیر کئچیریلمیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۹ نوْوامبر : *۱۹۱۴-جۆ ایل میللی سردار، ستارخانین اؤلوم گۆنو. *۱۹۱۸-جی ایل آذربایجان خالق جۆمهوریتی‌نین اۆچ‌رنگلی بایراغی قبول ائدیلمیشدیر.

۱۸۷۵— حسن بَی زردابی‌نین رئداکتوْرلوغو ایله آذربایجان دیلینده ایلک مطبوعات اوْرقانی - "اکینچی" قزئتی نشره باشلامیشدیر.
۱۹۱۴—میللی سردار، ستارخانین اؤلوم گۆنودور.
۱۹۱۸—آذربایجان خالق جۆمهوریتی‌نین اۆچ‌رنگلی بایراغی قبول ائدیلمیشدیر.
۱۹۳۰— اتریشده کئچیریلن پارلمان سئچکیلرینده سوْسیالیستلر قالیب گلمیش، ناسیستلر و کوْمونیستلر پارلمانا دۆشه بیلمه‌میشلر.
۱۹۳۷— ژاپون شانگهایی ایشغال ائتمیشدیر.
۱۹۳۸— برلینده فاشیتلر طرفیندن ۷ مین یهودی دۆکانی داغیدیلمیش، یۆزلرله سیناقوْق یاندیریلمیش، چوْخ سایدا یهودی قتله یئتیریلمیشدیر.
۱۹۵۳— کامبوجدا مۆستقیللیگینی اعلان ائتمیشدیر.
۱۹۸۲— کنان ائورن تۆرکیه جومهور باشقانی سئچیلمیشدیر.
۱۹۸۹— آلمان فدراتیو جۇمهوروسو حۇکومتی آلمان دموکراتیک جومهوروسو ایله آراسینداکی گئدیش-گلیشله باغلی قاداغالاری آرادان گؤتوردویونو بَیان ائدندن سوْنرا مینلرله آلمان برلین دیوارینی آشاراق غربی آلمانا کئچمیشدیر.
۱۹۹۰— مری روْبینسون ایرلندین ایلک قادین جومهور باشقانی اوْلموشدور.
۱۹۹۱— آذربایجان جومهوریتی‌نین مۆستقیللیگینی ایلک اوْلاراق تۆرکیه تانیمیشدیر.
۱۹۹۴— آلمان فیزیکلری یئنی کیمیوی اِلِمِنت سینتز ائده‌رک یاشادیقلاری شهرین شرفینه اوْنو "دارمشتادیوم" آدلاندیرمیشلار.
۲۰۰۳— "القاعده"نین صعودیه عربیستانیندا کرال سارایینا تررور هۆجومو نتیجه‌سینده ۲۰-یه یاخین اینسان هلاک اوْلموشدور.

باخ – دانیش – دییشدیر

۱۰ نوْوامبر : *۱۹۳۸-جی ایل مصطفی کمال آتاتورک، تۆرکیه جۇمهوروسونون قۇروجوسو و ایلک جؤمهور باشقانی‌نین اؤلومو.

۱۴۴۴— وارنا ياخینلیغینداکی دؤيوشه صلیبچیلر تۆرک قوْشونلارینا مغلوب اوْلموشلار.
۱۴۸۳— مارتین لۆتر آلمانلی اصلاحاتچی، پروْتستانت کیلسه‌سی‌نین بانیسی دۆنیایا گلیبدیر.
۱۹۲۰— ایستالین باکیدان موْسکوايا قايیدارکن محمد امین رسولزاده‌نی ده اؤزو ایله عینی قاطاردا آپارمیشدیر.
۱۹۳۸— مصطفی کمال آتاتورک تۆرکیه جۇمهوروسونون قۇروجوسو و ایلک جؤمهور باشقانی دۆنیاسین دَییشیبدیر.
۱۹۳۸— ایتالیادا آنتیسِمیت (آنتی یهودی) قانون قبول ائدیلیب.
۱۹۵۱— فرانسه، بؤيوک بریتانیا، آبش و تۆرکیه "ياخین شرقده تهلوکه‌‌سیزلیک پروْقرامی"نی قبول ائدیب.
۱۹۷۵— آنگولا مۆستقیللیگینی اعلان ائدیب.
۱۹۸۳— مایکروسافت شیرکتی "ویندوز ۱.۰" عملیات سیستمینی تقدیم ائدیب.
۱۹۹۴— عراق کۇوئيت-ین مۆستقیللیگینی تانیيیر.
۱۹۹۴— اوروپا شۇراسی پارلمان آسسامبلئياسی آذربایجان-ارمنیستان جبهه‌سینده آتشکس‌ین الده ائدیلمه‌سی ایله باغلی ممنونلوغونو بیلدیرن ۱۰۴۷سايلی قطعنامه‌نی قبول ائدیبدیر.
۲۰۰۱— باکیدا دۆنيا آذربایجانلیلاری‌نین بیر قۇرولتايی باشا چاتمیشدیر.
۲۰۰۲— صفرخان قهرمانی عجب شیر شهرینده دۆنیاسین دَییشیبدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۱۱ نوْوامبر :

۱۴۸۰ - اوقرا گؤروشو باشا چاتمیشدیر.
۱۸۸۷ - شیکاگودا پارتلاییش تؤرتمکده تقصیرلی بیلینن آنارشیست حربچیلر اعدام ائدیلمیشدیر. بوگۆن تاریخه «قارا جۆمعه» آدی ایله داخیل اوْلموشدور.
۱۸۸۹ - واشینقتون آمریکانین ۴۲-جی ایالتی اوْلموشدور.
۱۹۱۸ - بیرینجی دۆنیا ساواشی باشا چاتمیشدیر.
۱۹۳۸ - عصمت اینونو تۆرکیه جۆمهور باشقانی سئچیلمیشدیر.
۱۹۴۲ - مۆتّفیق طرفیندن قۇزئی آفریقا حربی جبهه نین آچیلماسینا جاواب اوْلاراق فاشیست آلمان فرانسه نین گۆنئی بؤلومونو ایشغال ائتمیشدیر.
۱۹۶۵ - آفریقانین سوْنونجو اینگیلیس مۆستعمره سی اوْلان رودزیا بیرطرفلی قایدادا باغیمیسیزلیغینی اعلان ائتمیشدیر.
۱۹۷۱ - آمریکا بیرلشمیش ایالتلری اوْکیناوا آداسینی ژاپونا قایتارمیشدیر.
۱۹۷۳ - میصر و ایسرائیل آراسیندا صۆلح باغلانمیشدیر.
۱۹۷۶ - تۆرکیه شوروی دن الکتیریک انرژیسی آلماق اۆچون ۱۰ ایللیک مۆقاویله ایمضالامیشدیر.
۱۹۹۳ - بیرلشمیش میلّتلر تشکیلاتی تهلۆکه سیزلیک شوراسی ارمنی قوْشونلارینین ایشغال اوْلونموش آذربایجان رایونلاریندان چیخاریلماسینی طلب ائدن ۸۸۴ سایلی قطعنامه نی قبول ائتمیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۱۲ نوْوامبر :

۱۹۱۸ - هابسبورق سۆلاسه‌سی‌نین حاکیمیّتینه سوْنا چاتمیشدیر.
۱۹۲۷ - لِو تروتسکی شوروی رهبرلیگیندن کنارلاشدیریلیب٬ ایستالین اؤلکه‌ده فاکتیکی اوْلاراق تکجه باشچی‌یا چئوریلمیشدیر.
۱۹۳۳ - فاشیست حزبی آلمان‌داکی پارلمان سئچکی‌لرینده یئرلرین ۹۶٪-نی الده ائتمیشدیر.
۱۹۴۰ - شوروی خاریجی ایشلر ناظیری موْلوْتوْف، هیتلر و ریبرنتروپ‌لا گؤروشمک اۆچون برلینه گئتمیشدیر.
۱۹۵۶ - جمال عبدالناصر میصر جۆمهور باشقانی سئچیلمیشدیر.
۱۹۶۹ - موْسکویا سفر ائدن جؤودت سۇنای٬ شوروی‌نی زیارت ائدن ایلک تۆرکیه جۆمهور باشقانی کیمی تاریخه دۆشموشدور.
۱۹۷۹ - آمریکا بیرلشمیش ایالتلری‌نین سفیرلیگی امکداشلاری‌نین تهراندا گیروْو گؤتورولمه‌سیندن سوْنرا آمریکانین جۇمهور باشقانی جیمی کارتر ایران نفتینی تحریم ائتمیشدیر.
۱۹۸۲ - یوری آندروپوف شوروی رهبری سئچیلمیشدیر.
۱۹۹۶ - سعودی عربیستانینا عایید «بوئینگ» قازاغیستانین «L76» یۆک طیاره‌سی ایله هیندیستان گؤیونده توْققوشموشدور. سوْنوجدا ۳۵۹ نفر اؤلموشدور.
۱۹۹۸ - پ.ک.ک. باشچیسی عبدالله اؤجالان روم آیروْپورتوندا تۇتوقلاندی.
۱۹۹۵ - آذربایجان جۆمهوریتی آنایاساسی‌نین حاقّیندا رفراندوْم کئچیریلمیشدیر.
۲۰۰۱ - تۆرکیه٬ اؤلوم حؤکمونو قاداغان ائدن آنلاشمانی ایمضالامیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۱۳ نوْوامبر :

۱۰۰۲ - سَن-برایس قیرغینی. اینگیلیس کرالی اتلرد اؤلکه‌ده یاشایان بۆتون دانمارک‌لی‌لارین قیریلماسینا گؤستریش وئرمیشدیر.
۱۸۰۵ - ناپلئون اوْردوسو ویانایا گیرمیشدیر.
۱۹۱۸ - شوروی برست-لیتووسک صۆلح مۆقاویله‌سینی ایمضالامیشدیر.
۱۹۲۰ - ژنوده ۴۵ اؤلکه‌دن ۵۰۰۰ نۆماینده‌نین ایشتیراکی ایله میلّتلر جمعیتی‌نین قۇرولوش توْپلانتیسی آچیلمیشدیر.
۱۹۶۸ - تۆرکیه ایشچی حزبی کوْنگره‌سینده مهمت علی آیبار یئنیدن گئنل باشقان سئچیلمیشدیر.
۱۹۷۰ - پاکیستاندا سیکلون ۳۰۰٫۰۰۰ اینسانین جانینی آلدی. بۇ فاجیعه ییرمینجی یۆزایلین ان بؤیوک طبیعی فاجیعه‌سی حساب ائدیلیر.
۱۹۷۰ - حافظ اسد سوریه‌ده دؤولت چئوریلیشی ائتمیشدیر.
۱۹۷۶ - بیرلشمیش میلّتلر تشکیلاتی بۆتون خاریجی قوْشونلارین قیبریس‌دن چیخاریلماسی‌نی ایسته‌ین قطعنامه قبول ائتمیشدیر.
۱۹۹۴ - سوئد رفراندوم یوْلو ایله اۇروپا بیرلیگینه قبول ائدیلمیشدیر.
۲۰۰۱ - قۇزئی ائتیلافی قوْشونلاری کابول و جلال‌آبادی طالیبان قۆووه‌لریندن تمیزله‌میشدیر.
۲۰۰۲ - ایسپانیا سۇلاریندا ۷۷٫۰۰۰ توْن نفت داشیان تانکرین قضایا اۇغراشماسی اکولوژی فاجیعه‌یه سبب اوْلموشدور.

باخ – دانیش – دییشدیر

۱۴ نوْوامبر :

۱۹۰۸ - آلبرت انیشتین کووانتوم نظریه‌سینی ایره‌لی سۆرموشدور.
۱۹۱۴ - فوواد اۇزکینای ایلک تۆرک فیلمی ساییلان «سس-ایستیفانوداکی روس عابیده‌سی‌نین چؤکوشو»نو چکمیشدیر.
۱۹۱۸ - چک‌اوسلوواکی‌ده جۆمهوریت اعلان ائدیلمیشدیر.
۱۹۲۲ - بی‌بی‌سی بؤیوک بریتانیا رادیو یاییمینا باشلامیشدیر. یاییما گؤره مۆجوّیز ایسه ۱۹۲۳-جۆ ایل ژانویه‌نین ۱۸۰ده وئریلمیشدیر.
۱۹۲۵ - سورئالیست‌لرین ایلک سرگیسی پاریس‌ده آچیلمیشدیر.
۱۹۴۴ - آخیسقا تۆرکلری‌نین آخیسقادان سۆرولمه‌سی.
۱۹۶۹ - لیبی‌ده بۆتون خاریجی بانکلار میلّی‌لشدیریلمیش‌دیر.
۱۹۷۲ - عصمت اینونو٬ ۵ نوْوامبردا ج.ه.پ‌دن٬ بۇگۆن ده میلّت‌وکیللیگیندن ایستیعفا ائتمیشدیر.
۱۹۸۱ - گامبیا و سنگال بیرلشه‌رک فدرال جۆمهوری یاراتمیشدیر. سنگامبیا آدلانان بۇ جۆمهوری ۱۹۸۹-جو ایله‌جه داوام گتیرمیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۱۵ نوْوامبر :

۱۴۱۵ - روس کیلسه‌سی کیئف و موسکو اوسقوف‌لوغونا آیریلیر.
۱۴۹۲ - کریستوفر کولومب اؤز گۆنده‌لیگینده آمریکا یئرلی‌لری‌نین ایستیفاده ائتدیگی تۆتونو تصویر ائدیر.
۱۶۳۸ - عوْثمانلی اوْردوسو بغدادی مۆحاصیره‌یه آلمیشدیر.
۱۸۸۹ - برزیل ایمپیراتورو ایکینجی پدرو دئوریلیر و اؤلکه‌ده جۆمهوری اعلان ائدیلیر.
۱۸۹۹ - «مورنینگ پوست» قزئتی‌نین خبرچی‌سی اونستون چرچیل ساواشدا بۇرلار طرفیندن اسیر گؤتورولور.
۱۹۰۴ - آمریکالی کینگ کِمپ ژیلت دییشن بریتاولی اۆلگۆچ اۆچون ایختیراع حاقّی آلیر.
۱۹۱۷ - روسیه تزار اوْردوسونون بۇراخیلماسی حاقّیندا فرمان وئریلیر.
۱۹۱۷ - روسیه خالقلاری‌‌نین حۆقۇقلاری اعلامیه‌سی اعلان ائدیلیر.
۱۹۱۹ - باکی دوْلت بیلیم یۇردو یارادیلمیشدیر.
۱۹۸۳ - قۇزئی قیبریس تۆرک جۆمهوریتی قۇرولموشدور.

باخ – دانیش – دییشدیر

۱۶ نوْوامبر: ۱۸۶۹ - سۆئز کانالی فوْرمال اوْلاراق آچیلمیشدیر.

۱۹۱۸ - ماجاریستان باغیمسیزلیغینی اعلان ائتمیشدیر.

۱۹۱۸ - آذربایجان دموکراتیک جۆمهوریتی‌نین خاریجی ایشلر ناظیری علیمردان بی توْپچوباشوْو ایستانبول‌دا ایران سفیری میرزه محمود خان‌لا گؤروشموشدور.

۱۹۲۰ - ایستالین لِنینه تلقرامدامیندا «باکی‌نی فعال مۆدافیعه یوْلو ایله تصادۆفلردن قوْروماق اۆچون ان آزی ۵ قوْشون لازیمدیر... عکس حالدا دۆشمن ایلک هۆجۇموندا یئلیزاوِت‌پوْلو تۇتاراق ۱۸-جی ایلده‌کینه بنزر آذربایجان بورژوا حؤکومتی یاراتماق ایمکانی الده ائده‌جک» دئیه خبردارلیق ائتمیشدیر.

۱۹۲۶ - هیند شاعیری تاگور ایستانبولا گلمیشدیر. تاگور٬ «ائتدیگینیز دئوریملر یالنیز تۆرکیه اۆچون دئییل٬ بۆتون دوْغو اۆچون ده پارلاق بیر گله‌جک حاضیرلاماقدادیر» دئمیشدیر.

۱۹۳۳ - آمریکا بیرلشمیش ایالتلری ایله شوروی دیپلوْماتیک ایلگیلر قۇرموشدور

۱۹۴۵ - آمِریسیوم (اتوم نؤمره‌سی ۹۵) و کوریوم (۹۶) المنت‌لری‌نین آلینماسی رسماً اعلان ائدیلیب.

۱۹۴۵ - یونسکو قۇرولموشدور.

۲۰۰۹ - ت.ر.ت. مۆزیک یایینا باشلامیشدیر. باخ – دانیش – دییشدیر

۱۷ نوْوامبر :

۱۸۷۷ - روسیه اوْردوسو قارصا حمله ائتمیشدیر.
۱۹۱۳ - پاناما کانالی گمیلر اۆچون آچیلمیشدیر.
۱۹۱۴ - محمدعلی‌شاه اوْردوسونا قارشی تبریز مشروطه‌چی‌لرینه باشچیلیق ائتمیش اوْلان ستارخان اؤلموشدور.
۱۹۱۸ - اینگیلیس قوْشونو انزلی‌دن باکی‌یا گیرمیشدیر.
۱۹۲۲ - سیبیری شوروی‌نین ترکیبینه قاتیلمیشدیر.
۱۹۲۲ - سوْنونجو عوْثمانلی سۇلطانی ایستانبولدان گئتمیشدیر.
۱۹۴۱ - آمریکا بیرلشمیش ایالتلرینده «جیپ» مارکالی اوتوموبیل استحصالینا باشلانیلمیشدیر.
۱۹۸۸ - بی‌نظیر بوتو پاکیستانین باش ناظیری سئچیلمیشدیر. بونونلا دا اوْ٬ تاریخه مۆسلمان دؤولتینده ایلک باش ناظیر کیمی دۆشوب.
۱۹۸۹ - پراگدا پوْلیس اؤیرنجیلرین نۆماییشینی داغیدیب. بۇنونلا دا چک‌اوسلوواکی‌ده «مخملی اینقیلاب» باشلامیشدیر.
۱۹۹۰ - شوروی عالی شوراسی میخاییل قوْرباچوْفا حاکیمیّتینی یئنیدن تشکیل ائتمک صلاحیّتی وئرمیشدیر.
۱۹۸۷ - آذربایجان جۆمهوریتینده یئرلشن قاراگؤل دؤولت طبیعت قوْروغو یارانمیشدیر. قوْروق حاضیردا ارمنیستانین ایشغالی آلتیندادیر.
۱۹۸۸ - آذربایجاندا میلّی دیریلیش گۆنو.

باخ – دانیش – دییشدیر

۱۸ نوْوامبر :

۱۸۳۰ - بلژیک باغیمسیزلیغینی اعلان ائتمیشدیر.
۱۸۶۸ - دیمیتری مندلیئف روس شیمی جمعیتینی قۇرموشدور.
۱۹۱۸ - لیتوانی باغیمیسیزلیغینی اعلان ائتمیشدیر.
۱۹۲۷ - آنکارا رادیوسو یاییما باشلامیشدیر.
۱۹۲۸ - «والت دیسنی» و «میکی ماوس»ین تقدیمانی کئچیریلمیشدیر.
۱۹۳۱ - ژاپون قوْشونلاری مانچورینی ایشغال ائتمیشدیر.
۱۹۳۳ - ایستانبول دارالفنونو یئنی آدلا (ایستانبول اونیوِرسیته‌سی) ایشه باشلامیشدیر.
۱۹۶۳ - عبدالسلیم عارف عیراق‌دا حؤکومتی اله کئچیرمیش٬ صدام حسین حبس ائدیلمیشدیر.
۱۹۷۶ - ۳۶ ایللیک دیکتاتورلوق رژیمیندن سوْنرا ایسپانیادا دموکراتیک رژیم قۇرولموشدور.
۱۹۹۵ - واتیکان قادینلارا دینی مقاملار وئریلمه‌سینی قاداغان ائدن قۇرالی یئنیدن قۆوّتده ساخلامیشدیر.
۱۹۹۹ - آذربایجان نفتی‌نین باکی-تیفلیس-جئیهان خطّی ایله چکمه‌سینه داییر آذربایجان-گۆرجوستان-تۆرکیه اۆچ‌طرفلی آنلاییش ایمضالانمیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۱۹ نوْوامبر :

۱۴۹۳ - کریستوفر کولومب پوْرت ریکو آداسینی کشف ائتمیشدیر.
۱۹۰۰ - باکی اهالیسی و پوْلیسین فعالیتیندن بحث ائدن «باکی جاماعتی‌نین حیاتی و وِلیکوکنیاز پروسپکتی ایله حرکتی» فیلمی ایلک دفعه اکرانا چیخمیشدیر.
۱۹۴۶ - بیرلشمیش میلّتلر تشکیلاتی عیرقی و دینی آیری-سئچکیلیگی پیسله‌ین قطعنامه قبول ائتمیشدیر.
۱۹۴۹ - ایستانبول رادیوسو نوْرمال یایینا باشلامیشدیر.
۱۹۷۷ - میصر جۆمهور باشقانی انور سادات ایسراییله سفر ائتمیش ایلک عرب لیدری کیمی تاریخه دۆشموشدور.
۱۹۷۹ - کئچمیش شوروی‌ده ایلک سۆرعت قاطاری (ساعاتدا ۲۰۰ کیلومتر سۆرعتله) موسکو - لنینقراد رئیسی ایله حرکته باشلامیشدیر.
۱۹۸۴ - بیرلشمیش میلّتلر تشکیلاتی مأمورو انور ارقون٬ ویانادا ائرمنی سالدیرقانلارجا اؤلدورولموشدور.
۱۹۸۵ - آمریکا بیرلشمیش ایالتلری‌نین جۆمهور باشقانی رونالد رئیقان ژنوده شوروی لیدری میخاییل قوْرباچوْف‌لا گؤروشموشدور.

باخ – دانیش – دییشدیر

۲۰ نوْوامبر :

۱۹۱۷ - اوکراین جومهوریتی اعلان ائدیلمیشدیر.
۱۹۲۲ - لوزان کونفرانسی ایشه باشلامیشدیر.
۱۹۴۳ - ایستانبول تکنولوژی بیلیم یوردو آچیلمیشدیر.
۱۹۴۵ - تبریزده آذربایجان خالق کونقره‌سی تأسیس ائدیلمیشدیر.
۱۹۴۵ - ایکینجی دونیا ساواشینین جینایتکارلارینین موحاکیمه ائدیلدیگی نورئنبئرق پروسه‌سی باشلامیشدیر.
۱۹۵۹ - بیرلشمیش میلّتلر تشکیلاتی اوشاق حوقوقلاری حاقیندا بیانیه قبول ائتمیشدیر.
۱۹۸۵ - مایکروسافت ویندوز ۱.۰ تقدیم ائدیلمیشدیر.
۱۹۹۲ - ایرانلا آذربایجان جومهوریتی آراسیندا ایقتیصادی امکداشلیق حاقیندا توافوق ایمضالانمیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۲۱ نوْوامبر :

۱۸۷۷ - توْماس ائدیسون سسيازان جیهاز (فوْنوْقراف) ایجاد ائتدیگینی بیلدیرمیشدیر.
۱۹۰۵ - انشتَين مشهۇر E=mc2 فورمولونو آچێقلامێشدێر.
۱۹۵۵ - ایران، تۆرکيه، عراق، پاکیستان و اینگیلیس "بغداد پاکتێ" تشکیلاتینی تاسیس ائتمیشلر.
۱۹۵۶ - بیرلشمیش میلّتلر تشکیلاتی شوروی قوْشۇنلارینین ماجاریستانا داخیل اوْلماسینی پیسله‌میشدیر.
۱۹۵۷ - خزر دنیزینده فێرتینا نتیجه‌سینده میخایل کاوئروْچکین و سۆلئيمان باغیروْوون رهبرلیک ائتدیگی ۲۱ نفرلیک ایکی نفتچی بریقاداسی هلاک اوْلوب.
۱۹۵۸ - شارل دئ قوْل فرانسه جومهور باشقانی سئچیلمیشدیر.
۱۹۹۶ - بیرلشمیش میلّتلر تشکیلاتینین قرارگاهیندا ایلک دفعه‌‌ بئين الخالق تلویزیون فوْرومو کئچیریلمیشدیر.
۲۰۰۷ - آذربایجان، تۆرکيه و گۆرجوستان جومهورباشقانلاری‌نین ایشتیراکی ایله باکی-تیفلیس-قارس دمیر يوْلونون گۆرجوستان حیصه‌سی‌نین تملی قوْيولموشدور.

باخ – دانیش – دییشدیر

۲۲ نوْوامبر :

۱۴۹۷ - سياح واسکو دا قاما اۆمید بۇرنونا چاتمیشدیر.
۱۹۱۸ - لهیستان جومهوریتی اعلان ائدیلمیشدیر.
۱۹۲۷ - ایران فارس خلیجینده‌کی بحرئين آدالارینا ادعا ائتمیشدیر.
۱۹۴۳ - رۇزوئلت، چئرچیل و چان کاي شی قاهیره‌ده ژاپونا قارشی هۆجوم نقشه‌سینه راضیلاشیرلار.
۱۹۴۳ - لوبنان مۆستقیللیگینی اعلان ائتمیشدیر.
۱۹۴۷ - ایران مجلیسی شوروی ایله ایمضالانمیش نفت مۆقاویله‌لرینی لغو ائتمیشدیر.
۱۹۵۵ - شوروی ایلک دفعه‌‌ "RDS-37" آدلی هیدروژن بوْمباسینی سێناقدان کئچیرمیشدیر.
۱۹۷۲ - ریچارد نیکسوْن آمریکا وطنداشلاری‌نین چینه گئتمه‌سینی قاداغان ائدن قانونو لغو ائتمیشدیر.
۱۹۸۹ - مۆستقیللیک بايرامی زامانی تشکیل ائدیلن تئرروْر عملیاتی نتیجه‌سینده لوبنان جومهور باشقانی رؤنئ مۇاواد و اوْنون احاطه‌‌سینده‌کی ۱۱ نفر هلاک اوْلموشدور.
۱۹۹۰ - ۱۱ ایللیک حاکمیتدن سوْنرا بؤيوک بریتانیيانین باش ناظری مارقارئت تاچئر ایستئفا وئرمیشدیر.
۲۰۰۳ - ائدوارد شئواردنادزه علئيه‌دارلاری گۆرجوستان مجلیسینه باسقین ائتمیشدیر. شئواردنادزه اؤلکه‌ده وضعیتین گرگین اوْلدوغونو نظره آلاراق فوق العاده وضعیت اعلان ائتمیشدیر.
۲۰۰۴ - اوکرایندا "مخمری اینقیلاب" باشلامیشدیر.
۲۰۰۵ - آنگئلا مئرکئل آلمانین ایلک قادین صدری اعظمی سئچیلمیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۲۳ نوْوامبر :

۱۸۵۲ - اینگیلیس‌ده ایلک دفعه‌‌ پوْست قۇتولاری قۇراشدیریلیب.
۱۹۱۹ - آذربایجان و ائرمنیستان حؤکومتلری‌نین رهبرلری تیفلیسده گؤروشوب. اوْنلار بۆتون ضدیتلی مسئله‌‌لری صولح کوْنفرانسیندا حل ائتميی قرارا آلیب. گؤروشدن سوْنرا آذربایجان اوْردوسو زنگزوردان گئری چاغیریلیب.
۱۹۲۹ - عۆمومی ایتیفاق کوْمونیست پارتیاسی زاقافقازیا اؤلکه کوْمیته‌سی بیرگه‌لشمه‌نی سرعتلندیرمک باره‌ده قرار وئریب.
۱۹۸۰ - ایتاليادا زلزله‌‌ ۵۰۰۰-ه قدر اینسانین حیاتینا سوْن قوْيوب.
۱۹۸۷ - بیرلشمیش میلّتلر تشکیلاتی ایکینجی دۆنيا مۇحاریبه‌‌سی جانیلرینه دایر سندلرین اۆزریندن مخفیلیک مٶهورون گؤتوروب. بۇنونلا دا، تاریخچیلر زنگین منبع‌ ائدیبلر.
۱۹۹۶ - تئرروْرچولار اتیوپی هاوا يوْللارینا مخصوص طیاره‌نی قاچیریب. لاکین ياناجاغی قۇرتاران طیاره‌نین هیند اوقیانوسینا دۆشمه‌سی نتیجه‌سینده ۱۲۳ نفر هلاک اوْلوب.
۲۰۰۹ - ماگوئیندانائو قتلی عامی

باخ – دانیش – دییشدیر

۲۴ نوْوامبر:

۱۶۴۲ - هولندلی سیّاح آبل تاسمان اوسترالیا اطرافیندا آدالار قروپونو کشف ائدیب. بۇ یئرلر اوْنون شرفینه تاسمانیا آدالاری آدلاندیریلیب.
۱۸۵۹ - چارلز داروینین «نوْعلارین کؤکو» کیتابی یاییملانیب. کیتابین ایلک تیتراژی بیر گۆنده ساتیلیب.
۱۹۲۸ - تۆرکیه بؤیوک میلّت مجلیسی غازی مصطفی کمالا «باش اؤیرتمن» درجه‌سی وئریب.
۱۹۳۴ - سوْی‌آد قانونو قبول ائدیلدیکدن سوْنرا تۆرکیه جۆمهور باشقانی مصطفی کمالا «آتاتۆرک» آدی وئریلیب.
۱۹۴۵ - بیرلشمیش میلّتلر تشکیلاتی رسماً ایشه باشلاییب.
۱۹۶۱ - بیرلشمیش میلّتلر تشکیلاتی اتومی سیلاحیندان ایستیفاده‌نی قاداغان ائدن قطعنامه قبول ائدیب.
۱۹۶۹ - آمریکا و شوروی اتومی سیلاحینی یایماماق حاقّیندا آنلاشما ایمضالاییب.

باخ – دانیش – دییشدیر

۲۵ نوْوامبر :

۱۱۷۷ - مۇنژیزاره دؤیوشو باش وئرمیشدیر.
۱۸۶۷ - آلفرد نوبل دینامیتی ثبت ائتدیرمیشدیر.
۱۹۱۷ - روسیه‌ده مۆؤسّیسان مجلیسینه سئچکیلر کئچیریلمیش٬ بۇ سئچکیلرده بولشِویکلر جمعی ۲۵٪ سس آلا بیلمیشدیلر.
۱۹۳۶ - آلمان و ژاپون آنتی‌کومینترن عهدی‌نی ایمضالامیشدیر.
۱۹۷۳ - دؤولت چئویریلیشی نتیجه‌سینده یونان جۆمهور باشقانی آندرس پاپاندرئو حاکیمیّتدن اۇزاقلاشدیریلمیشدیر.
۱۹۷۷ - بیرلشمیش میلّتلر تشکیلاتی ایسراییلین عرب توْرپاقلارینی ایشغال ائتمه‌سینی پیسله‌ین قطعنامه قبول ائتمیشدیر.
۱۹۹۱ - ایلک دفعه آذربایجان جۆمهوریتینده ایرانین صنایع ماللاری سرگیسی کئچیریلمیش٬ سرگی ۵ دسامبردا باشا چاتمیشدیر.
۱۹۹۲ - چک-اوسلوواکی ایکی مۆستقیل دؤولته٬ چک جۆمهوریتی و ایسلوواکی‌یا پارچالانمیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۲۶ نوْوامبر:

۱۸۱۲ - ناپوْلئوْن قوْشونو مغلوب اوْلاراق رۇسیه‌دن گئری چکیلمه‌يه باشلامیشدیر.
۱۹۲۴ - داغلیق قاراباغ مۇختار ویلايتی‌نین اساسنامه‌سی درج ائدیلمیشدیر.
۱۹۴۲ - شوروی اوْردوسو ایستالینقراددا عکس هۆجوما باشلامیشدیر.
۱۹۵۰ - تۆرکیه کوْره‌ده مۇحاریبه‌‌يه قوْشولموشدور.
۱۹۶۹ - سعودی عربیستانی ایله يمن آراسیندا سیلاحلی مۆناقیشه باشلامیشدیر.
۱۹۷۸ - ایراندا روحانیلر اهالینی پهلوی رِژیمینه قارشی اعتیصابا چاغیریب و اؤلکه ایفلیج وضعیتینه گلمیشدیر.
۱۹۹۱ - آذربایجان جومهوریتی‌نین داغلیق قاراباغ مۇختار ویلايتی میلّی اراضی قۇرومو کیمی لغو ائدیلمیشدیر.
۱۹۹۳ - آلمان پ.ک.ک-نی تئرور تشکیلاتی کیمی تانیمیشدیر.
۲۰۰۸ - بمبئی‌ده تِرور هۆجوملار نتیجه‌سینده ۱۷۳ نفر هلاک اوْلوب، ۳۰۰-دن چوْخ اینسان يارالانمیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۲۷ نوْوامبر:

۱۵۲۶ - عوثمانلی سۇلطانی سۆلئيمان قانونی اوتریش سفرینه باشلايیب.
۱۸۹۵ - آلفرد نوبل وصیّتنامه ایله بۆتون واریداتینی نوْبل فوْندونا باغیشلايیب.
۱۹۶۷ - فرانسه بؤيوک بریتانيانین عۆمومی بازارا گیرمه‌سینه وِتوْ قوْيدو.
۱۹۸۳ - مادرید فرودگاهینا ائنمه زامانی کوْلومبیايا مخصوص طياره قضايا اۇغرايیب، ۱۹۳ نفر هلاک اوْلوب.
۱۹۹۵ - آذربایجان جومهوریتی لیتوانی ایله دیپلوْماتیک علاقه‌‌لر قۇرموشدور.
۲۰۰۱ - هابل تلسکوْپو واسطه‌‌سیله ایلک دفعه‌‌ گۆنش سیستمیندن کناردا آتموْسفر آشکار ائدیلیب.
۲۰۰۲ - بیرلشمیش میلّتلر تشکیلاتینین نظارتچیلری ۴ ایل فاصیله‌دن سوْنرا عراقدا يئنیدن شیمیایی سیلاح آختارماغا باشلادیلار.

باخ – دانیش – دییشدیر

۲۸ نوْوامبر:

۱۵۲۰ - سیّاح فردیناند ماژلان آمریکانین ان جنوب نؤقطه‌سی اوْلان ماژلان بوْغازینی کئچه‌رک ساکیت اوْقیانوسا گیرمیشدیر.
۱۷۸۹ - فرانسه‌لی حکیم ژوزف گیوتین اؤلوم آلتینی (گیوتینی) فرانسه مجلیسینه تقدیم ائتمیشدیر.
۱۸۹۳ - قادینلار ایلک دفعه اوْلاراق یئنی زلانددا سئچکی‌ده ایشتیراک ائتمیشلر.
۱۹۰۹ - فرانسه حؤکومتی دوْغوش کئچیرن قادینلارا ۸ هفته اؤدنیشسیز مزونیّت حۆقۇقو وئرمیشدیر.
۱۹۱۲ - آلبانیا عوْثمانلی ایمپیراتورلوغوندان باغیمسیزلیق اعلان ائتمیشدیر.
۱۹۱۲ - روسیه‌ده دؤردونجو دؤولت دۇماسی ایشه باشلامیشدیر.
۱۹۱۸ - شوروی قوْشونلاری استونیایا هۆجۇم ائتمیشدیر.
۱۹۲۴ - ایلک فنرباخچا-بئشیکتاش مۆسابیقه‌سی کئچیریلمیش٬ اوْیون ۰-۲ حسابی ایله فنرباخچانین خئیرینه باشا چاتمیشدیر.
۱۹۳۸ - آتاتۆرکون تاریخی وصیتنامه‌سی آچیقلانمیشدیر.
۱۹۳۸ - ایران فرانسه ایله ایلگی‌لری کسمیشدیر.
۱۹۴۳ - شوروی٬ آمریکا بیرلشمیش ایالتلری و بؤیوک بریتانیا دؤولت باشچیلاری‌نین تهران کوْنفرانسی باشلامیشدیر.
۱۹۴۵ - ائرمنیستانین رهبری ه.آرتیونوف ایستالینه مۆراجیعت ائده‌رک داغلیق قاراباغین ائرمنیستانا بیرلشدیریلمه‌سینی ریجا ائدیر.
۱۹۵۸ - چاد٬ کونگو٬ گابون٬ مالی٬ موریتانی و سنگال باغیمسیزلیق‌لارینی اعلان ائتمیشلر.
۱۹۶۹ - ایتالیا بوْشانما قانونی‌لشدیریلمیش‌دیر.
۱۹۷۷ - آرکادی ووْلسکی‌نین رهبرلیک ائتدیگی قوْندارما «داغلیق قاراباغ اۆزره خۆصۇصی ایداره کوْمیته‌سی» لغو ائدیلمیشدیر.
۱۹۹۴ - نوْروژ‌لیلر رفراندومدا اوروپا بیرلیگینه قاتیلماغین لاییحه‌سینه سس وئرمیشلر.
۲۰۰۲ - عبدالله گۆل تۆرکیه‌نین ۵۸-جی حؤکومتینی قۇرموشدور.
۲۰۰۶ - روم پاپی بندیکت مسئحیّته عایید مۆقدّس یئرلری گؤرمک اۆچون تۆرکیه‌یه گلمیشدیر.
۲۰۰۷ - رجب طیب اردوغان تۆرک سیلاحلی گۆجلرینه عیراقدا عملیّات آپارماغا ایجازه وئرمیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۲۹ نوْوامبر:

۱۵۸۰ - اینگیلیسلی سیّاح فرانسیس دریک دۆنیا سیاحتینی باشا باشا وۇراراق یۇردونا دؤنموشدور.
۱۷۸۳ - روس الیفباسینا یئنی حرف — «Ё» آرتیریلمیشدیر.
۱۸۹۹ - بارسلونا فوتبال کلوبو یارادیلمیشدیر.
۱۹۲۰ - اوْنونجو قیزیل اوْردو ایروانا گیرمیش٬ ائرمنیستاندا شوروی حاکیمیّتی قۇرولموشدور.
۱۹۲۲ - توتانخامونون مومیایی‌سی‌نین آردیندان اوْنون واریداتی دا آشکار ائدیلمیشدیر.
۱۹۲۹ - آمریکالی طیّاره‌چی ریچارد بیرد ایلک دفعه جنوب قۆطبو اۆزرینده اۇچموشدور.
۱۹۳۲ - فرانسه و شوروی هۆجۇم ائتمه‌مک باره‌ده آنلاشما ایمضالامیشدیر.
۱۹۶۲ - فرانسه و بؤیوک بریتانیا سسدن‌سۆرعتلی مۆلکی طیّاره (کونکورد) ایستحصال ائتمک باره‌ده مۆقاویله ایمضالامیشلار.
۱۹۷۹ - آمریکا حؤکومتی سفیرلیک امکداشلاری‌نین گیروْو گؤتورولمه‌سینه گؤره ایراندان لاهه محکمه‌سینه شیکایت ائتمیشدیر.
۱۹۸۴ - بیرلشمیش میلّتلر تشکیلاتی بیر ایلده ۳۰۰٫۰۰۰ اتیوپی‌لی‌نین آجلیقدان اؤلدوگونو رسماً آچیقلامیشدیر.
۱۹۹۶ - هاله محکمه‌سی ۱۲۰۰ بوسنی‌لی‌نین اؤلومونده ایشتیراک ائتمیش عسگره ۱۰ ایل حبس کسمیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

۳۰ نوْوامبر:

۱۵۱۷ - مارتین لۆتر اؤز تزلرینی اعلان ائتمیشدیر.
۱۶۰۹ - قالیلوْ قالیلي ایلک دفعه‌‌ آي سطحینین نقشه‌سینی ترتیب ائتمیشدیر.
۱۷۸۶ - توْسکانا ویلايتی (ایتاليا) تاریخده ایلک دفعه‌‌ اؤلوم حؤکمونو لغو ائتمیشدیر.
۱۸۴۰ - ناپوْلئوْن بوْناپارتین جسدی‌نین قالیقلاری مۆقدس يلِنا آداسیندان پاریسه گتیریلمیشدیر.
۱۸۷۲ - تاریخده ایلک دفعه‌‌ قلازقوْ شهرینده اینگیلیس و ایسکاتلند میلی يێغما کوْماندالاری آراسلندا بئين الخالق فۇتبوْل اوْيونو کئچیریلمیشدیر.
۱۹۱۹ - فرانسه‌ده قادینلار سس وئرمه حۆقوقو الده ائتمیشلر.
۱۹۲۰ - آذربایجاندا قادین کوْمیته‌لری‌نین يارادیلماسینا باشلانیلمیشدیر.
۱۹۲۵ - آذربایجان کوْمونیست حیزبی‌نین يئددی قۇرولتايی ایشه باشلامیشدیر.
۱۹۳۹ - شوروی ایتفاقی فنلاندا هۆجوم ائتمیشدیر.
۱۹۵۰ - موْسکودا آذربایجان ادبیاتی و اینجه‌صنتی گۆنلری کئچیریلمیشدیر.
۱۹۹۹ - اوروپا اینسان حاقلاری محکمه‌‌سی ترروْرچو عبدالله اؤجالان باره‌سینده چێخاریلمیش اؤلوم حؤکمونون ایجراسینی داياندیرماغی طلب ائتمیشدیر.
۱۹۹۹ - کويت مجلیسی قادینلارین سس وئرمه حۆقوقونون تانینماسینا دایر قانون لايیحه‌سینی رد ائتمیشدیر.
۲۰۰۷ - تاجیکیستان مجلیسی آذربایجان وطنداشلاری اۆچون ویزا رژیمینی بیردفه‌لیک لغو ائتمیشدیر.

باخ – دانیش – دییشدیر

ژانویه - فوریه - مارس - آوریل - مئی - ژوئن - جولای - آقوست - سپتامبر - اوْکتوبر - نوْوامبر - دسامبر

تاریخ‌ده بوگونون دیشدیرمه کؤمگی